Kankergeneesmiddel selectief afleveren aan tumor-bloedvaten
Tumoren kunnen groeien omdat er nieuwe bloedvaten gevormd worden uit bestaande bloedvaten. Dit proces heet angiogenese. Het remmen van de bloedtoevoer naar een tumor wordt daarom beschouwd als een effectieve manier om kanker in de toekomst te behandelen. In die angiogenese spelen met name endotheelcellen een belangrijke rol. Deze cellen vormen de 'binnenbekleding' van de bloedvaten. Medisch bioloog Astrid Schraa onderzocht een manier om geneesmiddelen specifiek naar tumor-endotheelcellen te kunnen sturen, zodat zij plaatselijk de bloedtoevoer naar een tumor kunnen remmen. Voor het afleveren van geneesmiddelen is een dragermolecuul nodig die goed onderscheid kan maken tussen gezonde endotheelcellen en tumor-endotheelcellen. Het molecuul a vb 3 komt specifiek voor op tumor-endotheelcellen en het herkent eiwitten met een bepaalde aminozuurvolgorde, het zogeheten RGD-motief. Schraa koppelde RGD-peptiden aan een groot eiwit en onderzocht of dit een geschikt dragermolecuul is. Het door haar gemodificeerde eiwit blijkt inderdaad te binden aan a vb 3 op endotheelcellen en na binding door die cellen te worden opgenomen. In proefdieren liet zij zien dat het gemodificeerde eiwit specifiek bindt aan de bloedvaten in een tumor. Vervolgonderzoek moet uitwijzen of het koppelen van kankergeneesmiddelen aan deze nieuwe dragermoleculen zal helpen om tumorgroei tegen te gaan. Vervolgens onderzocht de promovendus of het eigen afweersysteem ingezet kan worden om tumoren te bestrijden. Daarvoor koppelde zij RGD-peptiden aan een antilichaam dat cellen van het afweersysteem herkent. Dit gemodificeerde antilichaam blijkt het afweersysteem aan te zetten tot het selectief doden van a vb 3-positieve endotheelcellen. Ook dit lijkt mogelijkheden te bieden in de strijd tegen kanker. /ImK
Astrid Schraa (Leek, 1976) studeerde medische biologie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze verrichtte haar promotieonderzoek bij de sectie Medische Biologie van de disciplinegroep Pathologie en Laboratorium Geneeskunde en de basiseenheid Farmacokinetiek en Drug Delivery en binnen de onderzoeksschool GUIDE (Groningen University Institute for Drug Exploration). Het onderzoek is gefinancierd door het farmaceutische bedrijf Yamamouchi Europe BV.
Datum en tijd
woensdag 18 december 2002, 16.00 uur
Promovendus
mw. A.J. Schraa, tel. (050)361 24 79, fax (050)361 99 11, e-mail:
a.j.schraa@med.rug.nl (werk)
Proefschrift
RGD-modified proteins to target avß3 on tumor vasculature
Promotores
prof.dr. L.F.M.H. de Leij en prof.dr. D.K.F. Meijer
Faculteit
medische wetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Personalia
Benoeming