"PvdA-zwaai naar links is onbegrijpelijk"
Democraten 66
Thom de Graaf
17-12-2002 - De ommezwaai van de PvdA, die plotseling al haar kaarten
op een zo links mogelijk kabinet zet, is niet te begrijpen. Dat stelt
D66-leider Thom de Graaf in een reactie PvdA-voorman Wouter Bos. Bos
zei afgelopen zaterdag in de Volkskrant dat hij niet langer met D66
wil samenwerken, omdat de PvdA dichter bij partijen als de SP en
GroenLinks staat. In een open brief aan Bos stelt De Graaf dat de PvdA
en D66 ondanks de onderlinge verschillen jarenlang hebben samengewerkt
en gedeelde idealen hebben kunnen realiseren. Hoewel De Graaf zegt de
motivering van Bos niet te begrijpen, is hij van mening dat er voor
D66 voldoende andere opties zijn om via samenwerking haar
sociaal-liberale programma waar te maken.
---
Open Brief van Thom de Graaf aan Wouter Bos
Beste Wouter,
In de afgelopen 35 jaar zijn PvdA en D66 vaak samen opgelopen. Twee
progressieve partijen die elkaar aanvulden, juist omdat ze zo
verschillend waren. Gemeenschappelijk hebben wij dat we geloven dat de
politiek de opdracht heeft om de samenleving beter te maken, mensen
kansen te geven om zich zelf te ontwikkelen in hun eigen talenten en
mogelijkheden en oog te hebben voor ongelijkheid en onrechtvaardigheid
in de wereld om ons heen.
Onze partijen konden elkaar dan ook goed vinden op het gebied van
vreemdelingenbeleid en integratie, milieubeleid, sociale vernieuwing
en de bescherming van de rechtsstaat, internationale solidariteit en
de toekomst van Europa.
Als sociaal-democratische of, zo je wilt, socialistische partij heeft
de PvdA altijd de nadruk gelegd op sociale verdelingsvraagstukken en
een dominante rol voor de staat. Als vooruitstrevend liberale partij
hecht D66 minder geloof in het heil van de overheid. Wij zijn wat
pragmatischer in het debat over marktwerking en publiek domein, minder
geneigd om de vakorganisaties en andere verzuilde instellingen altijd
in hun belangen te steunen en meer georiënteerd op de vrije keuze van
de individuele burger. Daarom verschillen onze partijen ook in hun
opvattingen over concrete oplossingen voor bijvoorbeeld de toekomst
van de sociale zekerheid, het ziektekostenstelsel of de invloed van de
overheid op het onderwijs. Op financieel-economisch terrein hecht D66
meer dan de PvdA aan een strikt begrotingsbeleid.
PvdA en D66 leggen kortom ieder hun eigen accenten. Wij vechten bijvoorbeeld al jaren voor een grotere vrijheid van de onderwijsinstellingen, voor meer aandacht voor natuur en vanzelfsprekend voor een grotere en directe zeggenschap van burgers over de door hen uitgeoefende macht, onder meer via de rechtstreeks gekozen burgemeester. Vaak blijkt dat wij daarin voorop lopen en tot onze teleurstelling niet altijd door jouw partij worden gesteund.
Ondanks deze verschillen was de samenwerking naar mijn oordeel vaak
vruchtbaar, zowel in coalitie- als in oppositietijden. Zo werkten D66
en jouw partij samen in vier kabinetten. We bewerkstelligden een
krachtige stimulans voor de economie onder leiding van Hans Wijers,
meer mogelijkheden voor het combineren van werk en gezinsleven, meer
rechten voor patienten en consumenten om hun eigen vrije keuze te
maken, een enorme inhaalslag om de kwaliteit van onderwijs,
gezondheidszorg en veiligheid te verbeteren.
Het spijt mij daarom oprecht dat jij afgelopen zaterdag in een
interview met De Volkskrant afscheid hebt genomen van D66 als partner
in toekomstige samenwerking. Ik moet je ook eerlijk zeggen: ik begrijp
je motivering niet. Je bent van mening dat in deze benarde tijden de
overheidsfinanciën en het economisch vertrouwen in goede handen zijn
van de Socialistische Partij. Kennelijk vind jij dat de houding in
internationale vraagstukken van GroenLinks volledig spoort met de
PvdA. De opstelling van GroenLinks rond Afghanistan en nu weer rond
Irak moet je zijn ontgaan. En kennelijk denk je dat de ChristenUnie
een goede bondgenoot voor jouw partij is in de voortgaande emancipatie
van vrouwen en mannen, in medisch-ethische afwegingen en in de
ontwikkeling van een publieke moraal.
Over D66 meld je slechts dat je onze opstelling in sociaal-eonomisch
opzicht "warrig en zwalkend" vindt. Zijn wij dat omdat we recentelijk
zijn gaan draaien of omdat D66 het in sommige opzichten gewoon niet
eens is met de PvdA? Ik vermoed het laatste. De sociaal-liberale
opvattingen van D66 over het financieringstekort, de WAO en het
ziektekostenstelsel zijn gedurende de afgelopen jaren consistent
geweest en vormden voor een belangrijk deel de grondslag voor de
kabinetsstandpunten in het laatste jaar van paars. Als je dat nu
warrig en zwalkend noemt, moet dat meer te maken hebben met
koerswijzigingen in je eigen partij sinds jij aan het roer staat.
Ik hoop dat je bereid bent om een nadere toelichting te geven op je
onbegrijpelijke stelling, temeer nu jij daar vergaande consequenties
aan verbindt.
Vooralsnog kan ik niet anders concluderen dat de PvdA onder jouw
leiding afscheid heeft genomen van een moderne en vernieuwende
politiek en terugkeert naar het weinig inspirerende polarisatiemodel
van het verleden. Dat spijt mij. Als de vernieuwing van de PvdA vooral
oud-links oplevert, valt het te begrijpen dat een meerderheid van de
kiezers op 22 januari wellicht de voorkeur geeft aan een coalitie van
CDA en VVD. D66 zal proberen sociaal-liberale invloed uit te oefenen.
Nu jij namens de PvdA te kennen hebt gegeven niet met D66 te willen
samenwerken, zullen we voor die invloed vanzelfsprekend andere wegen
zoeken.
Met vriendelijke groet,
Thom de Graaf