L.S.,
Hierbij de antwoorden op schriftelijke vragen van de heer R. Kok inzake agressie bij SoZaWe nr. 112.
SCHRIFTELIJKE VRAGEN
112 Vragen van de heer R. Kok
(ingekomen 2 december 2002)
Met goedkeuring heeft de fractie van Leefbaar Utrecht kennis genomen van de in de openbaarheid gekomen discussie rond de agressiviteit aan de balie van de sociale dienst. Zo las de fractie in de Volkskrant van vandaag (2 december 2002, zie bijlage) dat de staatssecretaris van sociale zaken dhr. Rutte na een bezoek aan de Sociale Dienst in Utrecht, geschrokken als hij is van de verhalen van de baliemedewerkers, sancties wil opnemen in de bijstandswet. Sancties die ingesteld kunnen worden, zodra uitkeringsgerechtigden agressief gedrag vertonen aan de balie bij de Sociale Dienst.
Een en ander heeft bij de fractie van Leefbaar Utrecht geleid tot de volgende vragen aan het college:
1. Wat verstaat het college onder agressief gedrag? Oftewel wat is toelaatbaar en waar ligt voor het College de grens?
2. Is dit agressief gedrag een exclusief fenomeen voor de Sociale Dienst?
3. Zo neen, welke andere diensten betreft het dan ook?
4. Hoe vaak komt dit soort agressief gedrag voor?
5. Wat voor consequenties heeft dat voor het baliepersoneel?
6. Zijn er ook gevolgen voor het backoffice personeel?
7. Welke maatregelen zijn er fysiek genomen om de gevolgen van lijfelijk agressief gedrag tot een minimum te beperken?
8. Wat vindt het college van de soort sancties welke door de staatssecretaris worden aangedragen (strafkorting op de uitkering)?
Het College is ongetwijfeld bekend met de langzame wettelijke molens, met andere woorden, het zal nog wel even duren alvorens de sancties van kracht kunnen worden.
9. Welke sancties denkt het college in de tussentijd te nemen om dit soort agressiviteit te bestrijden en te bestraffen?
Artikel uit de Volkskrant d.d. 2-12-02: 'Stop uitkering bij agressie aan balie'
DEN HAAG - De bijstandsuitkering van mensen die zich agressief gedragen aan de balie van de sociale dienst moet tijdelijk worden stopgezet, aldus staatssecretaris Rutte van Sociale Zaken. Maximaal zou de sanctie bij wangedrag voor drie maanden moeten gelden.
Rutte bedacht dit na een werkbezoek aan de Utrechtse sociale dienst. Daar kwam hij er achter dat de dagelijkse praktijk nog erger is dan hij verwachtte, zo verklaarde hij gisteren in het tv-programma Buitenhof. Rutte wil de sanctiemogelijkheid opnemen in de nieuwe Bijstandswet die over ruim een jaar zal worden ingevoerd.
Hij stoort zich er hevig aan dat iemand die geweld gebruikt aan de balie, zich geen zorgen hoeft te maken over zijn uitkering. De agressieveling mag zich hoogstens even niet meer vertonen op het kantoor van de sociale dienst. Er kan wel aangifte worden gedaan bij de politie. Rutte vindt overigens niet dat bijstandgerechtigden - het woord bijstandtrekker gebruikt Rutte niet - gestraft moeten worden als ze tijdens een gesprek in paniek raken en agressief worden.
Volgens de staatssecretaris gaat het om mensen die met de intentie om te intimideren naar de sociale dienst komen, verklaarde hij zondagmiddag. De staatssecretaris wil met de maatregel steun geven aan de medewerkers van de sociale dienst, zodat zij zich gesterkt voelen 'in hun belangrijke werk'.
Door het Sociale Akkoord dat het kabinet vorige week sloot met de sociale partners moet Rutte nu een plan maken voor het behoud van tienduizend Melkertbanen. Rutte moet voor 1 januari een convenant sluiten met de sociale partners en de Nederlandse gemeenten. Het kabinet wil zoveel mogelijk Melkertbanen omzetten in 'echte banen'.
Hiervoor moeten met de sociale partners CAO's worden afgesproken met meer lage loonschalen op of net boven het minimumloon. Ook de gemeenten moeten meewerken, want daar is het leeuwendeel van de Melketiers in dienst als bijvoorbeeld stadswacht. De afspraak met de sociale partners over het behoud van de Melkertbanen is 'tijdelijk'. Het kabinet heeft geen toezegging gedaan over de toekomst van de nu voor een jaar behouden banen. Opvallend is dat de sociale partners wel voor elkaar hebben gekregen wat de oppositie niet is gelukt.
Aanvankelijk leek het erop dat het voorstel van de PvdA en GroenLinks om achtduizend Melkertbanen te behouden het zou halen in de Tweede Kamer. Na een eerste toezegging trok echter de LPF de steun in en bleven de bezuinigingen op de Melkertbanen van kracht.
Het kabinet redeneerde toen dat door de bezuiniging haast werd gemaakt met de modernisering van de Melkertbanen. Groot probleem bij deze banen (ID en WIW in jargon) is dat er nauwelijks enige doorstroming is van de gesubsidieerde banen naar niet gesubsidieerd werk. Door de banen nu toch snel 'te witten' of om te zetten in reguliere banen, probeert het kabinet toch door te gaan met de modernisering.
De sociale partners wilden het behoud van de Melkertbanen in ruil voor loonmatiging. Ook de bezuiniging op het spaarloon werd gedeeltelijk teruggedraaid. Dit gebeurde in ruil voor de belofte om de lonen volgend jaar slechts met maximaal 2,5 procent te laten stijgen. De langdurige minima krijgen volgend jaar een extra uitkering van 450 euro.
© de Volkskrant, 2 december 2002.
Antwoord van burgemeester en wethouders
(verzonden 17 december 2002)
1. Voorvallen waarbij een werknemer psychisch of fysiek wordt lastig gevallen, bedreigd of aangevallen onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met het verrichten van de arbeid.
2. Neen.
3. Een gemeentebreed overzicht is niet voorhanden; het vervolg van deze antwoorden is toegespitst op de afdeling Sozawe. Aan te nemen valt wel dat elke dienst die directe cliëntcontacten heeft soms met dergelijk gedrag wordt geconfronteerd. Bij de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling, het Gemeentelijk Vervoerbedrijf Utrecht en de Dienst Burgerzaken en Gemeentebelastingen vinden trainingen plaats in het omgaan met agressie en geweld; de rijdienst van het Gemeentelijk Vervoerbedrijf Utrecht, de reinigingspolitie, de zwembaden en Sozawe beschikken over een protocol.
4. Hoe vaak agressie bij Sozawe voorkomt is niet exact geregistreerd. Niet alle uitingen van agressie leiden tot het uitvoeren van een waarschuwing of ontzegging. En niet iedereen meldt alle vormen van agressie bij de leidinggevende. Het afgelopen jaar hebben van de ongeveer 240 geregistreerde gevallen er ongeveer 160 gevallen geleid tot een schriftelijke waarschuwing en ongeveer 80 tot een tijdelijke ontzegging. De agressie uit zich in verscheidene vormen van frustratieagressie en instrumentele agressie, zoals schelden, bedreigen, slaan, vernielen, lastig vallen en hinderlijk volgen.
5. Agressie leidt allereerst tot gevoelens van onveiligheid en onrust op de werkplek. Excessen leiden onvermijdelijk tot ziekteverzuim of tot symptomen van psychische aard als er niet adequaat wordt omgegaan met dergelijke ervaringen.
6. Voor alle medewerkers met cliëntencontact, dus ook backoffice-personeel, geldt dit risico.
7. Ervan uitgaande, dat circa 97 % van ons cliëntenbestand zich aan de huisregels houdt, hanteert SoZaWe een open baliecultuur. Een veilige dienstverlening is in het belang van alle cliënten, want agressie leidt ook tot onveiligheidsgevoelens van cliënten die tegen wil en dank met agressie geconfronteerd worden. Veiligheidsmaatregelen zijn: inzet professionele bewaking, verhoogde servicebalies, aangepaste frontoffice balies, alarmknoppen in de spreekkamers en recentelijk geformuleerd agressiebeleid met bijbehorende protocollen. Daarnaast worden alle medewerkers met cliëntencontact intensief getraind om beter weerbaar te zijn tegen agressie tijdens een tweedaagse training.
8. Staatssecretaris M. Rutte draagt sancties aan om agressie beter te kunnen bestrijden. Bij herhaalde excessieve agressie is het nu niet mogelijk om een passende sanctie op te leggen. De lange afhandelingtermijn van aangifte bij de politie leidt niet tot het "lik-op-stuk" beleid dat bij agressie hoort. De dader kan hooguit voor een bepaalde periode de toegang tot de gebouwen worden ontzegd, en dan kan deze minder effectief op rechten en plichten worden gecontroleerd. Analoog aan de Wet Boeten en Maatregelen is het dan ook een welkome aanvulling als een passend sanctiebeleid wordt ingevoerd, zoals door de staatssecretaris aangegeven voor de zware vormen van agressie. De rechten van de cliënt moeten daarbij door middel van beoordeling, toetsing en weging en een onafhankelijke bezwaar & beroepsmogelijkheid zijn geborgd. Deze regelgeving mag vanzelfsprekend niet strijdig zijn met de beginselen van behoorlijk bestuur.
9. Het wettelijke kader voor sanctie wordt primair gevormd door het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering (aangifte en vervolging). Tussentijds is het niet mogelijk om specifieke extra sancties te treffen om dit soort agressiviteit te bestrijden en te bestraffen zolang daar geen wettelijke kaders (bv in de Abw) voor gegeven zijn.
Met vriendelijke groet,
Bestuurscommunicatie Stadhuis.