17-12-2002
Staatssecretaris Pieter van Geel (Milieu):
Jammer van premies voor zuinige autos
Het inmiddels alweer demissionaire kabinet van CDA, VVD en LPF werd al
bij het regeerakkoord verweten het milieu naar het tweede plan te
hebben verwezen. Zo werd de afschaffing van verschillende
milieupremies aangekondigd, ook ¯ tot verdriet van de autobranche ¯
die op schone en zuinige autos. Wat heeft de staatssecretaris van
Milieu daarop te zeggen, en hoe ziet hij het spanningsveld tussen
milieu- en mobiliteitseisen zich in de komende tijd ontwikkelen?
Er waren drie redenen waarom bij de totstandkoming van dit kabinet het
milieu wat minder aandacht kreeg dan voorheen. In de eerste plaats het
gevoel dat er al heel veel bereikt is, de urgentie is wat minder. Ook
bij autos: de afgelopen twintig jaar is de uitstoot van vervuilende
stoffen per gereden kilometer met 90 procent gereduceerd. Tegelijk
werd duidelijk dat burgers andere prioriteiten hadden: de bekende
trits onderwijs, zorg en veiligheid. En ten derde vond die
verschuiving van prioriteiten plaats tegen de achtergrond van
verslechterende economische perspectieven, die dwongen om keuzes te
maken. Er zijn twee dingen waar nu minder geld voor is: de uitgaven
die duurzaam gedrag moeten stimuleren, en de sanering van vervuiling
uit het verleden. Onder de gegeven randvoorwaarden zijn de marges voor
het milieubeleid klein, maar ik houd staande dat we binnen die marges
een fatsoenlijk milieubeleid voeren.
Dat betekent niet dat de premies automatisch terugkomen wanneer de
economie bijtrekt. Ik vind het jammer van die premies voor kleine,
zuinige autos, want ze hadden resultaat. Maar we hadden een complete
kerstboom opgetuigd aan subsidies, heffingen en accijnzen op autos.
Dat hele complex moeten Financiën en VROM samen integraal bekijken, in
de Europese context. Dan gaat het om alle relevante regelingen: BPM,
houderschapsbelasting, accijnzen. De burger mag verwachten dat we op
een verstandige manier kijken naar de milieu-effectiviteit, in termen
van vervuiling, CO2-uitstoot, geluid enzovoort. We hebben niet het
doel de lasten van de automobiliteit te verzwaren; het gaat niet om
verhoging maar om verschuiving, differentiatie. Zon differentiatie
moet helder zijn, je moet er geen cursus statistiek voor hoeven
volgen. Maar je bent ook niet klaar met vaststellen wat de zuinigste
auto is. De automarkt is steeds gefragmenteerder, mensen zijn vrij in
hun keuze, maar op milieuthemas verkoop je nu eenmaal geen autos. Dus
moet je onderscheid maken naar soort voertuig en vaststellen wat
binnen een bepaalde productgroep een milieuvriendelijke keuze is. Een
stap in die richting is de labeling die nu Europees is ingevoerd.
Is de kilometerheffing straks ook weer een optie? We hebben
afgesproken dat de kilometerheffing in deze kabinetsperiode niet aan
de orde is. Zoals het CDA ook in zijn verkiezingsprogramma had staan:
je moet eerst bewegen en dan pas beprijzen. Beprijzen is dus wel een
element van de discussie, maar eerst moet meer perspectief worden
geboden.
Halen we de doelstellingen van Kyoto, of komt kernenergie weer op de
agenda? Nee. Niet omdat ik er principieel tegen ben, maar omdat er nog
steeds geen goede oplossing is voor het afvalprobleem. Kyoto is
belangrijk, dat moeten we halen. Dat lukt denk ik wel, maar vooral
dankzij de aanpak van andere broeikasgassen dan CO2. Het terugdringen
van CO2 blijft moeilijk, en uit onderzoek van het RIVM blijkt dat op
dat punt het verkeer de laatste jaren achterblijft bij de industrie.
We studeren nu op extra maatregelen die we bij de begroting voor 2004
willen presenteren. Dat geldt ook voor andere doelstellingen. In het
NVVP is een cluster van twaalf maatregelen opgenomen: fiscale
maatregelen, stimulansen, emissiehandel, nieuwe technieken. Het RIVM
is aan het uitrekenen wat de effecten daarvan zijn en volgend jaar
willen we met voorstellen komen. Je moet problemen zoveel mogelijk bij
de bron aanpakken, dat geldt voor emissies maar ook voor zaken als
geluidhinder. Je kunt wel schermen blijven bouwen maar je kunt beter
het asfalt en de banden stiller maken. De auto-industrie zelf werkt
ook hard aan oplossingen, bijvoorbeeld voor de roetuitstoot van
diesels. Ik verwacht dat de eisen van 2010 zullen worden gehaald. Ook
die innovatieslag moet je stimuleren, liefst op Europees niveau.
Het kwartje van Kok kunnen we zeker wel vergeten? Ik snap best wat de
gevoelens rond dat kwartje zijn. Van mij hoeft het niet zo, maar als
je het teruggeeft, hoe doe je dat dan? Met accijnsverlaging beloon je
veelrijders. Je kunt het beter een andere bestemming geven,
bijvoorbeeld door het geld in een mobiliteitsfonds te storten, voor
infrastructuur van wegen en openbaar vervoer. Er moet wel een
koppeling zijn; ik vind dat er vaker een duidelijk verband mag zijn
tussen heffingen en hun bestemming, tussen middelen en doelen. Zon
benadering past ook in de gedachte van vergroening van het
belastingstelsel, van minder heffingen op arbeid en meer op belasting
van het milieu.
Profiel
Pieter van Geel (51), staatsecretaris Duurzame Ontwikkeling en Milieu,
ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu.
Activiteiten
Van Geel studeerde planologie in Nijmegen. Hij werkte als planoloog
voor de gemeente Helmond, waar hij later gemeentesecretaris werd. Voor
het CDA was hij zeven jaar lid van de Gedeputeerde Staten van
Noord-Brabant, om afgelopen juli toe te treden tot het
kabinet-Balkenende.
Uitdaging
In Nederland een klimaat creëren waarin duurzaam handelen als
volstrekt vanzelfsprekend geldt. Je kunt zoveel regeltjes bedenken als
je maar wilt, maar zolang duurzaam gedrag niet normaal gedrag is, kom
je er niet.
Suggestie verkeersproblematiek
Ook in de toekomst zal mobiliteit, inclusief automobiliteit, een
ontzettend belangrijke rol blijven spelen. Daar moeten we twee dingen
voor doen. In stedelijke gebieden moet de nadruk liggen op een echt
hoogwaardig stelsel van openbaar vervoer. Daarbuiten blijft ook
weginfrastructuur noodzakelijk, maar dat kan alleen wanneer je die
heel goed inpast in het landschap, desnoods ondergronds. Anders komt
er niets van terecht.
Auto:
Saab 9-3