Dordrechts Museum krijgt Calraet van National Gallery
Petra van Os
naar foto
Het Dordrechts Museum krijgt het schilderij IJsgezicht bij Dordrecht,
van de Dordtse schilder en beeldhouwer Abraham van Calraet
(1642-1722), in langdurig bruikleen van de National Gallery in Londen.
Hiermee kan het museum een lacune in de collectie opvullen; de
17de-eeuwse stadsgezichten worden hiermee eindelijk aangevuld met het
werk van een Dordtse meester. Het schilderij is vanaf 18 december te
zien als onderdeel van de vernieuwde presentatie van de vaste
collectie Van Cuyp tot COBRA.
Collectie-mobiliteit
De bruikleenafspraak past in het beleid gericht op
collectie-mobiliteit als middel om verzamelingen van musea te
verbeteren. In toenemende mate maken musea nationaal en internationaal
afspraken over korte en langdurige bruiklenen om hiaten in de
presentatie aan te vullen. Collectieonderdelen die niet elders onder
te brengen zijn kunnen worden afgestoten om aankopen van belangrijke
werken mogelijk te maken.
Calraets schilderij werd in de National Gallery slechts zelden op zaal
getoond en was decennia lang in het depot verborgen. In het Dordrechts
Museum vult het wintergezicht echter prachtig een leemte in de
collectie en zal het een ereplaats krijgen in Van Cuyp tot Cobra. Ook
uit het depot van het Dordrechts Museum zijn de afgelopen jaren werken
uitgeleend aan musea waar ze beter tot hun recht komen. Zo zijn er
schilderijen uit het Dordrechts Museum te zien in het Rijksmuseum
Twenthe in Enschede, het Catharina Gasthuis in Gouda en het Musée de
la Vie Romantique in Parijs. Binnenkort zullen twee portretten die
ooit aangekocht zijn als werken van de Dordtse schilder Aelbert Cuyp
als bruikleen gaan naar Museum het Coopmanshûs in Franeker, omdat het
schilderijen blijken te zijn van de hand van de Friese meester Petrus
Schotanus.
Abraham van Calraet (1642-1722)
De in Dordrecht geboren en overleden beeldhouwer en schilder Abraham
van Calraet (1642-1722) is de belangrijkste leerling van de beroemde
Dordtse schilder Aelbert Cuyp. Door het ongelukkige toeval dat hij
dezelfde initialen heeft als zijn leermeester, is Calraet lange tijd
een onbekende schilder geweest. Niet alleen signeerde hij zijn werken
steevast met het monogram AC, maar ook evenaarde hij de schilderstijl
van Aelbert Cuyp. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Calraets
schilderijen lange tijd voor werken van Cuyp zijn doorgegaan.
IJsgezicht bij Dordrecht
Het schilderij heeft ooit behoord tot de beroemde 18de-eeuwse
collectie van de Dordtse verzamelaar Johan van der Linden van
Slingeland. Hij bezat niet minder dan 38 schilderijen van Aelbert
Cuyp, waarvan een aantal nog altijd beschouwd wordt als de
belangrijkste werken van de meester. De bruikleen uit Londen stond
echter onterecht op naam van Cuyp en moet juist tot de beste werken
van Abraham van Calraet gerekend worden. In 1785 werd de gehele
verzameling in Dordrecht geveild en raakten de werken verspreid. Na
enkele eeuwen van afwezigheid keert het schilderij van Calraet nu weer
terug naar Dordrecht.
IJsgezicht bij Dordrecht is op verschillende manieren verweven met de
stad Dordrecht. Niet alleen is de maker er zijn hele leven werkzaam
geweest en heeft het schilderij deel uitgemaakt van de beroemdste
Dordtse collectie, maar ook is de stad zelf afgebeeld op het
schilderij. Dordrecht is bezien vanaf de kant van Papendrecht. Links
op het schilderij is de Groothoofdspoort weergegeven met rechts
daarvan de Grote Kerk. Het is waarschijnlijk -hoewel de bronnen dit
niet vermelden- dat Calraet een deel van zijn schildersopleiding bij
Cuyp genoot. Het stadsprofiel op het schilderij van Calraet volgt
nauwkeurig de compositie van enkele beroemde gezichten op Dordrecht
van Cuyp. Het thema van het wintergezicht ontleende Calraet ook aan
zijn leermeester: van Cuyp is immers een prachtig schilderij bekend
met een ijsgezicht bij de ruïne van het Huis te Merwede (particuliere
collectie, Engeland). Uit dit laatste werk nam Calraet tal van
motieven over, zoals het schaatsende mannetje met stok of de man die
zijn schaatsen onderbindt. Calraet heeft heel bewust zijn leermeester
proberen te overtreffen door verschillende van zijn succesvolle
schilderijen als het ware samen te voegen tot een nieuw meesterwerk.
Het schilderij toont veel bedrijvigheid op de bevroren Maas: een
jongetje op een prikslee, tal van wandelaars, schaatsers tot ver aan
de horizon, een arreslee en rustende paarden voor een groep pratende
mensen links op de voorgrond. Geheel links is nog net een tijdelijk op
het ijs geplaatste tent te zien met de Hollandse vlag in top. Deze
vlag, de molen aan de andere kant van de stad en de schaatsen op het
ijs geven de voorstelling een oer-Hollandse uitstraling. De markante
aanwezigheid van de Dordtse skyline met de herkenbare gebouwen heeft
er ongetwijfeld voor gezorgd dat Calraet gemakkelijk een Dordtse koper
voor het werk kon vinden.
Het schilderij dateert uit 1665, paneel 33,5 x 57,5 cm.
Van Cuyp tot COBRA
IJsgezicht op Dordrecht zal een onderdeel worden van de presentatie
van de vaste collectie van het Dordrechts Museum. Van Cuyp tot COBRA.
Het schilderij valt voor het publiek te bewonderen vanaf 18 december
2002.