Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid
De sociale rechtsstaat voorbij.Twee
ontwerpen voor het huis van de rechtsstaat
PERSBERICHT
De sociale rechtsstaat voorbij.Twee ontwerpen voor het huis van de
rechtsstaat
---
11-12-2002
De Nederlandse rechtsstaat staat voor nieuwe uitdagingen. Toenemende
internationalisering maakt dat er spanning ontstaat tussen de positie
van de nationale staat en internationale rechtsregels. Daarnaast zijn
burger en overheid zich steeds meer bewust van de gevolgen van
overheidsingrijpen op het leven van de burger.
Prof.dr. Willem Witteveen en dr. Bart van Klink bekeken in opdracht
van de WRR het gedachtegoed van de klassieke en de sociale rechtsstaat
naar hedendaagse normatieve uitgangspunten. Tevens stellen zij nieuwe
ordeningsmechanismen zoals zelfregulering ter discussie, inclusief de
daaraan ten grondslag liggende opvattingen over de verhouding tussen
recht en macht. De auteurs zijn als onderzoekers verbonden aan het
Schoordijk Instituut van de Universiteit van Tilburg. Hun studie 'De
sociale rechtsstaat voorbij' belicht achtergronden van een deel van
het WRR-rapport 'De toekomst van de nationale rechtsstaat' dat op 12
november dit jaar verscheen.
Van rechtsstaat naar rechtsstatelijkheid
Witteveen bepleit een wending van rechtsstaat naar
rechtsstatelijkheid: de burger wordt uitgangspunt. De burger vraagt in
toenemende mate van de overheid transparantie, openbaarheid,
verantwoording en machtsbeperking. Deze kwaliteitsmaatstaven zijn niet
alleen van toepassing op de overheid maar ook op ander machtige
organisaties waarmee burgers te maken hebben, zoals grote
onderwijsinstellingen, zelfstandige bestuursorganen en multinationals.
Rechtsstatelijkheid draagt op deze manier bij aan de kwaliteit van een
democratische maatschappij.
Recht en macht
Van Klink onderwerpt gangbare opvattingen over macht en
machtsbeperking aan een kritische analyse. Rechtsinstellingen die zijn
bedoeld als machtscontrole of 'beperking (zoals de rechtspraak)
impliceren volgens hem zelf een vorm van machtsuitoefening en zelfs
geweld. Elke machtsuitoefening brengt in meer of mindere mate geweld
met zich mee, hoeveel communicatie of dialoog ook wordt betracht.
Onvermijdelijk moeten er keuzen worden gemaakt, die niet altijd met
een beroep op het algemeen belang kunnen worden gerechtvaardigd. Dit
inzicht dient te leiden tot een groter bewustzijn van de gevolgen van
het overheidsingrijpen op het leven van burgers en het onderstreept
het belang dat de overheid verantwoording moet afleggen aan de burger.
Legitimerende vertogen die het geweldsaspect van overheidshandelen
verhullen (zoals dat van de rechtsstaat), dienen kritisch te worden
bekeken, aldus Van Klink.
Over de WRR
De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) is een
onafhankelijke denktank voor de Nederlandse regering. De WRR geeft de
regering gevraagd en ongevraagd advies over onderwerpen vanuit een
langetermijnperspectief. Deze onderwerpen zijn sectoroverstijgend en
hebben betrekking op maatschappelijke vraagstukken waarmee de regering
in de toekomst te maken kan krijgen. De WRR-adviezen krijgen hun
weerslag in openbare rapporten, die zowel een probleemstellend als
adviserend karakter kunnen hebben. Meer informatie over de WRR op
internet: www.wrr.nl
---
W.J. Witteveen,B.M.J. van Klink(2002) De sociale rechtsstaat voorbij.
Twee ontwerpen voor het huis van de rechtsstaat, WRR Voorstudies en
achtergronden V116, Den Haag. ISBN 90 1209 764 9.
---
Deze publicatie (Prijs EUR 29.95) is te bestellen bij:
Sdu Servicecentrum Uitgeverijen
Postbus 20014
2500 EA 's-Gravenhage
tel. 070-378 9880
fax 070-378 9783
U kunt ook rechtstreeks via de bestelpagina op de internet site van de
Sdu bestellen
© WHY Service Group, for comments e-mail the Webmaster