Beter revalidatieprogramma voor schizofreniepatiënten
Schizofreniepatiënten kampen met cognitieve problemen, zoals stoornissen in concentratie, geheugen en waarneming. Dit leidt tot problemen met het sociale functioneren en de zelfredzaamheid. Bovendien belemmeren de stoornissen het opnieuw aanleren van vaardigheden bij de revalidatie. Psychiater Frank Woonings formuleert op basis van zijn promotieonderzoek een aantal richtlijnen voor een betere revalidatie. Zo is het volgens hem zinvoller om met de patiënt specifieke dagelijkse taken te oefenen dan om hem algemene sociale vaardigheden aan te leren. Woonings promoveert op 11 december 2002 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Momenteel zijn de meeste hulpverleners ervan overtuigd dat
schizofrenie vanwege die cognitieve stoornissen een echte handicap
is. Een betere behandeling is van belang, zeker gezien de
extramuralisatie die de afgelopen jaren binnen de GGZ heeft
plaatsgevonden. De daardoor toegenomen overlast van psychiatrische
patiënten is met grote regelmaat onderwerp van maatschappelijke
discussie.
Sociaal vastlopen
Woonings: "Door de cognitieve stoornissen hebben
schizofreniepatiënten moeite met de planning en de organisatie van
hun dagelijkse activiteiten. Eenvoudige min of meer routinematige
activiteiten lukken nog wel, maar zo gauw zich gebeurtenissen
voordoen die daarvan afwijken of een actieve probleemoplossing
vragen gaat het mis. Het organiseren van het huishouden of de
financiën wordt daardoor moeilijk. Patiënten met schizofrenie
schieten meestal niet op een enkel aspect van het sociale
functioneren tekort, bijvoorbeeld de zorg voor de huishouding, maar
op alle fronten, en lopen op die manier sociaal vast. Bij sommigen
leidt dit tot ernstige zelfverwaarlozing en sociaal
maatschappelijke teloorgang waarbij de patiënt zich aan de zelfkant
van de samenleving wat staande probeert te houden."
Instructies onthouden
Woonings stelt vast dat het succes van een revalidatieprogramma
wordt beïnvloedt door de cognitieve stoornissen van de patiënt.
"Dat is niet zo verwonderlijk", zegt hij, "Je kunt je voorstellen
dat patiënten ook moeite hebben met het oppikken en onthouden van
instructies tijdens de training. Het is daarom beter om bij de
behandeling het 'werkgeheugen' -en de functies die betrokken zijn
bij de planning en organisatie- te ontlasten en andere delen van
het geheugen die nog wel intact zijn aan te spreken. De
vaardighedentraining zou mijns inziens moeten bestaan uit het samen
oefenen van een specifieke taak. Bij voorkeur op de plek waar die
taak normaal uitgeoefend moet worden, bijvoorbeeld op het werk van
de patiënt."
Takentraining
De promovendus concludeert dat de behandeling van
schizofreniepatiënten idealiter uit een takentraining bestaat en
niet uit een vaardigheidstraining. Een deel van de patiënten raakt
als gevolg van de ernstige cognitieve problemen blijvend
afhankelijk van min of meer permanente ondersteuning door de
hulpverlening. Het is de vraag of voor hen een beleid van
extramuralisatie, zoals dat in de laatste jaren binnen de GGZ
gevoerd wordt, wel zo geschikt is. /ImK
Frank Woonings (Ulft, 1959) studeerde geneeskunde in Nijmegen. Hij
verrichtte zijn promotieonderzoek bij de afdeling Psychiatrie van
het Academisch Ziekenhuis Groningen, waar hij ook als psychiater
werkzaam is. Het onderzoek is gefinancierd door ZorgOnderzoek
Nederland, de Stichting Dienstbetoon Gezondheidszorg van de
Stiching de Open Ankh en de Schizofrenie Stichting Nederland.
Datum en tijd
woensdag 11 december 2002, 16.00 uur
Promovendus
F.M.J. Woonings, tel. (050)361 61 61, e-mail: f.woonings@acggn.azg.nl
(werk)
Proefschrift
Cognitive dysfunction and psychosocial rehabilitation in schizophrenia
Promotor
prof.dr. R.J. van den Bosch
Faculteit
medische wetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Onderzoek
Promotie