Leidenaren op 11 december naar de stembus
Wie wordt onze burgemeester?
Voor het eerst in de geschiedenis van Leiden kunnen de inwoners gaan
stemmen voor een nieuwe burgemeester. Op 11 december vindt het
burgemeestersreferendum plaats. Elke stemgerechtigd inwoner kan dan
kiezen uit twee kandidaten, die door een speciale
'vertrouwenscommissie' zijn geselecteerd.
Burgemeestershamer
Vanaf 12 november strijden twee kandidaat-burgemeesters om de
voorzittershamer.
Een dergelijke verkiezingsstrijd tussen twee kandidaten die op
persoonlijke titel campagne voeren, is tamelijk nieuw in Nederland.
Ook in Tiel is een burgemeestersreferendum aanstaande. De gemeente
Vlaardingen en het Brabantse Best hadden op 6 maart 2002 de primeur.
Vanwege de nieuwigheid kregen deze referenda veel aandacht in de
landelijke media. Veelvuldig liet de televisie het beeld te zien van
twee aspirant-burgemeesters, die zich op bijna Amerikaanse wijze over
drukke winkelstraten bewogen om de kiezer de hand te schudden. De
verwachting is dan ook dat begin december de Leidse winkelstraten niet
alleen bevolkt zullen worden door Sint en Piet, maar ook door de
burgemeesterskandidaten. Wie dat zijn, weten we op dinsdag 12
november. Dan maakt de vertrouwenscommissie bekend wie zij heeft
geselecteerd.
Twaalf sollicitanten
De vertrouwenscommissie, die zo heet omdat ze de namen van de
kandidaten niet openbaar maakt, buigt zich de komende tijd met de
Commissaris van de Koningin van de provincie Zuid-Holland over de
geschiktheid van twaalf gegadigden. Deze sollicitanten hebben zich
gemeld naar aanleiding van de officiële vacature die begin september
werd gepubliceerd.
In de vacaturetekst stond onder meer een profielschets van de door de
gemeenteraad gewenste kandidaat. Hij of zij moet bijvoorbeeld 'hart
voor de stad hebben, toegankelijk, sociaal bewogen en vaardig zijn en
gemakkelijk kunnen bewegen in een stad met een grote historische
traditie en een samenleving die een grote verscheidenheid kent'.
Voldoen de sollicitanten hier aan? De twaalf, onder wie één vrouw,
zijn tussen de 36 en 59 jaar oud, zo wilde de provincie kwijt. Zes
kandidaten zijn lid van de VVD, drie van de PvdA, één van D66 één van
een lokale partij en één kandidaat heeft geen partijpolitieke
achtergrond.
Bruggenbouwer
Volgens voorzitter Conny Broeyer (PvdA) moet de vertrouwenscommissie -
waarin alle gemeenteraadsfracties vertegenwoordigd zijn - vooral op
zoek naar een 'bruggenbouwer' en een 'netwerker'. 'Als je naar de
actualiteit kijkt en naar de problemen in Leiden, dan begrijp je dat
Leiden een echte bruggenbouwer nodig heeft', vertelt ze. 'Door het
dualisme, dat het college en de raad heel verschillende bevoegdheden
geeft, is het nodig dat een burgemeester zorgt voor goede contacten
tussen die twee organen. Daarnaast moet de nieuwe burgemeester van het
Leidse college een team kunnen maken, wat het in het verleden vaak
niet was, en voor betere contacten zorgen tussen het bestuur en het
ambtelijk apparaat. Bovendien is het nodig dat hij of zij de Leidse
contacten in en met de regio versterkt.'
Netwerker
Maar Leiden heeft ook een netwerker nodig. Broeyer: 'Een burgemeester
moet een ambassadeur zijn van de stad. Hij of zij moet bijvoorbeeld
een 'Haags' netwerk hebben, waarmee belangrijke subsidies kunnen
worden binnengehaald. En de burgemeester moet goede contacten met de
media kunnen onderhouden.' Bij het selecteren van de kandidaten let de
provincie vooral op bestuurlijke kwaliteiten. De vertrouwenscommissie
gaat straks bekijken of een kandidaat goed bij de stad past. Conny
Broeyer denkt dat de kiezer vooral zal letten op de uitstraling van
een kandidaat. 'Voor een kiezer is het belangrijk dat een burgemeester
overtuigend overkomt.'
Vertrouwen
De kandidaat die op 11 december de meeste stemmen krijgt, zal door de
gemeenteraad als zogenoemde 'voorkeurskandidaat' worden voorgedragen
bij de provincie Zuid-Holland. Dat heeft de gemeenteraad afgelopen
dinsdag bij meerderheid besloten. Voorwaarde is dat tijdens de
verkiezingen een minimale opkomst van dertig procent wordt gehaald. De
Commissaris van de Koningin van de provincie Zuid Holland en de
minister van Binnenlandse Zaken volgen zo'n voorkeursadvies bijna
altijd op. Daarom wordt de winnaar van het referendum vrijwel zeker de
opvolger van Wolter Lemstra, die in juni van dit jaar als
interim-burgemeester Jan Postma verving. De keuze is dus aan de
Leidenaren zelf.