Aan: Aan de leden van de Leidse gemeenteraad Leiden, 9 december 2002 Het college van Burgemeester en Wethouders Postbus 9100
2300 PC Leiden
Afz: Anarchistisch collectief Eurodusnie
Postbus 2228
2301 CE Leiden
Betreft: Overlast beter bestrijden, een plan van aanpak
Aan de leden van de Leidse gemeenteraad,
Onlangs verscheen de conceptnotitie "Overlast beter bestreden, een plan van aanpak". Deze notitie is opgesteld door Burgemeester Lemstra in samenwerking met de politie en het Openbaar Ministerie. Het Eurodusnie collectief heeft kennis genomen van dit rapport en ziet naar aanleiding van de inhoud redenen om te reageren.
Het rapport stelt dat er sprake is van een onveiligheidsgevoel onder de burgers en dat overlast niet in afdoende mate wordt bestreden'. Het in het rapport opgenomen plan van aanpak bestaat, zoals Burgemeester Lemstra zelf al aangeeft, vooral uit repressieve maatregelen. Een zogenaamd 'minimumpakket' aan maatregelen zou het veiligheidsgevoel moeten vergroten. In dit minimumpakket worden delen van de stad uitgeroepen tot 'veiligheidsrisicogebied' en onderworpen aan cameratoezicht. De politie krijgt verder extra bevoegdheden zoals het preventief fouilleren en de mogelijkheid mensen tijdelijk een gebiedsontzegging op te leggen. Afgelopen voorjaar gingen er, naar aanleiding van het gewelddadige politieoptreden tijdens een actiefeest in de Burcht, in de gemeenteraad nog stemmen op de extra bevoegdheden van de politie (art. 64A APV) weer in te trekken. Wat schetst nu onze verbazing: de raad wil de bevoegdheden van de politie nu opeens weer verder uitbreiden! Waarschijnlijk is de reden van deze 'koerswijziging' dat de Burgemeester het plan samen met de politie en Openbaar Ministerie heeft opgesteld. Heel vreemd, dat de gemeenteraad zo'n belangrijke maatschappelijke discussie laat aanvoeren door een burgemeester (die de stad nauwelijks kent), justitie en politie. Daar is toch de gekozen volksvertegenwoordiging voor?
De burgemeester doet in het rapport overkomen alsof de Leidse burgers zich massaal onveilig voelen en slachtoffer is van overlast. Deze boute stelling wordt in het rapport niet met cijfers onderbouwd, noch refereert de burgemeester aan enig onderzoek dat het door hem geschetste beeld rechtvaardigt. Deels is dat te begrijpen want over gevoelens van veiligheid en overlast kun je natuurlijk eindeloos twisten. Het totaal ontbreken van cijfermateriaal doet echter vermoeden dat de burgemeester - en in zijn kielzog de gemeenteraad - zich laat leiden door de waan van de dag, waar politici elkaar voortdurend rechts inhalen en de burger bang maken met verhalen over criminaliteit, geweld, oorlog en terrorisme.
Overlast is van alle tijden en moet natuurlijk worden tegengegaan. Wij zijn echter van mening dat de voorgestelde repressieve maatregelen het gevoel van veiligheid niet zal vergroten. Bovendien zijn maatregelen zoals het filmen van iedereen en het preventief fouilleren een grove inbreuk op de privacy van de burgers. De maatregelen staan verder in geen verhouding tot de veronderstelde problematiek, waarvan wij überhaupt het dringende karakter betwijfelen. Hoe dan ook is het beter problemen zo veel mogelijk te voorkomen; daarvoor hebben wij enkele suggesties.
Wij zijn van mening dat het onveiligheidsgevoel en dit iets anders dan de objectieve onveiligheid - het beste bestreden kan worden door sociale samenhang te bevorderen. Dat is natuurlijk moeilijk in een tijd waar media en politiek de mond vol heeft van oorlog, terrorisme en geweld. De 'oplossingen' die vandaag de dag worden aangedragen zijn dikwijls repressief van aard, zoals ook het plan van aanpak. Wat betreft cameratoezicht laten de inbraken bij musea de afgelopen weken wel zien dat dit criminaliteit niet voorkomt. Het is hoogstens een manier om de opsporing naderhand te vergemakkelijken, maar dat is toch niet het doel van het plan? Waar repressieve maatregelen toe leiden hebben de gebeurtenissen onlangs in Antwerpen en in juni tijdens het actiefeest van Eurodusnie op de Burcht laten zien: escalatie door onbeheerst politieoptreden.
Het onveiligheidsgevoel komt niet omdat er te weinig toezicht op straat is, maar omdat de sociale samenhang de afgelopen decennia sterk is afgenomen. Mensen kennen hun buurt- en stadsgenoten niet meer en onbekend maakt nu eenmaal onbemind. Daar komt nog eens bij dat concurreren is verheven tot volkssport nummer één. Op de woningmarkt, de banenmarkt, de onderwijsmarkt, overal worden mensen aangemoedigd met anderen te wedijveren, met het doel de eerste, de beste of de grootste te zijn. Egoïsme wordt beloond, samenwerking en solidariteit ontmoedigd en afgestraft. Geen wonder dat individualisme en materialisme hoogtij vieren, geen wonder dat mensen steeds banger worden van elkaar. Wij verbazen ons niet over de verruwing en ontmenselijking van het maatschappelijk leven. Het neoliberalisme verkeert wereldwijd in grote crisis, getuige de opkomst van allerlei protestbewegingen ter linker en rechter zijde van het politieke spectrum. Het vertrouwen in de parlementaire politiek is nog nooit zo laag geweest, maar in plaats van na te gaan wat de echte problemen zijn worden mensen tegen elkaar opgestookt en uitgespeeld. Het adagium van de macht luidt nog altijd verdeel en heers. Moet het zo zijn of kan het ook anders?
Het goede nieuws is dat het anders kan. Het slechte nieuws is echter dat het hoogst twijfelachtig is of veel politici hun nek zullen durven uitsteken, en stelling zullen nemen tegen de georkestreerde bangmakerij. Dat is jammer want, hoewel een stad als Leiden zich natuurlijk niet geheel kan ontrekken aan het marktfundamentalisme, kan het wel proberen haar bevolking een alternatief aan te bieden. Zo zou de gemeente kunnen stoppen met het korten op subsidies aan maatschappelijke organisaties en sociale samenhang bevorderende initiatieven van onderop, zoals vrijplaatsen, kunnen aanmoedigen en ondersteunen. Verder zou men allerlei onwenselijke ontwikkelingen kunnen tegengaan zoals de commercialisering van de binnenstad en de geplande kantoorpuist die het stationsgebied onleefbaar dreigt te maken.
Uitvoering en verdere uitwerking van deze voorstellen getuigt van veel meer lef dan het spierballenpakket van Burgemeester Lemstra, dat het onveiligheidsgevoel eerder aanwakkert dan bestrijdt. Wij denken dat het meer zin heeft te investeren in het samenleven dan de stad tot veiligheidsrisicogebied te verklaren.
Met vriendelijke groet,
Het Eurodusnie collectief