Milieu-innovatie; de kost gaat voor de baat uit
Op de meeste terreinen van milieu-aantasting zijn effectieve oplossingen beschikbaar, maar de kosten ervan lopen zo sterk op dat ze sociale en politieke weerstanden tegen strenger beleid oproepen, zegt milieu-onderzoeker Yoram Krozer. In zijn Nederlandstalige proefschrift beargumenteert hij dat het ook anders kan. Bedrijven zouden aan zeer strenge milieueisen kunnen voldoen tegen lage kosten én met positieve neveneffecten op het bedrijfsresultaat. Voorwaarde is dat het gebruik van milieu-innovaties meer wordt gestimuleerd. De huidige situatie kent enkele problemen. De nu beschikbare milieutechnologie maakt tachtig tot negentig procent emissiereductie mogelijk, maar de kosten ervan nemen exponentieel toe. Ook is het moeilijk om te voorspellen welke bedrijven forse kosten zouden moeten maken om aan strenge milieueisen te voldoen, want er is geen direct verband tussen bedrijfskenmerken en milieukosten. Om de toename van milieukosten te beperken zijn innovaties nodig, zegt Krozer, maar de uitgaven om ze te realiseren zijn hoog. Toch wijzen voorbeeldstudies erop dat bedrijven, die op milieueisen met behulp van milieu-innovaties anticiperen, in staat zijn om de kosten te beperken met positieve bijeffecten op het bedrijfsresultaat (zoals materiaal- en energiebesparing), verkoop van technologie en beter kwaliteitsbeheer. Toename van consumentenprijzen als gevolg van streng milieubeleid kan worden voorkomen door enkele gerichte milieu-innovaties in de levensloop van producten. Krozer stelt dus dat bedrijven een concurrentievoordeel kunnen behalen als ze op de strenge milieu-eisen vooruitlopen door extra uitgaven aan milieu-innovaties. Eerst stijgen de kosten sterk, maar naderhand, als de eisen zijn ingevoerd, zullen ze lager zijn dan de kosten van bedrijven die afwachten en de al langer beschikbare milieutechnologie toepassen. Een belangrijke belemmering om de innovaties te realiseren en toe te passen, is volgens Krozer de overheid die milieueisen traag voorbereidt, waarna de invoering onzeker blijft. Dat maakt het doen van uitgaven aan milieu-innovaties riskant. Innoverende bedrijven moeten nu te lang wachten voordat ze hun innovatie te gelde kunnen maken, zegt Krozer. Dit gevoegd bij de onzekerheid over de toekomstige verkoopmogelijkheden maakt dat de uitgaven aan milieu-innovaties in Nederland onvoldoende rendabel zijn. Overheidsinstrumenten die de risico's beperken zoals aansprakelijkheidstelling, werken volgens Krozer veel beter dan subsidies. Een alternatief voor het overheidsbeleid, namelijk zelfregulering tussen belanghebbenden is alleen haalbaar indien de benadeelden krachtige juridische middelen hebben om emissiereductie desnoods af te dwingen./JS
Yoram Krozer (Petersburg, 1953) studeerde biologie in Utrecht. Het
onderzoek werd uitgevoerd bij het Cartesius Instituut van de TU
Twente, waarvan hij onderzoeksdirecteur is.
Datum en tijd
maandag 9 december 2002, 14.15 uur
Promovendus
Y. Krozer, tel. 06 51 23 13 71
Proefschrift
Milieu en innovatie
Promotor
prof.dr. A. Nentjes
Faculteit
wiskunde en natuurwetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Promotie