1red12013
06-12-2002, NOS, Met het oog op morgen, Radio 1, 23.07 uur
MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE MINISTERRAAD, OVER IRAK, ADVIEZEN VOOR ZIJN OPVOLGER EN WAT IS TEGENGEVALLEN AAN HET PREMIERSCHAP
- IRAK -
CARASSO:
Nederland is in principe bereid om mee te gaan doen aan de planning van een aanval tegen
Irak. Wat houdt dat nu concreet in?
BALKENENDE:
Het is nog niet dat er nu sprake is van planning van een aanval op Irak. Dat is nog niet aan de
orde op dit moment. De Amerikanen hebben ons verzocht om mee te denken over een aantal
activiteiten. Dan kun je denken aan het recht om over Nederland te vliegen; om
ondersteunende en defensie taken om je te nemen. Bijvoorbeeld bij defensieve taken kun je
denken aan luchtafweergeschut en onze patriots.
CARASSO:
Maar dan hebben we het dus wel over een oorlogssituatie?
BALKENENDE:
Ja, maar dat is iets anders dan zelf actief betrokken zijn bij een oorlog. Daarvan is op dit
moment geen sprake. Wel gaat het erom Irak onder druk te zetten dat men de resolutie 1441
van de Verenigde Naties nu ook serieus neemt.
CARASSO:
Ja, maar gaat het u alleen om het uitoefenen van druk of is Nederland ook echt bereid om mee
te denken aan een oorlog?
BALKENENDE:
Nee, maar spreken in termen van oorlog is nu nog niet aan de orde, want ook president Bush
heeft gezegd dat oorlog of militaire actie zijn laatste keus is. Waar het omgaat is dat Irak te
maken heeft met verplichtingen die voortvloeien uit de resolutie. In het kader van het
uitoefenen van die druk werken landen op het ogenblik samen. Er is ook een verzoek bij
Nederland gekomen. Zo ligt dat en Nederland heeft gezegd van als het nu gaat om het zetten
van die stap: meewerken aan voorbereidende activiteiten voor een aantal activiteiten,
defensieve ondersteunende taken; daar is een commitment voor. Maar het is zo dat het nu een
principebereidheid is. Vervolgens zal sprake zijn van contacten tussen militairen en daarna
komt er een zelfstandig besluit van een Nederlands kabinet in samenspel met de Tweede
Kamer om ook daadwerkelijk manschappen of materieel ter beschikking te stellen.
CARASSO:
Om even bij die eerste stap te blijven: Nederland moet nu iets gaan aanbieden, dat was
volgens mij ook zo bij Afghanistan: wat kan Nederland nog meer bieden behalve patriots?
BALKENENDE:
Je moet eerst kijken wat de behoefte is van Amerikanen en eventueel van anderen. Het is zo
dat de Amerikanen nu contacten hebben met diverse landen, dus men is nu bezig met het
opzetten van die planning.
CARASSO:
En dan moeten zij kiezen van wat er allemaal wordt aangeboden door de landen. Zo gaat dat
over het algemeen.
BALKENENDE:
Precies.
CARASSO:
Maar is Nederland bereidt om bijvoorbeeld troepen, manschappen te leveren?
BALKENENDE:
Daar zit je al in een fase verder, want dat betekent dat je dan spreekt over de actieve
betrokkenheid bij militaire inzet en daarvan is op dit moment geen sprake.
CARASSO:
Is het denkbaar dat je als Nederland wel meedoet aan de planning en vervolgens niet aan de
uitvoering daarvan?
BALKENENDE:
Ja, maar dat is een zaak voor het verdere verloop van activiteiten.
CARASSO:
Maar het is natuurlijk wel belangrijk om te weten of Nederland alleen mee wil denken voor de
planning om druk op Irak uit te oefenen of dat we langzaam in een aanval worden
meegezogen.
BALKENENDE:
Het is geen automatisme. Er zullen steeds zelfstandige besluiten moeten worden genomen
door het Nederlands kabinet en door het parlement. Waarom? Omdat je niet zorgvuldig
genoeg kunt zijn in het hele proces.
CARASSO:
Dus dat houdt in dat Nederland op een gegeven moment kan zeggen tegen Amerika: jullie
gaan je gang maar, maar wij doen niet mee?
BALKENENDE:
Ik moet zeggen dat we als we in die termen over dit onderwerp zouden gaan spreken, dat dat
dan juist iets is wat we niet moeten doen in de richting van Irak. Irak moet tegenover zich
weten een internationale gemeenschap die de resolutie van de Verenigde Naties serieus neemt
en die ook geen teken van verdeeldheid laat bestaan.
CARASSO:
Ja, maar goed: u zegt dat Nederland altijd een zelfstandig oordeel moet kunnen hebben. Maar
op basis waarvan gaat Nederland dat besluit nemen?
BALKENENDE:
Dat doe je natuurlijk in eerste aanleg op basis van de informatie die komt van de Verenigde
Naties, van de wapeninspecteurs en anderen. En daarnaast zijn er andere informatiebronnen.
Dat kan zijn informatie van Amerikanen, het kan ook informatie uit heel andere hoek zijn; die
verschillende informatiebronnen moet je op elkaar laten inwerken om dan tot een
weloverwogen besluit te komen.
CARASSO:
Je ziet nu al een beetje dat de wapeninspecteurs wat positiever zijn over wat er nu gebeurt dan
bijvoorbeeld de Amerikanen. Wie heeft het laatste woord wat Nederland betreft? Vaart u dan
op de rapporten van de wapeninspecteurs of maakt u zich afhankelijk van de Amerikaanse
inlichtingendienst?
BALKENENDE:
Ik vind dat we helemaal niet moeten vooruitlopen op dit soort vragen. Ze zijn ook nog niet
aan de orde. De wapeninspecteurs zijn aan het werk. Wij wachten de informatie af die Irak
levert als het gaat om het materiaal dat zij hebben; als het gaat om massavernietigingswapens,
chemische wapens. Irak is nu aan zet.
CARASSO:
Ja, maar denkt u dat Nederland in staat zal zijn om echt een zelfstandig oordeel te kunnen
vormen?
BALKENENDE:
Je moet bij dit soort belangrijke onderwerpen altijd de ruimte voorbehouden om dat
zelfstandige oordeel te doen. Want we praten over een ernstige situatie. We praten over de
inzet van mensen en van materieel. Dus je kunt niet zorgvuldig genoeg zijn. Maar het moet
wel zo zijn dat Nederland een betrouwbare partner is...
CARASSO:
Van Amerika bedoelt u?
BALKENENDE:
Van al die krachten die zeggen: wij tekenen verzet aan tegen datgene wat niet kan. En als
Nederland een betrouwbare partner is dan ben je dat natuurlijk in eerste aanleg van de
Verenigde Naties, want het gaat om de resolutie die...
CARASSSO:
U zegt van: iedereen die zegt dat dat niet kan, maar dat zegt Irak natuurlijk ook over Amerika.
BALKENENDE:
Dat zullen we zien. Ik heb te maken met een bewind waarvan de bewindhebbers behoorlijk
agressief zijn geweest in het verleden; die geen enkel middel schuwen om ook de eigen
bevolking er onder te houden. Ik heb nu te maken met de mogelijke aanwezigheid van zeer
ernstige wapens met mogelijk grote gevolgen. Dat heb je maar serieus te nemen en wat dat
betreft vind ik dat we het spoor van de Verenigde Naties moeten bewandelen; dat we deze
resolutie serieus moeten nemen en dat we ook duidelijk aan Irak moeten maken dat het niet
zomaar vanzelf gaat; dat men alles serieus moet oppakken en in die zin moet die druk worden
uitgeoefend. En dat hebben we vandaag ook gedaan.
CARASSO:
Maar baalt u er stiekem niet van dat de Amerikanen dit verzoek aan Nederland hebben
gedaan?
BALKENENDE:
Nee, want als het gaat om serious consequencies verbinden aan de resolutie van de Verenigde
Naties dan kun je niet zomaar zeggen: Ach, we zien later nog weleens een keer. Dat zou te
gemakkelijk zijn.
CARASSO:
Nee, maar goed nu wordt Nederland misschien in een oorlog meegesleurd; dat kan iedereen
op zijn tien vingers natellen.
BALKENENDE:
Nee, Nederland doet mee aan het uitoefenen van maximale druk op Irak. Niet meer en niet
minder.
- ADVIEZEN AAN ZIJN OPVOLGER -
CARASSO:
Dit is het laatste wekelijkse gesprek in met Het oog op morgen met u als premier: geeft u eens
twee adviezen voor uw opvolger.
BALKENENDE:
Ik denk dat de afgelopen tijd een paar dingen zijn opgevallen. Het is eerste is dat we in
Nederland nog veel te veel regels hebben. Eén van de programma's van dit kabinet was om te
werken aan een programma van ontbureaucratisering. Zorgen dat scholen, zorginstellingen,
maar ook de politie te maken krijgen met minder regels. Dat spoor is ingezet en daar moet
absoluut mee worden doorgegaan. En een tweede punt is dat we nu zeven vette economische
jaren hebben meegemaakt, maar er is in al die jaren geen buffer opgebouwd. En nu zitten we
ineens met toch behoorlijk financiële moeilijkheden. Dat betekent dat er noodzaak is om op
een andere manier beleid te gaan voeren. Dat lijkt mij wat ons te doen staat de komende jaren:
op een andere manier gaan werken en de bevolking duidelijk maken dat je niet zomaar dingen
kunt beloven, want de tijd van meevallers is voorlopig toch even weg. Dus creativiteit in
beleid leggen. Die twee zaken zou ik aan een volgend kabinet graag willen meegeven.
- TEGENGEVALLEN AAN HET PREMIERSCHAP -
CARASSO:
U bent een tijdje premier geweest: wat is u nu het meest tegengevallen aan het ambt?
BALKENENDE:
Ik moet zeggen dat ik helemaal niet zoveel denk in termen van dingen die zijn tegengevallen.
Ik vind het werk fantastisch om te doen. Het is zeer intensief.
CARASSO:
Maar er is vast wel iets waarvan u zegt: hè, bah, jammer dat dat nu bij het premierschap
hoort?
BALKENENDE:
Nee, dat zou hooguit de fysieke belasting kunnen zijn, omdat je weinig nachtrust hebt. Het
gaat continu door. Het is een druk bestaan. Maar het biedt ook geweldig veel kansen: de
internationale contacten; leidinggeven aan een kabinet; zorgen dat de agenda op een andere
manier vorm en inhoud gaat krijgen. Met andere woorden: dat zijn hele mooie kanten van het
vak. Je bent bezig om de problemen waarmee mensen zitten om die mee te helpen op te
lossen.
CARASSO:
Ik hoor het al: hier zit iemand die graag doorwil.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, GW)