26 nov 2002
Nummer 147a 26 november 2002
Behandeling beroerte en diabetes niet efficiënt
Betere rekenmethode voor doordacht volksgezondheidsbeleid
Het RIVM constateert in zijn recente gezondheidsverkenningen een
stagnatie in de stijging van de levensverwachting. Om daar via een
goed volksgezondheidsbeleid iets aan te doen, is duidelijkheid
nodig over de kosten en de te verwachten gezondheidsverbetering van
maatregelen. Arts-epidemioloog Louis Niessen ontwikkelde een
rekenmethode die de volksgezondheid van een land in kaart brengt en
de kosten en effecten meet van preventie en zorg. Het stelt
beleidsmakers in de zorg in staat díe keuzes te maken die, gegeven
de beschikbare middelen, tot de gezondste bevolking leiden. Niessen
promoveert op 5 december 2002 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Betere rekenmethode voor doordacht volksgezondheidsbeleid
Verschillende wegen
Terugdringen sterfte
Geen 'beste' oplossing
Diabeteszorg niet efficiënt
Betaalbare ingrepen
Beroerte
Curriculum vitae
Noot voor de pers
De promovendus paste zijn methode toe in zowel rijke als arme
landen en onderzocht de efficiëntie van het gezondheidsbeleid bij
diabetes en beroerte. Hij constateert dat in Nederland deze zorg
niet efficiënt is. Zo gaat er bij diabetes nog te veel geld naar
dure ziekenhuisbehandelingen van complicaties, zoals nierdialyse.
Terwijl in de aanbevolen richtlijnen staat dat juist geïnvesteerd
moet worden in de preventieve behandeling van patiënten met een
hoog risico op complicaties.
Verschillende wegen
In zijn onderzoek naar de volksgezondheid en sterftedaling in
Nederland, India en Mexico toont Niessen aan dat er verschillende
wegen zijn naar een gezonde bevolking. Hij koos voor deze drie
landen als model voor verschillende stadia van ontwikkeling en keek
vervolgens op welke manieren de sterfte in die landen in hun
geschiedenis is teruggedrongen.
Terugdringen sterfte
De verbeteringen in Nederland traden al in de negentiende eeuw op,
nog voor de moderne geneeskunde opkwam. Dit was onder meer te
danken aan schoon drinkwater en malariabestrijding. Mexico blijkt
zowel van een economische ontwikkeling als van moderne preventie en
zorg te profiteren. Het terugdringen van de sterfte gaat daardoor
twee keer zo snel in vergelijking met het Nederlandse verleden. In
India blijft men arm maar is er toch een sterfteafname door
verbetering van de voeding en hygiëne. Kortom, hogere inkomens
leiden zeker tot betere gezondheid, maar ook onderwijs, schoon
water, voldoende voedsel, preventie en goede gezondheidszorg kunnen
aanzienlijk bijdragen, zonder dat dit veel geld kost.
Geen 'beste' oplossing
Er is geen eenduidig antwoord hoe men het gezondst wordt. Zo kan
schoon drinkwater in ontwikkelingslanden zorgen voor een afname van
de kindersterfte, maar alleen als er niet veel andere ziektes zijn.
Het bestaan van een AIDS-epidemie kan de positieve effecten
bijvoorbeeld weer teniet doen. Het bestaan van zoveel uiteenlopende
gezondheidsrisico's maakt beleidskeuzes lastig. Er is geen 'beste'
oplossing om sterfte te verminderen en gezondheid te bevorderen.
Maar daardoor is er ook meer dan één goede beleidskeuze: in een
land of regio met een lage levensverwachting kan de juiste
combinatie van sociaal-economische ontwikkeling en moderne
gezondheidszorg tot een versnelde gezondheidsverbetering leiden.
Diabeteszorg niet efficiënt
Vervolgens rekende Niessen de in Nederland aanbevolen
behandelingsrichtlijnen door en toonde aan dat bij diabetes de
huidige zorg niet efficiënt is omdat die voorgestelde richtlijnen
niet worden gevolgd. Hij bracht in kaart hoe vaak ernstige
complicaties, zoals nierfalen, blindheid en beenamputaties
voorkomen en wat de behandelingskosten daarvan zijn. Het blijkt dat
de diabeteszorg nog te vaak leidt tot kostbare
ziekenhuisbehandelingen, terwijl de uitvoering van alle nieuwe
richtlijnen tot doelmatigheid en tegelijkertijd tot de meeste
gezondheidstoename in vergelijking met andere landen zou leiden.
Preventie en controle zijn daarin belangrijk, en dat kan door
vroege opsporing en behandeling van patiënten.
Betaalbare ingrepen
Deze dure preventieve methode is echter geen optie voor landen met
lage inkomens. Niessen stelt dat voor landen met een beperkt
gezondheidsbudget de goedkope klinische ingrepen binnen de oog-,
nier- en voetzorg voor diabetespatiënten met een verhoogd risico de
beste keus zijn.
Beroerte
Net als bij diabetes is de zorg voor beroerte in Nederland ook
inefficiënt, zo becijferde Niessen. De recent aanbevolen eerste
opvang voor alle beroertepatiënten op gespecialiseerde 'stroke
units' is duur, maar blijkt effectief en doelmatig. Toch worden in
de praktijk nog maar weinig patiënten op deze manier opgevangen.
Met name in andere landen dan Nederland is hier nog veel winst te
behalen. De opvang op stroke units is veel effectiever dan
bijvoorbeeld een behandeling met medicijnen of preventie van een
tweede beroerte.
Curriculum vitae
Louis Niessen (Den Haag, 1952) studeerde geneeskunde in Rotterdam,
gezondheidseconomie in Londen en epidemiologie in Amsterdam.
Momenteel is hij senior onderzoeker bij het Erasmus MC van de
Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij verricht daar
gezondheidsonderzoek voor ontwikkelde en ontwikkelingslanden. Zo
droeg hij met de methode bij aan het recente WHO rapport Reducing
risks, Promoting Healthy Life. Eerder werkte hij bij het RIVM en
ook werkte hij zes jaar achtereenvolgens in Tanzania, Peru, en
Nepal. Niessen promoveert bij prof.dr.ir. F. J. Willekens (RUG) en
bij prof. F.F.H. Rutten (EUR). De titel van zijn proefschrift
luidt: "Roads to health" - multi-state modelling of population
health and resource use. Handelsuitgave: Rozenberg Publishers /
Dutch University Press, Amsterdam, ISBN 90 5170 663 4. Prijs: 20
euro.
Begin pagina
Noot voor de pers
Nadere informatie: Louis Niessen, tel. (010)408 85 55, e-mail:
niessen@bmg.eur.nl (werk)
Begin pagina