OPEN UNIVERSITEIT NEDERLAND
Rollen in huishouden, huwelijk en gezin drastisch veranderd
Vader was de baas in huis, kinderen gingen eens per week in de tobbe,
moeder deed het huishouden en op zondag ging het gezin naar de
kerk.
Zo zag het Nederlandse gezinsleven er ongeveer uit rond het
interbellum. Later, in de jaren '60 en '70, verandert onze levensstijl
drastisch. Ondanks het nivelleringsstreven ontpopt ons land zich als
een dynamische en flexibele klassensamenleving waarin
kerkgenootschappen gemarginaliseerd zijn, 'huisvrouwelijke' arbeid ook
door mannen wordt gedaan en de gezagsverhoudingen tussen man en vrouw,
ouders en kinderen revolutionair veranderen. Door die culturele
revolutie is ons land in iets meer dan een halve eeuw veranderd van
een zeer conservatief in een zeer libertijns land.
Levensstijl
Dit beeld wordt in het boek 'Huishouden, huwelijk, gezin. Huiselijk
leven in de 20e eeuw' geschetst door de aan de Open Universiteit
Nederland verbonden historicus Pieter Stokvis (faculteit
Cultuurwetenschappen). Stokvis heeft naar voorbeeld van de Amerikaanse
journalist Studs Terkel en de Engelse historicus Steve Humphries een
aantal mensen uit de gegoede burgerij, middenstand en arbeidende
klasse ondervraagd over veranderingen in hun levensstijl. Die
interviews heeft Stokvis tot een boek verwerkt.
Samen met zes naoorlogse generatiegenoten en twintig voor de oorlog
geboren respondenten blikt de historicus terug op veranderingen in het
persoonlijk en huiselijk leven die soms zo alledaags zijn dat ze
alleen herinnerd worden als iemand ernaar vraagt.
Die bevindingen zijn verwerkt in een boek waarin persoonlijke
getuigenissen - als in een documentaire - thematisch aan elkaar
geregen worden, en van commentaar worden voorzien. Foto's illustreren
de veranderingen in verkeer en reizen, spelen en leren, sport en
vermaak, huishouden en huiselijkheid in de loop van de 20e eeuw.
Stokvis verkent eerst de sociale en ruimtelijke kaders van het
persoonlijk leven. Vervolgens beschrijft hij de ontwikkelingen die
zich hebben voorgedaan op het gebied van de vrijetijdsbesteding, de
huiselijke sfeer, wonen, eten en lichaamsverzorging. Tenslotte dringt
Stokvis door in het intieme domein van huwelijk en gezin.
Godsdienstige conventies
In zijn nabeschouwing schetst hij de grote lijnen van de veranderingen
in sociale en godsdienstige conventies en de veranderingen in
huishouden, huwelijk en gezin.
Stokvis beschrijft dat ondanks het nivelleringsstreven van de jaren
zeventig, ons land zich ontpopt heeft als een dynamische en flexibele
klassensamenleving waarin de eens zo dominante kerkgenootschappen
gemarginaliseerd zijn. 'Huisvrouwelijke' arbeid is minder zwaar en
minder tijdrovend geworden dankzij aardgas en elektrische apparaten en
wordt nu ook wel door mannen gedaan.
In de omgangsvormen en gezagsverhouding tussen man en vrouw, ouders en
kinderen heeft zich rond 1970 een omslag voltrokken die revolutionair
genoemd mag worden. Door die culturele revolutie is Nederland
veranderd van een zeer conservatief in een zeer libertijns land.
Het boek 'Huishouden, huwelijk, gezin. Huiselijk leven in de 20e eeuw'
is vorige week verschenen bij uitgeverij Ad. Donker 2002, ISBN 90 6100
536 1). Het boek kost 19,90 euro.