Press Release
Dutch Glory
Kunst en Verzamelaars
DE VEILING "Dutch Glory, Kunst en Verzamelaars" op dinsdag 3 december 2002 om 19.00 uur bij Sotheby's Amsterdam biedt fraaie voorbeelden van Nederlandse beeldende kunst en kunstvoorwerpen uit de afgelopen vier eeuwen, met daarnaast belangrijke objecten uit Nederlandse collecties.
Niet alleen zijn in Nederland een aantal van de mooiste kunstwerken ter wereld ontstaan, de Nederlanders hebben ook altijd fraaie verzamelingen aangelegd. Gedreven door hun natuurlijke handelsgeest bereisden de Hollanders de gehele wereld en vestigden zich in het buitenland. Goederen uit naburige landen en overzeese gebieden vonden hun weg naar Holland. Vanaf het begin van de 17de eeuw deden de schepen van de Verenigde Oost Indische Compagnie Azië aan, en brachten niet alleen kruiden, thee en suiker, maar ook Chinees en Japans porselein, zijde en lakwerk mee terug naar het westen. In de haven van Amsterdam werden grote hoeveelheden uitheemse producten verhandeld; vaak werden deze direct op de kades bij opbod verkocht. Deze veilingtraditie wordt nu voortgezet bij Sotheby's in Amsterdam.
De 17de eeuw was de Hollandse Gouden Eeuw. De noordelijke "Spaanse Nederlanden" werden onafhankelijk en verwierven in betrekkelijk korte tijd een prominente positie op het gebied van wetenschap, handel en kunst. De gegoede burgers wilden hun nieuwverworven welvaart graag tonen en decoreerden hun huizen rijkelijk met schilderijen, zilver, glas en meubelen. Er was grote vraag naar schilderijen en de Hollandse schilders concentreerden zich op populaire onderwerpen. Op geen enkel ander moment in de geschiedenis speelde kunst een dergelijke vanzelfsprekende rol in het dagelijkse leven. De kunst die tot stand kwam, en in het bijzonder gold dit voor de schilderkunst, was van ongeëvenaarde kwaliteit. Serieuze verzamelaars van schilderijen en tekeningen vanuit heel Europa togen naar Amsterdam om hun collecties aan te vullen. Amsterdam is sindsdien een van de belangrijkste Europese centra op het gebied van de kunsthandel gebleven.
Een van de hoogtepunten van de veiling en een illustratief voorbeeld voor de
schilderkunst van de gouden eeuw is een indrukwekkend Gezicht op de dam,
Amsterdam, met het Stadhuis, de Nieuwe Kerk en de Waag door Gerrit
Adriaensz. Berckheyde (1638-1698). Berckheyde muntte uit in het weergeven
van belangrijke gebouwen, pleinen, huizen blokken of architectonische
onderdelen. Zijn schilderijen zijn doorgaans van ruim formaat en getuigen
van picturale sensitiviteit. Hoewel de vraag naar zijn Amsterdamse
stadsgezichten groot was, heeft Berckheyde zich nooit permanent in Amsterdam
gevestigd maar schetste hij studies, die hij later in zijn atelier in
Haarlem uitwerkte. Berckheyde schilderde het stadhuis, symbool van de bloei
en het prestige van Amsterdam, meerdere malen vanuit verschillende
gezichtspunten en met variërend lichtval. Het doek dat nu bij Sotheby's
wordt aangeboden is gesigneerd en gedateerd 1697 (richtprijs EUR
200.000-300.000).
De 19de eeuwse Hollandse Romantiek wordt vertegenwoordigd door de befaamde
schilder Cornelis Springer (1817-1891). Springer werd geboren in Amsterdam
in een familie van schrijnwerkers en architecten. Deze achtergrond zou een
belangrijk fundament blijken voor zijn artistieke ontwikkeling. Het
weergeven van architectuur werd zijn specialiteit hét kenmerk in zijn
oeuvre. Hollandse historische steden zoals Amsterdam, Haarlem en Amersfoort,
boden Springer een oneindige hoeveelheid motieven. Springer combineert
waarheidsgetrouwe elementen met fantasie tot een romantisch beeld van de
Hollandse 17de eeuw. Zijn bedoeling was in de eerste plaats elegante
schilderijen te maken van de gouden eeuw van Hollands handel en cultuur,
niet om geheel topografisch correcte stadsgezichten te schilderen. Springers
paneel Stadsgezicht met grote schepen en figuren op een kade is gesigneerd
met het monogram en gedateerd '47 (EUR 340.000-380.000).
Moderne Kunst: de Nederlandse schilder Jan Toorop (1858-1928) werd geboren in Java, Indonesië. Tijdens zijn studie in Brussel kwam hij in contact met de groep Les XX, waar hij zich later ook bij voegde. Hij raakte bevriend met Khnopff, Ensor en de Groux, en ontmoette Whistler in Londen. Toorop ontwikkelde een eigen versie van Symbolisme, gebaseerd op ideeën van een Javaanse ethicus. Zijn Fragment van het Verloren Paradijs, een werk uit 1893 uitgevoerd in potlood, aquarel en gouache, symboliseert de wanhoop van de mensheid. Eva staat naast de noodlottige boom, uit schaamte haar ogen bedekkend met haar handen. Het Fragment van het Verloren Paradijs werd in 1896 tentoongesteld in Groningen, in 1925 in Den Haag, in Utrecht & Amsterdam in 1941en in New York in 1983 (EUR 70.000-90.000).
De kunstenaar Karel Appel (geboren in Amsterdam in 1921) was één van de
oprichters van de experimentele CoBrA groep (voor Copenhagen, Brussel,
Amsterdam), een van de meest vernieuwende stromingen van de 20ste eeuw die
direct na de onderdrukkende periode van de Tweede Wereldoorlog, opkwam. De
dynamische expressiviteit van CoBrA werd uitgedrukt door middel van sterke
en primaire kleuren. Willem Sandberg, directeur van het Stedelijk Museum
Amsterdam, vroeg Karel Appel een grote wandschildering te ontwerpen voor het
nieuwe restaurant van het museum. Het uiteindelijke ontwerp van deze
schildering uit 1952 komt nu als onderdeel van Dutch Glory onder de hamer
(richtprijs EUR 45.000-65.000).
Het typische Hollandse Delfts aardewerk gaat terug tot de 17de eeuw, de
Gouden Eeuw. Delft was een van de thuishavens van de VOC-schepen en het
Delftse aardewerk werd in grote mate beïnvloedt door Chinees porselein dat
op deze schepen haar weg naar de Nederlanden vond. Een zeldzaam voorbeeld
van deze Aziatische invloed is een paar Delftse blauw beschilderde
bloemvazen van 1691-1724, vorm gegeven als gezeten Boeddhistische monniken,
die de basis vormen voor deels opengewerkte vaasjes. Beiden zijn gemerkt in
onderglazuur blauw voor Lambertus van Eenhoorn LVE 0 2 , voor de Metaale
Pot (richtprijs EUR 12.000-15.000).
Middeleeuwse beeldhouwkunst is vertegenwoordigd door een zeldzaam
gepolychromeerd eikenhouten sculptuur van de heilige Franciscus van Assisi.
Het beeld dateert van rond 1470 en wordt toegeschreven aan de werkplaats van
Meester Arnt van de stad Zwolle. Het snijwerk van de sculptuur is bijna
geheel rondom zeer gedetailleerd. De heilige is gekleed in een bruine habijt
met een koord bijeen gehouden over een hoog gesloten tuniek. In zijn
zalvende handen zijn de stigmata zichtbaar, net zoals in zijn beide .
In de 17de en 18de eeuw was het in de Noordelijke Nederlanden gebruikelijk
voor een man om de vrouw van zijn keus een huwelijksmunt te schenken. De
munt werd gewoonlijk gepresenteerd in een kistje van zilver of een ander
kostbaar materiaal. Het aanvaarden van een dergelijk geschenk betekende dat
de vrouw het huwelijksaanzoek geaccepteerde. Dit soort doosjes, ook wel
knotjes of bruidskistje genaamd, waren meestal gedecoreerd met allegorische
figuren, zoals Vertrouwen, Hoop, Wijsheid, Liefde en Zorgzaamheid. Een fraai
en fijn gedecoreerd ivoren huwelijkskistje uit 1642, op de deksel voorzien
van de tekst "Liefde overwint alles", meet 5,2 x 6,7 cm en heeft een
richtprijs van EUR 5.000-7.000.
Architect en ontwerper Gerrit Thomas Rietveld (1881-1964), die onder
meer Piet Mondriaan de beroemde De Stijl beweging oprichtte, is één van de
toonaangevende figuren van Nederlands 20ste eeuws Design. Rietveld
combineerde functionaliteit met esthetische vormgeving. In 1918 ontwierp
hij de Rood Blauwe stoel, een ontwerp dat niet alleen invloed had op
vormgeving van meubelen, maar ook op architectuur, en initieerde zo een
radicale verandering in architecturale theorie. Het ging Rietveld niet om de
conventionele ideeën van comfort; zijn stoelen waren niet bedoeld om in te
ontspannen. "Zitten" is een werkwoord", was zijn mening. Zijn stoelen, met
oncomfortabele zittingen en rugleuningen, waren gemaakt om degene die er
plaats in nam, fysiek en mentaal alert te houden. Twee van Rietveld's
wereldberoemde "Rood Blauwe" stoelen, beide gemaakt in de jaren 1920 en met
een interessante herkomst, worden in de veiling aangeboden. Eén van de
stoelen is rood geschilderd en is afkomstig van Gerrit Thomas Rietveld zelf.
De tweede Rood Blauwe stoel is grijs geschilderd en was eigendom van de
Nederlandse schilderes Charley Toorop.
Dutch Glory: Art and Collectors
Kijkdagen: 29 november - 2 december 2002, dagelijks van 10 - 16 uur, op
vrijdag 10 - 20 uur
Veiling: dinsdag 3 december 2002 om 19 uur
Sotheby's Amsterdam, De Boelelaan 30, 1083 HJ Amsterdam
Tel. 020 550 2200. Fax 020 550 2222 www.sothebys.com
Met vriendelijke groet,
Diana Ridderikhoff
Press Office / Marketing
Sotheby's Amsterdam
T. +31 20 550 2205 F +31 20 550 2310
E: diana.ridderikhoff@sothebys.com