Nieuws
2 dec 2002 - Inbreng VVD-fractie bij het Wetgevingsoverleg veiligheid
maandag 2 december 2002
Inleiding
Het strategisch akkoord begint met de zinsnede "Nederland moet veiliger". Daarmee brengen de coalitiegenoten de prioriteit voor het kabinetsbeleid kernachtig onder woorden. De VVD-fractie waardeert het dat het kabinet binnen 100 dagen het veiligheidsprogramma 'Naar een veiliger samenleving' heeft uitgebracht. Het actieprogramma bevat 105 concrete maatregelen, het komt nu aan op de uitvoering. De VVD-fractie spoort het kabinet aan om deze beleidsvoornemens om te zetten in resultaten. Van woorden, naar daden.
Voorzitter, laat ik beginnen met de belangrijkste conclusie. De VVD-fractie steunt de hoofdlijnen van het veiligheidsprogramma. Veel van wat in dit actieprogramma wordt aangekondigd behoeft nadere uitwerking in bestuurlijke afspraken, in wetgeving of operationalisering. Wij wachten de voorstellen met belangstelling af en zullen t.z.t. ons definitieve oordeel geven. De VVD sluit niet uit dat op onderdelen de plannen van het kabinet verdere aanscherping behoeven en of ruimer gefaciliteerd moeten worden. Wij staan hier voor open en komen hierop terug bij de uitwerking en bespreking van de verschillende actiepunten.
Nederland moet veiliger
In het SCP-rapport uit 1992 staat dat de sterke groei van de criminaliteit in de jaren zeventig en het midden van de jaren tachtig tot stilstand is gekomen. Er is mogelijk zelfs sprake van een daling. De afname van de criminaliteit kan ten dele toegerekend worden aan de daling van het aantal jongeren en het aantal drugsverslaafden.
Twee jaar later in 1994 wordt een geheel andere toon aangeslagen. "Criminaliteit is in recente jaren deel gaan uitmaken van de meest urgent gevonden problemen in de Nederlandse samenleving. Versterkt toezicht op de publieke en private ruimte is urgent. Dit kan zowel door de markt via bewakingskorpsen, door de overheid via politietoezicht en door de 'civil society' via vrijwilligers worden georganiseerd". In de volgende SCP-rapporten blijft de toon kritisch. Toch is er sinds 1994 veel gebeurd op het terrein van de criminaliteitsbestrijding en het bevorderen (van het gevoel) van veiligheid. Ik verwijs hiervoor naar het document 'Feiten en cijfers kabinetsbeleid' van 2 april 2002 van Minister President Kok (28 000 nr. 27).
N.B. Budget politie 1998-2002 14% tot 3,4 miljard euro
Sterkte politie 1998-2002 11% (4400) tot 45.000 FTE
Celcapaciteit 1994-2002 11.188 tot 16.577 (5000)
Verhoging maximum straffen
Bv. dood door schuld van 9 mnd naar 2 of 4 jaar!
Eenvoudige mishandeling van 2 jaar naar 3 jaar.
Verdrievoudiging zaken kinderpornografie in behandeling OM.
En toch is er nog steeds een breed gevoel van onveiligheid dat om passende reactie vraagt. Dat gevoel wordt gevoed door uitingen van 'zinloos geweld', door overlast van criminele jongeren, door een sfeer van verloedering, vervuiling en verpaupering van openbare ruimten, door de aanwezigheid van drugsverslaafden en psychisch gestoorde dak-en thuislozen. Het rijk zal de voorwaarden moeten scheppen zodat individuele mensen en bedrijven en de lokale overheid werk kunnen maken van een veilige stad, van een veilige omgeving. Wij vinden dat de nota van het kabinet hiervoor een goede basis biedt. Toch willen wij nog een aantal opmerkingen maken en hebben wij een aantal vragen.
Objectieve en subjectieve veiligheid
De VVD-fractie wenst de verantwoordelijke bewindslieden de komende jaren aan te spreken op de geleverde prestaties. Wij willen dan geen gebakkelei over wie waarvoor precies verantwoordelijk is. Vooraf moet helder zijn wie waarvoor ter verantwoording kan worden geroepen.
Vraag 1: is het kabinet bereid om bij de verdere uitwerking van het ambitieuze actieprogramma's bij alle 105 maatregelen hier aandacht aan te schenken?
Vraag 2: Daarmee komt tevens de vraag naar voren hoe de objectieve veiligheid (feiten) en de subjectieve veiligheid (beleving) gedefinieerd moeten worden.
De VVD-fractie wil de politieke verantwoordelijkheid koppelen aan objectief vast te stellen feitelijke veiligheidssituatie. De subjectieve veiligheidsbeleving hangt te zeer af van vervelende incidenten die veel media-aandacht krijgen. Bijvoorbeeld, de ongelukkige uitspraak van Super PG De Wijkerslooth heeft niet bijgedragen aan het veiligheidsgevoel. Terwijl zijn nuancering later nauwelijks aandacht kreeg.
2.2. Speerpunten veiligheidsstrategie
De vier speerpunten in de nota (1. Stelselmatige dader en jeugdcriminaliteit, 2. Versterking opsporing en handhaving, 3. Versterking zichtbaar toezicht, 4. Intensiveren gerichte preventieprojecten) steunen wij. Wij aanvaarden de herprioritering van mensen en middelen die hiervoor op korte termijn noodzakelijk is. Maar als het beleid effectief is dan worden op termijn extra mensen en middelen vrijgespeeld voor de overige aandachtsgebieden.
Naast herprioritering ook extra middelen.
Regeerakkoord ¤ 800 miljoen (veiligheid)
Regeringsverklaring ¤ 60 miljoen (opleiding politie)
APB (Zalm) ¤ 120 miljoen (waarvan 20 structureel)
Justitiebegroting ¤ 39 miljoen (Blok/Luchtenveld)
¤ 15 miljoen (Luchtenveld/Blok, slachtoffer)
Vraag 3: kan de Minister van Justitie in dit debat bevestigen dat het meerjarenplan van het OM spoort met de prioriteiten van het kabinet? (brief van 26 november 2002)
De VVD is van mening dat voorkomen moet worden dat de strafrechtsketen te zwaar wordt belast. Aandacht voor preventie!
* gemeenten veilige woonomgeving * ouders en scholen voorkomen schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten * buurpreventieve projecten stimuleren * meer geschillenbeslechting, bestuurlijke boetes, transacties.
Hiervoor pleit betere inbedding veiligheidsbeleid in het lokale beleid. Indruk dat wethouder Veiligheid in Rotterdam goed werkt.
Vraag 4: hoe staat Minister BZK hier tegenover? Verhouding taak burgemeester openbare orde en veiligheid en wethouder veiligheid, verkenning.
2.3 Jeugdcriminaliteit
Het kabinet heeft een actieprogramma bestrijding jeugdcriminaliteit aangekondigd (zie speerpunten veiligheidsstrategie).
VVD aandachtspunten:
* preventie (motie Van Nieuwenhoven c.s.) * meer variatie in vormen van opvoedingsondersteuning * stimuleren van time out voorzieningen * individuele trajectbegeleiding ook koppelen aan scholen * uitbreiding heropvoedingsplaatsen (Glenn Mills, Den Engh) * meer variatie in vormen van jeugddetentie
Vraag 5: Toezegging vragen.
2.4. ketenbenadering
De VVD kiest er voor om alle schakels in de veiligheidsketen te versterken. Toch is dat niet genoeg. Ook de samenwerking tussen de schakels behoeft verbetering. Dat vereist aanpassing van bevoegdheden en verantwoordelijkheden (b.v. meer afdoen door OM, maar ook een cultuuromslag).
Bijvoorbeeld t.a.v. jeugdcriminaliteit
Terugdringen schoolverzuim
Verscherping Regionale Meld Coördinatie functie leerplichtambtenaar
Opmaken processen verbaal (eventueel samen met politie)
Vervolging door Officier van Justitie
Voldoende ruimte bij rechtbank voor snelle afdoening van zaken èn effectieve sancties opleggen. (ouders + leerlingen)
Vraag 6 a: hoe beoordeelt de Minister van Justitie in dit licht het overleg van korpsbeheerder, korpschef, Officier van Justitie met de President arrondissement rechtbank om tot beheersafspraken te komen? (conform Rotterdamse praktijk)
Vraag 6 b: waar ligt nú de verantwoordelijkheid voor het bereiken van een optimale (keten) aanpak? Hoe wordt voorkomen dat door slechte afstemming veel energie en inzet verspild wordt?
MdV
Tenslotte wil ik nog kort ingaan op een vijftal concrete voorstellen uit de nota én zal ik een voorstel doen voor verdere behandeling van de nota Naar een veiliger samenleving.
2.5.1 Uitbreiding Strafrechtelijke Opvang Verslaafden in de vier grote steden
De VVD-fractie is van oordeel dat de politie zich bezig dient te houden met haar eigenlijke taken, acute noodhulp hoort hier bij. Maar de voortdurende zorg voor psychiatrisch patiënten en criminele drugsverslaafden is dat niet. Daarom bepleiten wij verdere uitbreiding van de Strafrechtelijke Opvang Verslaafden in de grote steden. Ook de gemeente Den Haag zou hiermee moeten starten. Hiervoor hebben wij in het amendement Blok/Luchtenveld extra middelen vrijgemaakt.
Vraag 7: oordeel kabinet vragen.
2.5.2. Uitbreiding systeem bestuurlijke boete OM
De VVD-fractie is voorstander van het verder uitbreiden van de bevoegdheid van het OM om zonder tussenkomst van de rechter zaken af te handelen, met de mogelijkheid voor de verdachte om te schikken en om de zaak alsnog voor te leggen aan de rechter. (e.e.a. vergl. Verkeersovertredingen).
Wanneer zwaardere zaken onder dit systeem gebracht worden (bolletjesslikkers, gevangenisstraffen) dan extra aandacht aan de rechtseenheid schenken.
Vraag 8: oordeel minister Justitie
2.5.3. Cultuuromslag rechtsprekende macht
Meer enkelvoudige kamer. Uitvoering motie Van Beek/Cornielje Bolletjesslikkers.
2.5.4. Identificatieplicht
VVD-fractie is voor invoering identificatieplicht (zie verkiezingsprogramma en strategisch akkoord).
Wel nadenken over vormgeving van waarborgen tegen willekeur. Rol burgemeester of waarborgen in de wet? Vooralsnog lijkt ons dit laatste het meeste wenselijk.
2.5.5. Politiesterkte
Dank de regering voor nadere informatie, nadere onderbouwing.
Er komen op basis van de huidige plannen dus 4000 agenten bij. VVD is ook vóór uitbreiding en opwaardering vrijwillige politie en bijzondere opsporingsambtenaar en andere veiligheidsfunctionarissen.
Je moet echter wel goed de bevoegdheden en verantwoordelijkheden regelen. Er zit ook een kwaliteitsaspect aan dat in de opleiding verdere uitwerking behoeft.
Vraag 9: Meer in brede zin vragen wij aandacht voor het verder verbeteren van duale opleidingen (LSOP) en de basisveiligheidsopleidingen aan de ROC's.
2.6 Uitvoering nota
'Naar een veiliger samenleving'. Naar een handhavingsbegroting.
Voorzitter,
Ik heb overwogen om deze nota de Groot project status te geven i.v.m.
* complexe aansturing van verantwoordelijkheidsverdeling zowel nationaal als lokaal * het gaat om forse investeringen en uitgaven verhogingen van ruim 800 miljoen euro * uitvoering beslaat een langere periode van vier á vijf jaar.
Voorts heb ik overwogen om de uitvoering in te passen in de VBTB-begroting en verantwoordingscyclus.
Mijn voorstel is om de essentialia van beide (Groot Project en VBTB) te combineren in een zgn. Handhavingsbegroting.
Een en ander komt er op neer dat we twee maal per jaar spreken over de begroting (nov) en rekening (mei) en twee maal per jaar over de bestuurlijke voortgang (aug) en wetgevingsprogramma (feb).
De verschillende betrokkenen, de ketenpartners, de overheden en anderen kunnen hun inspanningen op deze Handhavingsbegroting afstemmen. Minder verbrokkelde informatievoorziening, meer verhelderende verantwoordingsmomenten.
Vraag: Vraag aan het kabinet reactie op Handhavingsbegroting.
Slotpassage SCP-rapport
In het SCP-rapport 2002 staat in de slotbeschouwing van het hoofdstuk over justitie en strafrechtspleging het volgende.
De auteur van het boek 'De veiligheidsutopie' (Boutellier) schetst de grote behoefte aan veiligheid als probleem van de moderne individualistische cultuur, als de keerzijde van het vitalisme, de grote vrijheidsbeleving van onze tijd. Deze grote vrijheid roept bij burgers tegelijkertijd een grote behoefte op aan beheersing van die vrijheid als die ten koste gaat van henzelf.
"De grote aandacht voor het veiligheidsvraagstuk is een vraag naar 'veilige vrijheid".
Deze paradoxale eis leidt tegelijkertijd tot een afkeer van bemoeizucht én een roep om optreden van de overheid. (pagina 675).
De VVD streeft naar een vrijere en veiliger samenleving. Een dergelijke samenleving is geen utopie als vrijheid en verantwoordelijkheid hand in hand gaan.