Aan de Voorzitter van de TweedeKamerderStaten-Generaal
Binnenhof4
Den Haag
Directie Mensenrechten en Vredesopbouw
Bezuidenhoutseweg 67
Postbus 20061
2500 EB Den Haag
Datum
2 december 2002
Behandeld
Christina de Bruin
Kenmerk
HH-1542/02
Telefoon
070-3485607
Blad
1/4
Fax
070-3484486
Bijlage(n)
E-Mail
christina-de.bruin@minbuza.nl
Betreft
Uw verzoek om informatie over de humanitaire situatie en de dreigende hongersnood in de Hoorn van Afrika
Zeer geachte Voorzitter,
Graag bied ik u hierbij de reactie aan op uw verzoek van 14 november 2002 met kenmerk Buza 2002/58.
Op 28 oktober jl. ging u een verslag toe van de reis die ik samen met de minister van Buitenlandse Zaken naar de Hoorn van Afrika maakte. In onderhavige brief zal ik, conform uw verzoek van 14 november jl., nader ingaan op de laatste stand van zaken met betrekking tot de humanitaire situatie, en met name ten aanzien van de dreigende hongersnood, in de Hoorn van Afrika.
De brief richt zich met name op de humanitaire situatie in Ethiopië en Eritrea, aangezien het gebrek aan regen minder ernstige gevolgen lijkt te hebben voor Soedan en Somalië. Wel is in beide laatstgenoemde landen sprake van voedselhulp als onderdeel van het reguliere humanitaire hulpprogramma. De voedselsituatie in de gehele Hoorn van Afrika wordt door mij nauwlettend gevolgd.
Humanitaire situatie in Ethiopië en Eritrea
De humanitaire situatie in de Hoorn van Afrika blijft zorgelijk. De Temporary Security Zone (TSZ), het noorden van Ethiopië en het zuiden van Eritrea zijn voor wat betreft de leniging van humanitaire noden prioritair, omdat de ontheemden, die tijdens het grensconflict vluchtten, nu naar hun woonplaatsen in deze regio's terugkeren. Klinieken, scholen, marktvoorzieningen en huizen zijn door plundering en oorlogshandelingen verwoest. De hulpgemeenschap werkt, in samenwerking met de autoriteiten,
hard aan het herstel van voorzieningen. Het overgrote deel van de binnenlandse ontheemden is inmiddels teruggekeerd naar hun regio van herkomst, en steeds meer ontheemden en vluchtelingen uit Soedan keren terug naar Eritrea, met name naar de grenszones in het zuidwestelijke deel van het land. De grote hoeveelheid landmijnen en niet-geëxplodeerde munitie in het gebied waar de ontheemden naar terugkeren bemoeilijken de hulpverlening.
Zoals ik u eerder berichtte maak ik mij grote zorgen om de voedselcrisis in de Hoorn van Afrika. In totaal kampen momenteel ruim 7 miljoen mensen met een tekort aan voedsel in Ethiopië en Eritrea. Dit aantal kan volgens de laatste gegevens van het WFP oplopen tot 16 miljoen mensen volgend jaar, verspreid over Ethiopië en Eritrea. Regionale droogte, maar helaas ook het beleid van de regeringen hebben een negatieve impact op de voedselsituatie. De voedselcrisis staat bovendien niet op zichzelf. Met name de combinatie met de HIV/AIDS epidemie en de wisselwerking die deze twee fenomenen op elkaar hebben, maken dat er sprake is van een humanitaire crisis in de Hoorn van Afrika. Voedselhulp alléén zal derhalve niet voldoende zijn om de crisis te bestrijden.
De VN is zich hiervan bewust en speelt, in samenwerking met de Eritrese en Ethiopische overheden, een belangrijke rol bij de verbetering van de humanitaire situatie die als gevolg van oorlog en droogte ontstaan is.
Humanitaire noden Ethiopië
De huidige droogte is de ernstigste sinds het begin van de jaren '90. Momenteel wordt (nog) uitgegaan van ruim 6 miljoen getroffenen. De noodsituatie verspreidt zich over grote delen van het land en de exacte omvang op termijn is nog niet te overzien: het aantal getroffen mensen kan in het slechtste scenario oplopen tot 15 miljoen slachtoffers in de eerste helft van 2003. De hoeveelheid regen die de komende weken nog zal vallen is doorslaggevend voor de uiteindelijke omvang van de ramp. Het is
zeer wel mogelijk dat de noodsituatie tot september 2003 aanhoudt, het moment van de volgende 'grote' oogst.
De eerste signalen kwamen in juli uit de regio's Afar, Somali en aangrenzende gebieden van de regio's Amhara en Oromiya. Door slechte "belg" regens (kleine regens van maart tot mei) en het uitblijven van de grote "meher" regens zijn in de Afar en Somali regio's inmiddels meer dan 500.000 stuks vee doodgegaan, als gevolg van gebrek aan toegang tot water en voedsel. Clan-conflicten in de regio Afar hebben de situatie daar verergerd. Recent is duidelijk geworden dat de crisis zich over een groter deel van het land verspreidt, met name in het oosten en zuiden van het land.
De Disaster Prevention and Preparedness Commission (DPPC) van de regering coördineert het in kaart brengen van voedsel en niet-voedsel behoeften. Dit gebeurt in goede samenwerking met de VN organen en WFP. Voor voedselzekerheid, gezondheid, water en sanitatie zijn taakgroepen opgezet die voorgezeten worden door de vakministeries. Nederland heeft zitting in de taakgroep gezondheid.
Op 26 augustus jl. werd een gezamenlijk 'Non-Food Appeal' gepresenteerd aan de donoren voor een totaal bedrag van US$ 12 miljoen voor 6 miljoen slachtoffers. Hierin werd gevraagd om medicijnen, vaccins en medische instrumenten voor mens en dier, hiv/aids-activiteiten en activiteiten op het gebied van water en sanitatie.
De lancering van het 'Food Appeal' werd op 7 oktober jl. gepresenteerd, tijdens het bezoek van de Onder Secretaris-Generaal voor Humanitaire Zaken van de VN, dhr. Kenzo Oshima, aan de Hoorn van Afrika.
Nederland draagt met drie activiteiten bij aan de leniging van de huidige noodsituatie. Ten eerste heeft de ambassade in Addis Abeba uit de landen-allocatie een bedrag van ¤ 1,2 miljoen ter beschikking gesteld voor de aankoop van medicijnenpakketten ten behoeve van het Ministerie van Gezondheid, in het kader van het non-food appeal. Ten tweede heb ik dit jaar ¤ 2 miljoen beschikbaar gesteld voor humanitaire hulpprogramma's in Ethiopië. Ten behoeve van de ontheemdenproblematiek heeft UNICEF een bijdrage van ¤ 1,2 miljoen ontvangen voor het 'Emergency and Recovery Assistance for Deportee and Returnee Populations in Tigray' project. De NGO Save the Children International heeft een bijdrage van ¤ 0,8 miljoen ontvangen in het kader van de voedselproblematiek, via het 'Cash for Relief Project' in noord en zuid Wollo in Amhara National Regional State. Ten derde levert Nederland een bijdrage van ¤ 4 miljoen aan het Wereld Voedsel Programma (WFP) in het kader van het onlangs uitgebrachte food appeal om onmiddellijke assistentie te verlenen bij het lenigen van de eerste noden in 2002/2003. Nederland heeft als voorwaarde aan de bijdragen gesteld dat het voedsel zoveel mogelijk lokaal of regionaal moet worden aangeschaft.
De benodigde hoeveelheid voedsel voor november en december 2002 lijkt gedekt te zijn met de reeds gedane toezeggingen van donoren. In de maand december wordt evenwel mogelijk een nieuw appeal verwacht van de Ethiopische autoriteiten en de VN.
Humanitaire noden Eritrea
Zonder voedselhulp zullen in Eritrea naar verwachting meer dan 1,3 miljoen mensen worden getroffen door hongersnood in 2003. De Eritrese autoriteiten hebben een 'Flash Appeal' uitgebracht om de internationale gemeenschap tijdig te informeren en om steun te verzoeken. Op 20 november jl. is daarnaast het Consolidated Inter-Agency Appeal (CAP) met daarin de humanitaire projecten voor 2003 gelanceerd. Voor 2003 dreigt in Eritrea een tekort van 600.000 ton voedsel.
Nederland heeft dit jaar in totaal reeds ¤ 3,6 miljoen beschikbaar gesteld voor humanitaire hulpprogramma's in Eritrea. UNDP heeft een bijdrage van ¤ 1,2 miljoen ontvangen voor 'Provision of Shelter and Houshold Items'. Het Shelter programma van UNDP bevordert de terugkeer en integratie van de ontheemden in kampen, vluchtelingen uit Soedan en de in kampen verblijvende gedeporteerden. Ook heeft Nederland een bijdrage van ¤ 0,8 miljoen beschikbaar gesteld aan UNICEF ten behoeve van het Consolidated Inter-Agency Appeal 2002 en een bijdrage van ¤ 1,6 miljoen aan UNHCR.
Daarnaast levert Nederland in het kader van de acute voedselcrisis in Eritrea een bijdrage van ¤ 1 miljoen aan het Wereld Voedsel Programma (WFP) om onmiddellijke assistentie te verlenen bij het lenigen van de ergste noden.
De ernstige humanitaire noodsituatie die zich momenteel in Ethiopië en Eritrea aan het voltrekken is, vergt een constante monitoring. Eventuele vervolgacties zullen gebaseerd worden op een analyse van de te verwachten omvang van de voedselschaarste in 2003, waarbij de resultaten van de eerstvolgende oogst hierbij bepalend zullen zijn.
De Staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking
A.M.A. van Ardenne-van der Hoeven
===