Persbericht Wageningen Universiteit, nr. 072, 2 december 2002
Wageningse hoogleraar sociaal-ruimtelijke analyse in oratie:
' Betuwelijn is de schande van de Nederlandse planning in de 21e eeuw'
Bij de inrichting van Nederland wordt te eenzijdig ingezet op de aanleg van grote natuurgebieden, terwijl er meer aandacht zou moeten zijn voor integrale vergroening. "Natuur moet veel meer integraal onderdeel worden van onze leefomgeving. Dat is net zo belangrijkals het streven naar grote aaneengesloten gebieden". Dit zegt prof.dr. Jaap Lengkeek in de oratie die hij donderdag 5 december uitspreekt in verband met zijn benoeming tot hoogleraar sociaal-ruimtelijke analyse bij Wageningen Universiteit. Lengkeek vindt dat het belang van groen in kleine en onbeheerde porties wordt veronachtzaamd. "Kijk maar naar de Betuwelijn. Door het ontbreken van een goed met natuur ontworpen inpassing wordt de Betuwelijn de schande van de Nederlandse planning in de 21e eeuw".
Sociaal-ruimtelijke analyse is een vakgebied dat zich richt op gebruik, waardering, beleving en vormgeving van de leefomgeving. Vrije tijd heeft een steeds groter belang gekregen bij het gebruik en de inrichting van de ruimte. Een goed ontwerp van de omgeving houdt rekening met het (veranderde) gedrag van mensen, de beleving en de sociale betekenis van de omgeving. Kennis van landschapsbeleving wordt behalve een thema van onderzoek een belangrijk onderdeel van het onderwijs in de opleiding Landschap, Planning en Ontwerp.
Prof. Jaap Lengkeek legt in zijn oratie uit dat de verschillende wensen over het gebruik van de ruimte tot conflicten kunnen leiden. "In Nederland worden allerlei functies verdrongen of staan op gespannen voet met elkaar. Landbouw tegenover natuur, gecreëerde natuur tegenover oorspronkelijke natuur, natuur tegenover recreatie, vrije recreatie tegenover commercieel toerisme, woningen met tuinen tegenover hoogbouw en wonen tegenover infrastructuur". Dit leidt tot een machtsstrijd die overal plaatsvindt.
De partijen zouden zich in de strijd om de ruimte meer bewust moeten zijn van de meervoudige betekenis van de ruimte, meent Lengkeek. Dan wordt het eenvoudiger om strijdige belangen te verzoenen of toe te laten. Natuurorganisaties zitten, volgens hem, nog te veel vast aan hun eigen â¤~machtslandschappen⤮. "Er moet meer natuur komen in Nederland. Absoluut mee eens. Het gaat echter niet alleen om meer natuurgebieden. Natuur moet meer integraal onderdeel worden van onze leefomgeving. Natuur moet de schoonheid van landschap accentueren, woonomgeving aangenaam en spannend maken en onbeheerde plekken bieden. Natuur hoeft niet altijd heilig te zijn", stelt Lengkeek. Zo kan er volgens hem zelfs meer natuur bijkomen als een motorcrossterrein behoorlijk wordt ingericht. Hij vindt het een schande voor de Nederlandse planning dat de groene inpassing uit de plannen voor de Betuwelijn is geschrapt, omdat er geïnvesteerd moest worden in een specifiek natuurgebied bij het Pannerdens kanaal. Daarnaast is het project
volgens hem een â¤~nutteloze investering⤮ en â¤~monument voor brutalisering van betrokken burgers en belastingbetalers⤮.