De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
uw brief van
uw kenmerk
ons kenmerk
DN. 2002/3270
datum
31-10-2002
onderwerp
CITES Conferentie
TRC 2002/9199
bijlagen
Geachte Voorzitter,
Hierbij informeer ik u over de voorbereiding van de 12e Conferentie van Partijen bij de Convention on International Trade in Endangered Species of wild fauna and flora (CITES), die plaatsvindt van 4 t/m 15 november 2002 in Santiago, Chili.
CITES is het verdrag, met 160 Partijstaten, dat de internationale handel van in het wild levende dier- en plantensoorten reguleert teneinde uitsterven van soorten door overexploitatie te voorkomen. Soorten zijn daarbij op bijlagen opgenomen: bijlage 1 bevat de ernstig bedreigde soorten waarin geen internationale handel voor commerciële doeleinden is toegestaan en bijlage 2 bevat kwetsbare soorten waarin handel alleen onder voorwaarden is toegestaan middels een vergunningensysteem. Bijlage 3 is een lijst waarvoor landen zelf soorten kunnen aanmelden indien men deze nationaal effectief beschermt en hierbij ten aanzien van regulatie van handel internationale ondersteuning wenst. Op de Conferentie wordt een groot aantal onderwerpen ter uitvoering en implementatie van het CITES-verdrag besproken. De voorstellen tot wijziging van de bijlagen krijgen daarbij extra aandacht.
Inmiddels is in de EU Milieuraad van 17 oktober 2002 op hoofdlijnen de inzet van de EU bepaald over diverse onderwerpen. In het hierna volgende geef ik nader toelichting op deze onderwerpen en mijn inzet hierop.
datum
31-10-2002
kenmerk
DN. 2002/3270
bijlage
Afrikaanse olifant
De situatie van de Afrikaanse olifant loopt sterk uiteen op het
continent. In grote delen van Afrika (en Azië voorzover het de
Aziatische olifant betreft) is de soort onverminderd bedreigd en staat
deze in bijlage 1. Diverse landen (onder aanvoering van Kenia) geven
aan problemen te hebben met stroperij op hun populaties. In zuidelijk
Afrikaanse landen (Namibië, Botswana, Zimbabwe en Zuid-Afrika)
daarentegen staan de olifanten op bijlage 2. In deze landen zijn de
olifantpopulaties groot en gezond van omvang en op veel plaatsen is er
sprake van overbevolkte parken en regio's waar de dieren grote schade
toebrengen aan gewassen en mensen. In dat kader vindt ook
regulatiejacht plaats.
Door deze regulatie en natuurlijke sterfte zijn grote voorraden
geregistreerd ivoor opgebouwd.
Tijdens de vorige Conferentie van Partijen (2000) is door bemiddeling
van de EU een Afrika-brede consensus bereikt over de toen voorliggende
uiteenlopende voorstellen voor wijziging van de bijlagen die door
diverse Afrikaanse landen waren ingediend. Dit hield in dat de
olifantpopulaties in zuidelijk Afrika op bijlage 2 konden blijven c.q.
worden geplaatst, maar met een nul-quotum voor ivoorhandel. Dit om
tegemoet te komen aan de bezorgdheid van met name Kenia over mogelijke
toename van stroperij in andere Afrikaanse en Aziatische landen.
Ten aanzien van de olifant liggen er nu opnieuw uiteenlopende
voorstellen. Botswana, Zimbabwe, Namibië en Zuid-Afrika wensen (onder
blijvende bijlage 2 plaatsing) alsnog hervatting van ivoorhandel door
eenmalige verkoop van een deel van hun geregistreerde voorraden en
voorts een jaarlijks quotum op basis van de natuurlijke sterfte en
beheer. Zambia wenst verplaatsing van haar olifanten van bijlage 1
naar bijlage 2 met een jaarlijks quotum aan ivoor. Daar tegenover
stellen Kenia en India voor de populaties in Botswana, Zimbabwe,
Namibië en Zuid-Afrika terug te plaatsen naar bijlage 1 (ondanks het
feit dat deze landen zelf tegen zijn).
Ik ondersteun de positie die in de Europese Unie op dit vlak is
afgesproken om geen ivoorhandel toe te staan, zolang het niet zeker is
dat dit niet tot toename van stroperij leidt of anderszins
achteruitgang van populaties tot gevolg heeft. De samenwerking tussen
Afrikaanse landen hiertoe zal ik ondersteunen. Daarbij moet worden
gezocht naar oplossingen die recht doen aan beide kanten van het
probleem (schade door overpopulatie van olifant in Zuidelijk Afrika
met verantwoorde afzet van ivoor; stroperij elders tegengaan). Bij dit
alles is een monitoringssysteem nodig dat thans (voor een deel)
operationeel is om objectieve en verifieerbare informatie hieromtrent
te genereren.
Walvissen
De walvissen zullen tijdens de Conferentie opnieuw veel aandacht
vragen. Japan heeft voorstellen ingediend om twee walvissoorten (de
dwergvinvis en Bryde's vinvis) te 'downlisten' van bijlage 1 naar
bijlage 2. Dit om onder voorwaarden handel mogelijk te maken in
walvisvlees met andere landen die lid zijn van de IWC (International
Whaling Commission).
Ik ben tegen de Japanse voorstellen. De IWC is de internationale
organisatie die eerstverantwoordelijk is voor het beheer van
walvissen. Op de commerciële walvisvangst is een moratorium van kracht
sinds 1986. Zolang dit moratorium van kracht is, dienen binnen CITES
de walvissen op bijlage 1 te blijven. De koppeling tussen CITES en de
IWC is via een aantal resoluties over en weer bekrachtigd. De EU staat
hierin op hetzelfde standpunt.
Haaien
Een tweetal voorstellen voor haaiensoorten is ingediend. India en de
Filippijnen stellen voor de walvishaai op bijlage 2 te plaatsen en het
Verenigd Koninkrijk (mede namens de EU) de reuzenhaai eveneens op
bijlage 2 te plaatsen. De voorstellen zullen net als op CoP 11 veel
discussie opleveren.
Tijdens die Conferentie hebben de toentertijd ingediende
haaienvoorstellen niet de vereiste 2/3e meerderheid behaald.
Internationaal is de achteruitgang van haaien-populaties reeds vele
jaren een grote zorg. Twee haaiensoorten zijn inmiddels wel door
landen (Australië en VK) op bijlage 3 gezet. Ik ondersteun plaatsing
van de soorten op bijlage 2 om effectiever de omvang van de handel te
kunnen reguleren tot een duurzaam niveau. Van belang is wel dat zaken
omtrent uitvoeringsaspecten (certificaten) en handhaving helder zijn.
Patagonische tandvis en Antarctische tandvis
Deze vissoorten zijn zeer gewild en komen in Zuidelijke wateren en
rond Antarctica voor. De soort staat zwaar onder druk en illegale
visserij en illegale handel vormen een probleem. Onder de Commissie
voor de instandhouding van levende rijkdommen van de Antarctische
wateren (CCAMLR) is een vangstregulatiesysteem ontwikkeld (CDS) dat nu
door betrokken landen wordt geïmplementeerd. Dit heeft de zaken
verbeterd; deels blijft illegale of niet gerapporteerde visserij
echter nog een probleem. Australië doet het voorstel om deze soort op
bijlage 2 te plaatsen.
Wat betreft deze vissoorten bestaat in EU-verband vooralsnog voorkeur
voor de CCAMLR reguleringsmechanismen. Regulering van deze soorten
door CITES kan alleen worden gesteund als het gebruik van
CCAMLR-systeem en de implementatie door landen niet in gedrang komt.
Daarnaast is in EU-verband geoordeeld dat nog goed moet worden gekeken
of aan de criteria voor opname op bijlage 2 wordt voldaan.
Ik ben van oordeel dat voor deze soorten juist een goede meerwaarde
kan ontstaan door samenwerking en afstemming tussen de CCAMLR- en
CITES-verdragen. Plaatsing onder CITES (met de 160 landen die er onder
vallen) kan een goed aanvullend instrument zijn (qua vergunningen en
handhaving) om de illegale vangst en handel in deze soort verder tegen
te gaan. Volledige afstemming en integratie van de vergunningsystemen
staan dan voorop waarbij wel de voorwaarde geldt dat dit gebeurt
zonder extra bureaucratie.
Zuidoost Aziatische zoetwater- en landschildpadden
Een groot aantal voorstellen zijn voorbereid om Zuidoost Aziatische
zoetwater- en landschildpadden op bijlage 2 van CITES te plaatsen. Dit
als vervolg op besluit van CoP 11 om hier een werkgroep voor in het
leven te roepen. Veel schildpadden in de regio zijn ernstig bedreigd
door grote ongecontroleerde handel, met name richting China. Zij
voldoen daarmee aan de criteria voor bijlage 2.
De voorstellen zijn ondersteund door alle landen in de regio tijdens
een internationaal schildpadsymposium in China. Ook China zelf steunt
opname van deze soorten en heeft een aantal ervan mede ingediend.
Vanuit Nederland zal ik deze voorstellen eveneens ondersteunen.
Mahonie
Nicaragua en Guatemala hebben een voorstel ingediend tot opname van
Centraal Amerikaans mahonie op bijlage 2. Een aantal landen heeft
mahonie nu op bijlage 3 geplaatst, maar dit levert slechts een
beperkte waarborg op voor duurzaam gebruik. Nederland heeft eerder in
1994 voorgesteld mahonie op bijlage 2 te plaatsen, maar indertijd
heeft dit voorstel niet de vereiste meerderheid gehaald. Ook op de 10e
Conferentie is een voorstel, ingediend door Bolivia en VS, verworpen.
Recente problemen met mahonie uit bijvoorbeeld Brazilië tonen echter aan dat betere controle op duurzame beheer van het hout en handhaving nodig is. Plaatsing op bijlage 2 versterkt deze mogelijkheden. Ik zal dit voorstel, met de andere EU-landen, krachtig ondersteunen.
Ik zal u na afloop van de Conferentie verslag uit brengen van de
resultaten.
De minister van Landbouw, Natuurbeheer
en Visserij,
dr. C.P. Veerman
---