Technische Universiteit Delft

Ruimtelijk horen
26 september 2002 | 13.30 uur
hr. E.H.A. Langendijk | doctorandus in de natuurkunde.
promotor | prof.dr.ir. F.A. Bilsen (em.(2000) hgl fac TNW)

Spectral Cues of Spatial Hearing

Als we in het dagelijks leven een geluid horen, bijvoorbeeld van een voorbijrijdende auto of van een miauwende kat in een boom, dan nemen we het geluid waar op de positie van de geluidbron (dus het motorgeluid op de positie van de auto en het gemiauw boven in de boom). De positie van de fysieke geluidbron en die van de waargenomen geluidbron zijn gelijk. Nemen we echter het geluid op met een microfoon op de plaats waar we stonden te luisteren en spelen we het af over een hoofdtelefoon, dan horen we het geluid op een tamelijk vreemde positie, namelijk in ons hoofd. In het onderzoek beschreven in dit proefschrift is onderzocht hoe we het geluid zodanig kunnen vervormen dat we het bij afspelen over een hoofdtelefoon op dezelfde positie waarnemen als de echte geluidbron. Tevens is bekeken welke aspecten (cues) van het geluid dat op het trommelvlies aankomt, bepalend zijn voor de waargenomen positie. Tenslotte is onderzocht in hoeverre de positie van de ene geluidbron de waargenomen positie van een andere geluidbron kan beïnvloeden. De resultaten laten zien dat virtuele geluidbronnen gecreëerd kunnen worden die niet zijn te onderscheiden van echte geluidbronnen in het vrije veld. Voor geluidlokalisatie in het vrije veld maakt het auditief systeem gebruik van de eerste spectrale piek voor geluidbronnen boven het horizontale vlak en van de tweede spectrale piek en het eerste spectrale dal voor bronnen onder het horizontale vlak. Als er naast de doelbron ook nog andere geluidbronnen aanwezig zijn dan verstoren deze met name het lokalisatievermogen als het verschil in de horizontale component van de positie van de doelbron en de stoorbron klein is. De gemeten responsdistributies die optreden bij lokalisatie van enkelvoudige of meervoudige geluidbronnen konden met één en hetzelfde soort model worden voorspeld. De resultaten van dit proefschrift kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt voor het verbeteren van geluidweergave systemen voor muziek of voor het creëren van realistische virtuele geluidbronnen in computerspelletjes.

Voor verder lezen:

* Binaural and spatial hearing in real and virtual environments, 1997
* Spatial Hearing; the psychophysics of human sound localization by J. Blauert, 1983

* An introduction to the psychology of hearing by Brian C.J. Moore, 1997