B. en W.-bericht 2002- 35
Collegevergadering van dinsdag 10 september 2002
Tegenvaller bij restauratie Synagoge
Er is extra geld nodig voor de restauratie van de befaamde Enschedese
synagoge. De restauratie van dit rijksmonument is in volle gang maar
een verrotte kapconstructie van de grote koepel vormt een tegenslag.
De noodzakelijke extra bijdrage moet komen uit het provinciale
restauratie-uitvoeringsprogramma waarin ook de gemeente Enschede
participeert. Dat blijkt uit de prioriteitenlijst die B&W dinsdag voor
dit programma vaststelde. Niet alleen de synagoge, ook de Grote Kerk
blijft op de prioriteitenlijst staan. De Grote Kerk heeft aanvullende
subsidie nodig omdat de torenspits onder de leien erger verrot bleek
te zijn dan kon worden voorzien.
Nieuw op de lijst in de categorie `woonhuizen' zijn de restauratie van
Huize Sonnevanck aan het Ariënsplein 2 (de vroegere
burgemeesterswoning) en de villa `Zonnebeek'. In de categorie
`overige' is de restauratie van het Van Heekpark opgenomen.
Intussen blijft een aantal grote restauratiebeurten nog `in de wacht'
staan. Het gaat dan om het aanpakken van de Jozefkerk, De Maere, de
tuin van Hoge Boekel en het voormalige V&D-pand aan de Korte
Hengelosestraat. Deze grote restauraties kunnen niet of slechts ten
dele uit de reguliere restauratiebudgetten worden bekostigd. De
restauraties worden al wel voorbereid maar er is een beroep nodig op
andere fondsen of nieuwe subsidieregelingen.
Preventie-unit en cameratoezicht voor veiligheid uitgaansgebied
Er moeten twee extra toezichthouders komen voor de binnenstad, die op
uitgaansavonden mensen kunnen aanspreken op ongewenst gedrag. Ook moet
er een proef komen met cameratoezicht op de hoek van de
Stadsgravenstraat en de Bolwerkstraat. De camera's kunnen helpen bij
de opsporing van overtreders en bij het vergroten van het gevoel van
veiligheid onder de binnenstadbezoekers.
De extra toezichthouders en de proef met camera's zijn twee
voorstellen (uit een reeks) die de 'kwaliteitskring' doet om de
veiligheid in het uitgaansgebied van Enschede te vergroten. De
kwaliteitskring is een overlegorgaan voor bevordering van de
veiligheid in de binnenstad, waarin wordt samengewerkt tussen alle
betrokken partijen: horeca, bewoners, OM, politie en gemeente. De
verbeteringsvoorstellen zijn in het college van B. en W. besproken en
gaan nu in de vorm van discussienota's naar de stadsdeelcommissie
Centrum.
De kwaliteitskring is april vorig jaar opgericht. De voorstellen van
de kring moeten uiteindelijk worden vastgelegd in een convenant
'veilig uitgaan'. Voor het eind van het jaar wil de regering van alle
gemeenten met meer dan 25.000 inwoners zo'n convenant zien. Er is ook
(deels) geld voor. Voor het terugdringen van het uitgaansgeweld in de
binnenstad heeft Justitie 177.000 beschikbaar gesteld. Een deel
daarvan ( 52.000) is al gebruikt voor het aanstellen van een
taximanager, die regelend optreedt bij in- en uitstappen, en voor de
plaatsing van mobiele toiletunits op zaterdagavond op de Oude Markt.
Die units hebben overigens al geleid tot een duidelijke afname van het
wildplassen.
Voor het resterende geld is door de kwaliteitskring al ruimschoots
bestemming bedacht. De toezichthouders gaan opereren onder de naam
'preventie-unit binnenstad' (PUB). De gemeente betaalt volgens de
voorstellen uit de beschikbare justitiegelden het grootste deel van de
kosten ( 72.000 per jaar). De taak van de toezichthouders is escalatie
voorkomen. Dat doen ze onder meer door goed bekend te raken in de
uitgaanswereld en bij te houden wat er speelt.
Zo nodig treden ze op door tot kalmte te manen of mensen aan te
spreken.
De PUB-medewerkers hebben geen extra bevoegdheden, maar staan wel in
verbinding met andere ordehandhavers.
De kosten van de pilot met cameratoezicht bedragen 50.000 eenmalig en
25.000 per jaar. Minder kostbaar (of opgenomen als 'pm'-post) zijn
voorstellen als het afspreken van een deurbeleid in horecaverband, de
ontwikkeling van een monitor om de ontwikkeling van de veiligheid in
het uitgaansgebied te kunnen volgen, en mogelijke proeven met
handdetectors (voor metalen voorwerpen) en met groepsvervoer na
sluitingstijd.
De noodzaak voor extra maatregelen blijkt uit een sterke toename van
het aantal incidenten in 2001. Vaak gaat het om geweld met letsel
(zonder wapen) in de nacht van zaterdag op zondag. Vooral de Oude
Markt en de Stadsgravenstraat springen er in negatieve zin uit. Ook
zijn er regelmatig incidenten rond de voordeur van horecagelegenheden,
die zich soms verplaatsen naar elders.
Andere knelpunten zijn onder meer de locatie van taxistandplaatsen,
wildplassen en glas op de grond van horecagelegenheden. De problemen
zijn niet altijd even eenvoudig op te lossen. Zo liggen er
ingewikkelde problemen als de overlast door verslaafden en zwervers,
capaciteitsproblemen bij de politie en dilemma's rond de inzet van
cameratoezicht (draagvlak, effectiviteit, privacy). Na discussie in de
stadsdeelcommissie Centrum zal het college zich opnieuw buigen over de
voorstellen.
College accoord met herstructurering De Laares
Het college van B. en W. gaat accoord met de plannen voor
herstructurering van De Laares. De plannen omvatten een ingrijpende
vernieuwing van deze stadswijk, waarbij een op te richten private
wijkontwikkelingsmaatschappij (WOM) ongeveer de helft van de huidige
woningvoorraad in De Laares zal vervangen. Daarnaast komt een deel van
de particuliere koopwoningen in De Laares in aanmerking voor
woningverbetering. De herstructurering moet een halt toeroepen aan
verdere achteruitgang van de wijk en levert een belangrijke bijdrage
aan het tegengaan van scheefgroei in de Enschedese woningvoorraad. Na
afloop van de herstructurering ontstaat een gedifferentieerde wijk met
menging van verschillende woningtypes, prijsklassen en menging van
wonen en werken. In totaal wordt er tijdens de gefaseerde uitvoering
van de herstructurering (in de periode 2004-2010) voor 86 mln in De
Laares geïnvesteerd. De herstructureringsplannen worden op 2 oktober
besproken in de stadsdeelcommissie Centrum en gaan vervolgens naar de
raad voor besluitvorming in de raadsvergadering van 7 oktober.
De Laares is een oude textielwijk nabij de binnenstad. Na de
teloorgang van de textielindustrie ging ook De Laares achteruit. Veel
mensen trokken weg. Uit het woonwensenonderzoek, dat in het voorjaar
door de Woonbond is uitgevoerd, blijkt dat de huidige bewoners de wijk
een gemiddeld rapportcijfer geven van 5,8. Vooral de veiligheid en het
voorzieningenniveau in de wijk laten te wensen over. De
stadsvernieuwing van de jaren tachtig heeft weinig verandert aan de
sociale en economische problemen. Uit het onderzoek blijkt dat het
merendeel van de bewoners de problemen onderkennen en de noodzaak zien
van herstructurering.
Daarnaast zijn er ook andere geluiden. Veel mensen vinden in De Laares
een betaalbare woning, gunstig gelegen ten opzichte van het centrum
van Enschede. De Laares is bovendien een wijk waar mensen snel, als
noabers, bij elkaar binnenlopen.
De uitdaging van de herstructurering is daarom tweeledig. Enerzijds is
er de opgave om scheefheid in de sociaal-economische verhoudingen en
de woningvoorraad te bestrijden, om te zorgen voor meer differentiatie
in de wijk en voor goede doorstromingsmogelijkheden voor zittende
bewoners. Aan de andere kant wordt het proces van herstructurering
zodanig uitgevoerd, dat voldoende tijd, faciliteiten en woningen
beschikbaar zijn voor goede herhuisvesting van de bewoners van de
huizen die gesloopt zullen worden.
De stedenbouwkundige visie voor De Laares is gebaseerd op behoud en
versterking van de woonfunctie. Doorgaand verkeer wordt geweerd. De
nieuw te bouwen huizen vallen in twee categorieën: straatmilieus en
tuinmilieus. De eerste groep bestaat uit woningen die een duidelijke
wand langs de straat vormen en vooral uit baksteen worden opgebouwd.
De woningen in de categorie tuinmilieu liggen meer verspreid, zijn
minder hoog en worden gebouwd met gebruikmaking van meer natuurlijke
materialen. Het schoolplein blijft, en er komt een nieuw, centraal
gelegen en groen plein. De karakteristieke oost-weststraten in de wijk
worden opgewaardeerd tot stedenbouwkundige dragers van De Laares. Er
blijft ruimte voor kleinschalige bedrijvigheid en kantoren,
detailhandel en werken aan huis. Zittende ondernemers komen bij de
herstructurering in aanmerking voor begeleiding. In totaal wordt er in
de wijk voor 86 mln geïnvesteerd. De gemeente stelt een krediet
beschikbaar van 15,4 mln, dat grotendeels wordt betaald uit
stadsvernieuwingsgeld.
De woningvoorraad ondergaat een flinke verandering. Ongeveer de helft
van de huidige 800 woningen in de wijk wordt gesloopt. Dit zijn vooral
kleine, oudere woningen met veel gebreken. Voor het overgrote deel
zijn het goedkope woningen in de sociale-huursector. Voor die 400 te
slopen woningen (zo'n 40 zijn al gesloopt) komen er 460 terug: 110
goedkope socialehuurwoningen, 30 goedkope koopwoningen (tot 135.000),
200 middeldure koopwoningen (gemiddeld 175.000) en 120 dure
koopwoningen (gemiddeld 260.000). Na afloop van de hele
herstructurering bestaat de helft van de woningen in De Laares uit
goedkope woningen en de andere helft uit (middel)dure woningen.
Momenteel is die verhouding nog 90:10. In de 'nieuwe' Laares staan na
de herstructurering ook zo'n 80 gestapelde socialehuurwoningen die
geschikt zijn voor senioren. Daarmee wordt invulling gegeven aan de
groeiende behoefte aan meer seniorenwoningen. De herstructurering
omvat voorts de aanpassing en vernieuwing van nagenoeg de gehele
openbare ruimte in de wijk.
Een onderdeel van de herstructurering bestaat uit verbetering van de
voorraad aan particuliere koophuizen. Vooral de particuliere
koopwoningen in het kerngebied van De Laares zijn voor verbetering
vatbaar. De koophuizen aan de rand van het gebied zijn meestal van
voldoende tot goede kwaliteit. In totaal wordt er uit
stadsvernieuwingsgeld 2,9 mln beschikbaar gesteld, onder meer voor
cascoherstel van 82 woningen. Daarnaast wordt nog gestudeerd op
maatwerkoplossingen voor verdergaande verbeteringen aan 24
koopwoningen.
De herstructurering krijgt zijn beslag in de periode van 2004 tot 2010
en wordt gefaseerd (in vijf fasen) uitgevoerd. In 2006 worden er rond
de 200 woningen van Volion gesloopt. De woningen van Ons Huis blijven
merendeels staan tot in elk geval 2010. Totdat er wordt begonnen met
de herstructurering (in 2004) is er extra aandacht voor
wijkwelzijnsvoorzieningen, voor jongeren in de wijk en voor kwetsbare
groepen. Ook op het vlak van de fysieke woonomgeving zal erop worden
toegezien, samen met de wijkconciërge, dat de wijk niet verder
achteruitgaat.
In het hele proces van herstructurering was en is veel aandacht voor
de belangen van zittende bewoners. Met de drie woningcorporaties is
afgesproken dat zittende bewoners tijdens de herstructurering voorrang
krijgen bij de woningtoewijzing. Daarbij hebben ze keuze uit een ruim
bestand: jaarlijks komen er bij de drie woningcorporaties rond de
2.000 woningen vrij. Eén van de beschikbare faciliteiten is een
bijdrage in de verhuiskosten van 4.000 voor bewoners van een
gezinswoning. De lange looptijd van het plan, de geboden faciliteiten
en prioriteit, alsmede de hoge doorstroming in de wijk zullen naar
verwachting voldoende soelaas bieden om herhuisvesting op een
geleidelijke en soepele manier te kunnen realiseren.
Voor de totale herstructurering is een wijkontwikkelingsmaatschappij
(WOM) opgericht. Daarin wordt samengewerkt door de woningcorporaties
Domijn, Volion en Ons Huis en door de marktpartijen Amstelland
Ontwikkeling en Hegeman-Nijhuis. De WOM wordt verantwoordelijk voor de
exploitatie van grond en opstallen en voor de planuitwerking en
-realisatie. De gemeente blijft uiteraard verantwoordelijk voor de
ruimtelijke visie (die zal worden uitgewerkt in een bestemmingsplan,
dat over enkele maanden in procedure kan worden gebracht), het
woningprogramma, begeleiding van particuliere woningverbetering,
coördinatie van sociale programma's en de inspraak. Voor de inbreng
van de bewoners wordt onder meer intensief samengewerkt met de
wijkcommissie.