PVDA-bijdrage aan het plenair debat over:
DNA-onderzoek in strafzaken in verband met het vaststellen van uiterlijk
waarneembare persoonskenmerken uit celmateriaal
Woordvoerder: Nebahat Albayrak
Het bijzondere van de rechtswetenschap inclusief het strafprocesrecht waar
wij vandaag over praten, is de dynamiek die het kent. Voortdurend in
beweging. Vaak omdat technieken zich verfijnen. Maar nooit zonder discussie
over de maatschappelijke wenselijkheid van de toepassing van die technieken.
De toepassing van DNA-onderzoek in strafzaken heeft met name de laatste 10
jaar een enerverende ontwikkeling meegemaakt. Technologische vooruitgang
heeft de mogelijkheden enorm verruimd en daarover heeft de nodige politieke
discussie plaatsgevonden. Uit die discussie blijkt een toegenomen draagvlak
voor bredere toepassing van DNA-onderzoek. De PVDA staat hierachter maar
wijst tegelijk op het belang van heldere wetgeving die vastlegt waar de
grenzen liggen. Uiteindelijk gaat het in het strafrechtssysteem om een
balans tussen enerzijds het zo efficiënt en effectief mogelijk inzetten van
alle verantwoorde opsporingsmiddelen en anderzijds wat volgens het
rechtsstatelijk gehalte acceptabel is.
Lichamelijke integriteit, het recht op niet-weten als het gaat om erfelijke
ziekten, privacy bv in de discussie over weigering door
ziektekostenverzekeraars, zijn voorbeelden van discussieonderdelen die voor
de PVDA van groot belang zijn geweest en zullen blijven.
Het wetsvoorstel dat wij vandaag behandelen is een verdere verfijning van de wetgeving over de toepassing van DNA. Met deze wet wordt mogelijk de identiteit van onbekende daders sneller te kunnen vaststellen. Dit is van groot belang indien er geen getuigen zijn. Technisch is het mogelijk om drie kenmerken vast te stellen: gender, ras en bevolkingsgroep. Hoe staat het met de mogelijkheid om kleur van de ogen of het haar te onderscheiden? Met het wetsvoorstel zoals dat er nu ligt kan de PvdA instemmen, omdat het voldoet aan de waarborgen die wij belangrijk vinden.
Het gebruik van de persoonskenmerken uit DNA-materiaal vereist eigen, op het
bijzondere karakter toegesneden waarborgen. Slechts die persoonskenmerken
mogen uit het celmateriaal worden afgeleid die in het belang van de
waarheidsvinding nuttig en noodzakelijk zijn en dienen voor de identificatie
van de mogelijke "eigenaar" van het materiaal.
Strafrechtelijk onderzoek van celmateriaal mag niet het doel hebben
verborgen erfelijke aandoeningen van de mogelijke dader vast te stellen. Het
moet gaan om uiterlijke waarneembare persoonskenmerken, voor de opsporing
relevante kenmerken (zoals te zijner tijd de kleur van de ogen of het haar).
Ik ben begonnen met de ontwikkeling die het recht doormaakt en ik wil ermee
afsluiten: de inzichten in de toepassing van DNA-technologie maken
discussies los die de fundamenten van ons strafrecht en ons strafprocesrecht
raken:
Of het Ne bis in idem -beginsel gewijzigd moet worden, of dat verjaring voor
bepaalde misdrijven moet worden afgeschaft. Op dit moment wordt een
onderzoek uitgevoerd door prof. mr. P.A.M. Mevis. Deze discussies kunnen
niet worden gevoerd zonder een fundamenteel maatschappelijk debat over
waartoe ons strafrecht dient en in welke richting wij het willen hervormen.
Wat is de hoofdgedachte: misdaad bestrijden of gevolgen afdoen?
Ook de discussies die naar aanleiding van Volkert v/d G actueel zijn
geworden: zwijgrecht van verdachten, het toepassen van dwangvoeding op
verdachten, zijn een onderdeel van die dynamiek, zelfs als zij tot een
bevestiging van de uitgangspunten zouden leiden.
Kortom: het worden fascinerende jaren voor het publiek debat over het
strafrecht en het strafprocesrecht. De PvdA verwacht veel van juist deze
minister van justitie. Graag een reactie van de minister op hoe hij denkt
deze fundamentele discussie een plek te geven. Het eerder genoemd onderzoek
van dhr. Mevis zal eind dit jaar voorzien van een kabinetsstandpunt naar de
kamer komen. PvdA zou graag willen zien dat dat raport aanleiding is voor
een debat over bovenstaande begin volgend jaar.
Niet zonder dilemma's, ook in de toekomst veel politiek debat.
>