Amnesty International
Persbericht Amsterdam, 2 september 2002
Verenigde Staten
Amnesty International: bilaterale akkoorden Verenigde Staten over
Internationaal Strafhof in strijd met het Statuut van Rome
De bilaterale akkoorden die de Verenigde Staten wil afsluiten om in de toekomst de overdracht van Amerikaanse verdachten aan het Internationaal Strafhof door andere landen te voorkomen, zijn duidelijk in strijd met het Statuut van Rome. Dit blijkt uit een gedetailleerde analyse van de Amerikaanse voorstellen door Amnesty International. De organisatie heeft deze analyse openbaar gemaakt aan de vooravond van de eerste Vergadering van de Verdragspartijen bij het Statuut van Rome, die dinsdag 3 september in New York van start gaat.
Volgens Amnesty International staat het lidstaten en ondertekenaars
van het Statuut niet vrij om de door de Verenigde Staten voorgestelde
akkoorden te tekenen. De organisatie roept de Vergadering van
Verdragspartijen op een publieke verklaring uit te geven dat de
Amerikaanse voorstellen strijdig zijn met de verplichtingen van
lidstaten en ondertekenaars van het Statuut.
Amnesty International adviseert staten die nog geen partij zijn bij
het Statuut van Rome, waaronder tientallen ondertekenaars, om
samenwerkingsovereenkomsten met het Hof aan te gaan die overdracht van
verdachten, vooruitlopend op ratificatie van het Statuut, juist wel
mogelijk maakt. In tegenstelling tot de door de Verenigde Staten
nagestreefde bilaterale akkoorden, zijn zulke samenwerkingsakkoorden
wel rechtmatig, liet de organisatie weten.
Ook de Europese Unie zou op korte termijn duidelijk moeten uitspreken
dat ook zij van mening is dat de Amerikaanse voorstellen onverenigbaar
zijn met het Statuut van Rome. Op grond van de tekst van het Statuut
en de gebruikelijke regels van uitleg van verdragen kunnen de
Lidstaten van de Europese Unie, die allen partij zijn bij het Statuut,
niet tot een andere conclusie komen, meent Amnesty International.
Volgens Amnesty International kunnen de door de Verenigde Staten
voorgestelde bilaterale akkoorden het beste als
straffeloosheidovereenkomsten worden gekwalificeerd. De akkoorden
willen berechting van Amerikanen en buitenlanders in Amerikaanse
dienst door het Internationaal Strafhof voorkomen, zonder dat de
Verenigde Staten aangeeft hoe personen die verdacht worden van
bijvoorbeeld misdrijven tegen de menselijkheid die buiten de VS zijn
gepleegd dan wel zouden moeten worden berecht. Niet alle misdrijven
onder het Statuut van Rome kunnen in de Verenigde Staten worden
vervolgd als zij buiten de VS zijn gepleegd.
De Verenigde Staten beweren dat de bilaterale akkoorden (zogenaamde
artikel 98-akkoorden), in overeenstemming zijn met artikel 98 van het
Statuut van Rome. In het rapport International Criminal Court: The US
campaign to obtain impunity for genocide, crimes against humanity and
war crimes toont de organisatie aan dat de genoemde bepaling van het
Statuut bedoeld is om strijdigheid van verplichtingen voortvloeiend
uit het Statuut met al eerder bestaande internationale verplichtingen,
te vermijden. Maar staten die partij zijn bij of ondertekenaar van het
Statuut, kunnen hun verplichtingen daaronder niet ongedaan maken door
nieuwe verplichtingen aan te gaan.
Achtergrond
Het Verdrag van Rome voor het Internationaal Strafhof trad op 1 juli
2002 in werking. Op 27 augustus 2002 hadden 78 staten het Verdrag van
Rome geratificeerd; 139 staten hebben het Verdrag ondertekend. Naar
verwachting wordt het Hof in de eerste helft van 2003 operationeel.
Op 3 september komt de vergadering van Verdragspartijen bijeen in het
hoofdkwartier van de Verenigde Naties in New York. De 78 staten die
het Verdrag van Rome geratificeerd hebben buigen zich daar onder meer
over het kiezen van de rechters en de openbare aanklager, die begin
volgend jaar zal plaats vinden.
De Verenigde Staten is het enige land dat actief geprobeerd heeft de
komst van het Internationaal Strafhof te voorkomen. Sinds het aannemen
van het Verdrag van Rome in juli1998, heeft de Verenigde Staten er
naar gestreefd Amerikanen uit te zonderen van de rechtsmacht van het
Hof.
Amnesty International, andere NGOs en regeringen hebben herhaaldelijk
aangetoond dat de vrees van de Verenigde Staten dat het Hof gebruikt
zou kunnen worden voor politiek gemotiveerde vervolging van Amerikanen
onterecht is, omdat het Verdrag van Rome voldoende waarborgen voor een
eerlijk proces bevat, zodat het zeer onwaarschijnlijk is dat zon
situatie zich zou kunnen voor doen.