ROVER Amsterdam:
Aanleg Noord/Zuidlijn ongewenst
Reizigersvereniging ROVER heeft in een adres aan de Gemeenteraad van Amsterdam gemeld, tegen de aanleg van de Noord/Zuidlijn te zijn. ROVER is van mening dat de financiele problemen rond de aanleg de door ROVER aan de komst van de Noord/Zuidlijn gestelde voorwaarden onmogelijk maken. Met name de verwachte negatieve gevolgen voor het tram- en busvervoer (waarop aanzienlijk bezuinigd moet worden om de Noord/Zuidlijn te financieren) en het gevaar dat ook andere financiele tegenvallers op het openbaar vervoer worden afgewenteld leidt voor ROVER tot de slotsom dat de openbaar vervoergebruiker niet gebaat is bij de aanleg van de lijn.
Voorwaarden
ROVER-regio Amsterdam is uiteraard voorstander van uitbreiding en verbetering van het openbaar vervoer. Ten aanzien van de Noord-Zuidlijn is het standpunt steeds geweest, dat deze metrolijn een waardevolle uitbreiding van de vervoer-voorzieningen zou kunnen betekenen indien zij op een hoger schaalniveau zou gaan functioneren dan het bestaande, fijnmazige tram- en busnet, zonder dit basisnet te kannibaliseren. De Noord-Zuidlijn zou dan als onderdeel van het Regionet snelle verbindingen zonder overstap moeten bieden vanuit de regio tot in het centrum van de stad. Deze opvatting van de Noord-Zuidlijn sluit aan bij de grote afstanden tussen de stations in de vooroorlogse stadsdelen, waardoor de lijn vooral een verbindend en veel minder een ontsluitend karakter heeft.
ROVER heeft aan een positief oordeel over de Noord-Zuidlijn steeds de volgende voorwaarden verbonden:
1. geen kannibalisatie van het tram- en busnet waardoor grote aantallen reizigers te maken krijgen met langere loopafstanden, lagere frequenties (dus langere wachttijden) en vaker overstappen;
2. waarmaken van de regionale functie, teneinde te voorkomen dat aan de stadsrand massaal moet worden overgestapt
3. minimalisering van de hinder voor tram- en busreizigers tijdens de aanleg ('tijdens de verbouwing gaat de verkoop gewoon door'). Daarnaast is ROVER er steeds van uitgegaan:
4. dat de veiligheid van de reizigers in de nieuwe metrolijn optimaal gewaarborgd zal zijn.
ROVER heeft inmiddels het vertrouwen verloren dat de gemeente Amsterdam, respectievelijk het ROA aan deze vier voorwaarden zullen kunnen voldoen.
Ad 1 Bij het besluit tot aanleg van de Noord-Zuidlijn stelde de gemeente Amsterdam dat geen inkrimping van het bestaande net zou plaatsvinden, aangezien de metrolijn een nieuw marktsegment zou bedienen. Ook ten tijde van het referendum beloofde de gemeente nog dat van inkrimping van het bestaande net geen sprake zou zijn. Kort daarna werd duidelijk dat dit een loze belofte was. Het Rijk had immers aan de financiering van de aanleg de conditie verbonden dat de kostendekkingsgraad van de openbaarvervoer-exploitatie in heel Amsterdam aanzienlijk moest stijgen. Uit een doorrekening (de 'Netoptimalisatie') bleek aan deze voorwaarde slechts voldaan te kunnen worden door grootscheepse inkrimpingen van het tram- en busnet (ook in stadsdelen die niet rechtstreeks door de Noord-Zuidlijn zullen worden bediend). ROVER heeft ernstige twijfels bij het realiteitsgehalte van de door het Rijk geëiste kostendekkingsgraad, althans wanneer wij nog steeds veronderstellen dat gestreefd wordt naar goed en betaalbaar openbaar vervoer. Daarnaast ziet ROVER nog een andere oorzaak voor de zeer ingrijpende effecten van de efficiency-eis. Doordat de Noord-Zuidlijn voorlopig geen regionale functie zal vervullen, ontvalt aan deze lijn een goede basis voor het trekken van grote aantallen reizigers uit nieuwe markten. Het grootste deel van de reizigers zal worden onttrokken aan het bestaande tram- en busnet. Kannibalisatie van dat net wordt aldus onvermijdelijk. Ad 2 De Noord-Zuidlijn blijft voorlopig een pure stadslijn. Purmerend is tevreden met het fijnmazige net van snelle busverbindingen met Amsterdam Centraal en werkt niet mee aan een verlenging van de metro naar haar grondgebied. De verlengingsmogelijkheden aan de zuidzijde zijn voorlopig vooral gericht op locaties die reeds een railverbinding met Amsterdam Zuid/WTC en/of Amsterdam Centraal hebben. Ad 3 De bestaande tram- en buslijnen langs de route van de Noord-Zuidlijn vervullen een zeer belangrijke functie. Tijdens de bouwperiode met het verkeer op deze lijnen ongehinderd doorgang kunnen vinden. Zo nodig dienen extra tramsporen te worden aangelegd ten behoeve van omleidingsroutes. Hoewel aanvankelijk was toegezegd dat hiervoor in het aanlegbudget ruimte was gereserveerd, wordt inmiddels steeds duidelijker dat aan deze voorwaarde niet wordt voldaan. De geplande omleidingsroutes voor de trams 24 en 25 zijn voor ROVER onaanvaardbaar. Bovendien zijn er nog geen afspraken over de benodigde extra materieelinzet om een frequentieverlaging te voorkomen. Voorts is ROVER ontevreden over het feit dat om financiële redenen op het Weteringcircuit een kruising zal worden aangelegd zonder wissels en bogen. Het Weteringcircuit is een onmisbare draaischijf bij omleidingen, en dat kan niet zonder wissels. De flexibiliteit van het tramnet staat des te meer onder druk nu de keerlus bij het Rembrandtplein zonder enige vorm van overleg blijkt te zijn verwijderd.
Ad 4 ROVER is zeer bezorgd over de veiligheid van de Noord-Zuidlijn in geval van brand.
Tegenvallers
Inmiddels is sprake van een aantal ernstige financiële tegenvallers. Het Rijk stelt een vast bedrag ter beschikking, en de aanneemsommen rijzen de pan uit. Overigens heeft ROVER met verbazing gezien hoe de hele aanbestedingskwestie was gehuld in een waas van geheimzinnigheid. Reeds nu is er sprake van een tekort op de begroting. Dat betekent dat de bovengenoemde voorwaarden nog verder onder druk komen te staan. Een sprekend voorbeeld hiervan is, dat het geld dat oorspronkelijk aan de aanleg van busstations zou worden besteed, nu wordt uitgegeven aan de aanleg van de Noord-Zuidlijn. Wij vinden dat hierdoor op een onverstandige manier het ene gat met het andere wordt gevuld. Reizigers lopen straks het risico dat ze van bus op metro - of andersom - moeten overstappen op een armetierig busstation. Maar ook de eerder genoemde slechte oplossing voor het Weteringcircuit is hier een voorbeeld van. ROVER concludeert dat de financiële tegenvallers dreigen te worden afgewenteld op de gebruiker van het openbaar vervoer.
ROVER-regio Amsterdam heeft er dan ook geen vertrouwen in, dat de Noord-Zuidlijn kan worden aangelegd zonder dat dit leidt tot een forse aantasting van het overige openbaar vervoer in de regio Amsterdam. Zelfs wanneer de positieve effecten van de Noord-Zuidlijn worden meegewogen, valt de de balans negatief uit, zowel op de korte termijn (tijdens de aanleg) als op langere duur (na voltooiing). Daarom komt ROVER-regio Amsterdam tot de slotsom dat de aanleg van de Noord-Zuidlijn ongewenst is. Inmiddels heeft ROVER-Amsterdam de gemeenteraad op de hoogte gesteld van dit standpunt.
23 augustus 2002
---