Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland (ASTRON)
P E R S B E R I C H T
Dwingeloo, 12 augustus 2002
VERLEDEN TE BEKIJKEN MET
RADIOBRIL
Van 13 tot en met 16 augustus komen zon honderd wetenschappers van
overal ter wereld naar Groningen. Astronomen en technici praten over
de nieuwe ontwikkelingen in de techniek die ons in staat moeten
stellen het verre verleden van het Heelal in kaart te brengen. Een
grote rol daarin speelt ASTRON in Dwingeloo. ASTRON ontwikkelde een
techniek, die inhoudt dat grote schotelantennes - zoals de grote
radiotelescoop in Westerbork - in de toekomst worden vervangen door
verzamelingen van vele, kleine, aan elkaar gekoppelde antennetjes. Zo
ontstaat in essentie een grote radiobril, die tot diep in de ruimte
kan kijken en door middel van radiogolven de samenstelling en evolutie
van het Heelal kan onderzoeken.
Met deze nieuwe techniek kan een telescoop worden gebouwd die honderd
maal gevoeliger is dan de Westerbork telescoop. Daarmee kunnen voor
het eerst uiterst zwakke signalen van ver afgelegen objecten in het
Heelal onderzocht worden. De astronomen willen deze techniek inzetten
voor nieuwe grote telescopen waarmee melkwegstelsels, zwarte gaten en
gigantische gaswolken kunnen worden gemeten, die op zulke grote
afstanden liggen dat de signalen miljarden jaren onderweg zijn
geweest. Door objecten op diverse afstanden te meten, waarvan de
signalen langere of kortere tijd onderweg zijn geweest, is in principe
de gehele geschiedenis van het Heelal in kaart te brengen.
De eerste telescoop van deze nieuwe soort wordt het inmiddels bekende
LOFAR project in Noord-Nederland. LOFAR zal in een tot nu toe
onontgonnen frequentiegebied waarnemen en dus hopen de astronomen veel
onbekende dingen te vinden zoals de eerste melkwegstelsels, die direct
na de Oerknal zijn ontstaan. Voor deze telescoop worden er meer dan
tienduizend antennetjes verspreid over een gebied ongeveer 400 km in
diameter aan elkaar gekoppeld. Daarvoor worden zeer snelle glasvezel
datatransport kabels ontwikkeld die ook van belang zijn voor het
internet van de toekomst.
Daarnaast worden in Groningen de plannen voor een nog grotere
telescoop onder de loep genomen, de zgn. Square Kilometer Array
radiotelescoop. Deze droomtelescoop wordt in een mondiale samenwerking
ontworpen en zal vanwege de veel grotere signaalgevoeligheid in staat
moeten zijn om de verdere raadsels van het Heelal te doorgronden. Er
wordt in de komende jaren wereldwijd meer dan vijftig miljoen euro's
uitgegeven om de techniek te ontwikkelen die nodig is voor deze
telescoop. Voor de bouw, die rond 2010 moet beginnen, zal bijna een
miljard euros nodig zijn. Tijdens de workshop in Groningen worden
verschillende technische concepten met elkaar vergeleken. ASTRONs
voorstel is, om ook deze telescoop te laten bestaan uit platte
antennepanelen die veel weg hebben van zonnepanelen. De nieuwe
techniek zal ook van direct belang zijn voor de informatie- en
communicatiemarkt. De ontwikkelingen bij ASTRON worden zoveel mogelijk
samen met innovatieve commerciële partners gepland.
---
Voor informatie: Frederiek Westra van Holthe, tel. 0521-595100 / 06
270 24 322, email:
holthe@astron.nl
Zie ook: www.astron.nl