Universiteit Maastricht
Universiteit Maastricht
Persbericht
7 augustus 2002
Hoogleraar staats- en bestuursrecht Tak:
"Rechtsbescherming burger tegen overheid verdwenen"
Het systeem van rechtsbescherming van de burger tegen de overheid heeft
alarmerende vormen aangenomen. Er is sprake van een formulierencontrole
waarbij het belang van de burger die bezwaar of beroep heeft aangetekend,
volledig naar de achtergrond is verdwenen. Deze formalistische benadering
lijkt meer op een spelletje "tikkertje af" dan dat er daadwerkelijk wordt
gewaakt over individuele rechtsposities van burgers tegen
overheidsbestuurders. De schuld hiervoor ligt vooral bij de Algemene wet
bestuursrecht en de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State als
(mede) hoogste bestuursrechter.
Prof.mr. A.Q.C. Tak trekt die conclusie in een lijvige studie naar het
Nederlandse bestuursprocesrecht, waarvan de resultaten deze week in twee
delen verschijnen bij uitgeverij Sdu. Tak is als hoogleraar staats- en
bestuursrecht verbonden aan de Universiteit Maastricht (UM). Hij is
daarnaast al tientallen jaren (plaatsvervangend) raadsheer in de Centrale
Raad van Beroep te Utrecht en raadsman van het professionele bureau
Bestuursjuridische Advisering te Meerssen. Prof. Tak heeft een naam
opgebouwd als expert op het terrein van privaatrechtelijk handelen van de
overheid en hij is kenner bij uitstek van het bestuursprocesrecht. Hij staat
met name bekend als de grondlegger van de "Maastrichtse School", die zich
kenmerkt door een kritische bewaking van overheidsbevoegdheden.
Prof. Tak constateert dat de mogelijkheden zijn toegenomen om burgers een
uitspraak te onthouden wanneer ze in bezwaar of beroep procedurefouten
hebben gemaakt. "Als men er al in slaagt deze dodelijke
ontvankelijkheidsvalkuilen te vermijden, moet men bedacht zijn op een
volledig respecteren door de rechters van alle bestuurlijke oordelen en
keuzes. Alleen bij onmiskenbare inbreuken op de wet kan nog worden gerekend
op enig succes." Maar zelfs in zulke gevallen is volgens prof. Tak bijna
altijd sprake van een Pyrrhus-overwinning. "Wat volgt is slechts een formele
vernietiging, waarna het bestuur een nieuw besluit mag nemen, dat in vele
gevallen inhoudelijk gewoon hetzelfde is en dat dan wel door de rechters
wordt geaccepteerd. Van een daadwerkelijke vaststelling en bescherming van
de rechtspositie van de eiser is - buiten die gevallen waarin de wet gewoon
de uitslag dicteert, zoals bij belastingen en uitkeringen - vrijwel nooit
sprake."
De kritiek van prof. Tak richt zich vooral op de Raad van State, waarvan de
afdeling bestuursrechtspraak in hoogste ressort oordeelt over de meeste
bestuursrechtelijke aangelegenheden. "Deze instantie is primair een adviseur
van de overheid. Voor de benoeming van de leden van de Raad van State
inclusief de afdeling Bestuursrechtspraak blijkt zelfs een juridische
opleiding niet nodig. Zij bekijken de hen voorgelegde zaken puur met een
bestuurlijk oog." Volgens Tak kan de uitslag van iedere procedure dan ook
worden voorspeld aan de hand van twee maatstaven: 1. bevestiging van de
gevestigde orde en 2. het vermijden van iedere eigen verantwoordelijkheid
door de rechter.
Noot voor de pers:
Bij dit persbericht bijgevoegd als attach vindt u een samenvatting van de
studie van prof. Tak. Voor een toelichting is prof. Tak bereikbaar via tel
043- 3883267 en 043-3581008.
De afdeling Communicatie van de UM is bereikbaar via 043 388 2044. Voor
urgente zaken buiten kantooruren 06 21275612. Mailto: pers@bu.unimaas.nl. De
persberichten van de UM staan op Internet www.pers.unimaas.nl.