Ministerie van Justitie Belgie


Toespraken van de Minister

Officiële opening van het justitiehuis van Oudenaarde

05 juli 2002.

Excellenties,

Dames en Heren,

Het doet mij enorm plezier u te mogen verwelkomen op de officiële opening van het justitiehuis van Oudenaarde.

Tot voor enkele dagen was dit justitiehuis gevestigd in een veel te klein appartement aan de Woeker. Geen ideale setting dus om 14 justitieassistenten, 2 bestuursassistenten en een directeur te huisvesten. Mijn medewerker noemde het justitiehuis aan de Woeker dan ook met een knipoog het Hill Street Blues van de justitiehuizen omwille van de gelijkenis met de gelijknamige politieserie waar veel te veel agenten in een veel te klein en luidruchtig bureel hun werk moeten verrichten.

Dit om maar te zeggen dat een nieuwe huisvesting voor dit justitiehuis meer dan dringend en noodzakelijk was. Maar ze is er!

Het heeft vele telefoontjes gekost maar uiteindelijk, eenmaal de trein voor de inhuring van dit pand vertrokken was, is alles nog vrij vlug gegaan. En ik zie dat niet alleen het gebouw nieuw is, ook het meubilair komt pas uit de fabriek.

Eerst en vooral wil ik de directie en het personeel feliciteren met de opening van het Justitiehuis en wens ik hen alle geluk en toe bij de uitoefening van hun toekomstige activiteiten.

De opening van dit justitiehuis, het 22e in rij, betekent opnieuw een stap dichter van justitie naar de bevolking.

Ook dit justitiehuis heeft alle troeven in huis om zijn missie waar te maken.

De centrale ligging van dit gebouw, vlakbij het stadscentrum is een ideale centrale ontmoetingsplaats, of beter gezegd een huis met een open deur voor elk individu dat rechtstreeks of onrechtstreeks te maken krijgt met het gerecht.

Het symbool van de open deur staat letterlijk en figuurlijk garant voor een vlotte toegankelijkheid voor iedereen die rechtstreeks of onrechtstreeks te maken krijgt met Justitie.

Bovendien kan het justitiehuis van Oudenaarde rekenen op een heel dynamisch en gemotiveerd team dat ongetwijfeld garant staat voor de goede werking van zijn diensten en dit in optimale samenwerking met alle op het terrein betrokken actoren.

De humanisering en het beter toegankelijk maken van de justitie is één van mijn prioriteiten.

Daarom kies ik vandaag resoluut voor het herstelrecht. Werken aan herstel betekent in deze visie een streven naar evenwicht, een zoeken naar herstel en waar nodig preventie of beperking van schade. Criminaliteit moet worden gezien als een inbreuk op mensen en relaties, eerder dan het overtreden van rechtsnormen. De betrokken partijen, met name het slachtoffer, de dader en de samenleving, moeten in de gelegenheid worden gesteld te komen tot een herstel van schade en een herstel van de verstoorde relaties. Gerechtigheid kan worden verkregen door een correcte vaststelling van behoeften en verplichtingen. Deze vorm van gerechtigheid is nodig om tot herstel te komen.

Concreet moeten wij dus evolueren van een vergeldend strafrecht naar een herstelrecht. Via de toepassing van de strafwet moet prioritair worden gestreefd naar een herstel van schade, van de verstoorde relatie tussen dader, slachtoffer en samenleving. De gevangenisstraf is het ultimum remedium.

Vooral het slachtoffer is binnen het herstelrecht een evidente partij, met behoefte aan informatie, erkenning en herstel van materiële en immateriële schade.

We moeten dus allen gaan werken aan een cultuur waarbinnen de herstelgedachte primeert. Slechts vanuit dit concept kan een antwoord worden geboden op de vele verwachtingen die de burger in ons stelt. Onze huidige straf- en detentiepraktijk vraagt ieder jaar weer belangrijke investeringen. De burger mag zich terecht vragen stellen bij het resultaat ervan.

Het herstelrecht biedt ons een andere kijk op criminaliteit en conflicthantering.

Het gaat hier immers niet om één of andere modieuze tendens maar wel om een fundamentele nieuwe benadering binnen de conflicthantering. Zelfs al legt men binnen het herstelrecht minder het accent op straffen en opsluiting, toch kan het geenszins de bedoeling zijn om te vervallen in een vorm van laksisme ten aanzien van de delinquenten.

In de geest van dit herstelrecht moeten de aanbevelingen van de parlementaire onderzoekscommissie Dutroux-Nihoul en consorten verder worden uitgevoerd en verfijnd.

Het uitdragen van dit gedachtegoed veronderstelt een hele reeks van opdrachten binnen het justitiehuis.

Vooreerst is er de eerstelijnsfunctie waarbij de rechtszoekende juridische informatie kan verkrijgen of doorverwezen wordt naar meer gespecialiseerde instanties indien de aard van de vraag of de problematiek dit vereisen. Het justitiehuis dient dus als wegwijzer voor professionelen, belangstellende burgers en mensen die geconfronteerd worden met justitie en hun weg zoeken in het labyrint van psychosociale maatregelen en sancties. Daarom werkt het justitiehuis nauw samen met de plaatselijke balie en de hulpverlenende instanties die werkzaam zijn binnen het gerechtelijk arrondissement.

Nieuwe problemen in verband met de werking van justitie signaleren, is voor het justitiehuis een tweede belangrijke missie. Door de frequentie en verscheidenheid aan contacten van het justitiehuis met de burgers, de magistratuur en de gespecialiseerde instanties vormt het justitiehuis de ideale katalysator in het opsporen van disfuncties en het formuleren van oplossingen voor het parajustitiële veld.

Daarnaast voeren de justitieassistenten op het terrein opdrachten van voorlichting, controle en justitiële begeleiding uit.

Tenslotte stimuleert het justitiehuis het gebruik van de alternatieve maatregelen. Samenwerking met de magistratuur en het sensibiliseren van alle betrokken partners op het terrein vormen hierbij het leidmotief. De uitbreiding van het gebruik van de alternatieve maatregelen is de hefboom tot een andere, een meer op mensenmaat gesneden justitie.

Aansluitend bij het engagement van de Regering om alternatieven aan te bieden voor de gevangenisstraf, werd in april van dit jaar de werkstraf als autonome straf voor correctionele en politionele misdrijven ingevoerd. Ik heb de indruk dat velen onderschatten hoe vernieuwend dit wel is. We spreken niet meer van een alternatieve straf, maar van een zelfstandige sanctie naast de gevangenisstraf.

Ondertussen werkt ook, in mijn opdracht, de Commissie Holsters aan voorstellen tot aanpassing en uitbreiding van het straffenarsenaal.

Dames en heren,

Ik zou er nogmaals op willen wijzen dat een opening van een nieuw justitiehuis, het fysieke bewijs is van het voortdurende veranderingsproces binnen justitie.

Deze evolutie op het terrein wordt door het enthousiasme van de mensen op het terrein nog versterkt.

Het justitiehuis vervult dus een centrale rol in de verbetering van de relatie van de burgers tot de justitie. Maar even belangrijk zijn en blijven de contacten met de magistratuur en de aanverwante sectoren. Samenwerking en openheid zijn hierbij de boodschap.

Tot slot wil ik graag iedereen bedanken die op één of andere manier heeft bijgedragen tot de realisatie van dit justitiehuis. In het bijzonder richt ik een speciaal dankwoord aan het Directoraat-generaal Rechterlijke Organisatie, de Dienst Gebouwen en Materieel en de Regie Der Gebouwen voor de verwezenlijking van de mooie locatie.

Marc Verwilghen

Minister van Justitie