---

Brieven aan de Kamer
---

Stand van zaken Nederlandse bijdrage aan Enduring Freedom

27-06-2002

Hierbij wil ik u, mede namens de minister van Buitenlandse Zaken, en mede met het oog op het Algemeen Overleg van 27 juni a.s. over dit onderwerp, informeren over de stand van zaken van de Nederlandse bijdrage aan de operatie Enduring Freedom.

Fregatten Ten aanzien van de inzet van Nederlandse fregatten in de wateren rondom het Arabisch schiereiland, behorend tot het verantwoordelijkheidsgebied van US Central Command, kan gemeld worden dat de presentie inmiddels is verminderd van twee fregatten naar één fregat. Dit komt overeen met de plannen van de overige coalitiepartners, die in verband met de verminderde noodzaak voor grootschalige maritieme presentie eveneens hun bijdragen terugbrengen. Samen met de andere taken van de Koninklijke marine vormt de inzet van twee fregatten in het kader van operatie Enduring Freedom een aanzienlijke belasting voor het personeel. Het fregat Hr. Ms. van Amstel, dat op 20 juni jl. het operatiegebied verliet, is niet afgelost. Hr. Ms. Philips van Almonde, die op 8 mei jl. het operatiegebied verliet, is afgelost door Hr. Ms. van Galen.

Tijdens zijn operationele inzet heeft Hr. Ms. Philips van Almonde in totaal 933 schepen opgeroepen en diverse escortetaken uitgevoerd. Hr. Ms. van Amstel heeft 795 vaartuigen opgeroepen, zeven verdachte schepen doorzocht en diverse escortetaken uitgevoerd. Het fregat Hr. Ms. van Galen heeft sinds 2 juni jl. 176 schepen opgeroepen en twaalf vaartuigen doorzocht. Daarbij zijn geen verdachte personen of goederen aangetroffen.

Het fregat Hr. Ms. Abraham van der Hulst, dat sinds eind januari ter vervanging van elders ingezette Amerikaanse eenheden (backfill) is belast met anti-drugoperaties in het Caribische gebied, heeft op 21 juni het verantwoordelijkheidsgebied van SOUTHCOM verlaten. Het schip wordt begin september afgelost door het fregat Hr. Ms. Van Speijk. De anti-drugstaken in het Caribische gebied worden, op verzoek van de Amerikanen, thans waargenomen door de maritieme patrouillevliegtuigen en het permanent aanwezige stationsschip.

Maritiem Patrouillevliegtuig In de brief van 31 mei (Kamerstuk 27 925, nr.60) heb ik u geïnformeerd omtrent het voornemen een Maritiem Patrouillevliegtuig (MPA) te stationeren in de VAE. De onderhandelingen met de VAE omtrent de stationering zijn voltooid. De VAE waren niet bereid een Status of Forces Agreement af te sluiten; een Memorandum of Understanding (MOU) bleek het hoogst haalbare. Ook Canada, dat daar eveneens eenheden heeft gestationeerd, heeft alleen een MOU gesloten. Gedurende de onderhandelingen hielden de VAE strikt vast aan hun soevereiniteit, zodat Nederland, evenals bij Canada het geval was, geen jurisdictie over het eigen personeel heeft kunnen bedingen. In onze brief van 27 februari jl. is al aangegeven dat de staten in de Golfregio bij statusverdragen sterk blijken vast te houden aan hun soevereiniteit. Teneinde de juridische risicos ook in deze omstandigheden te reduceren zijn, analoog aan de Canadese oplossing en de eerdere stationering van de Nederlandse KDC-10 in Qatar, aanvullende gedragsregels opgesteld voor het detachement. Naar het oordeel van de Chef Defensiestaf zijn de risicos daarmee aanvaardbaar.

Ter voorbereiding op de stationering van de Nederlandse MPA is op 4 juni een advance party uitgezonden. Het streven is de MPA voor het einde van de maand juni te ontplooien. De omvang van het detachement bedraagt 23 personen. Het vliegtuig zal worden ingezet voor waarneming en inlichtingenverzameling ter ondersteuning van de maritieme operaties in het verantwoordelijkheidsgebied van CENTCOM. De eenheid wordt onder operationele controle gesteld van de Amerikaanse Combined Joint Forces Maritime Component Commander, te Bahrein.

F-16s In de brief van 31 mei heb ik u nader geïnformeerd over de inzet van de zes Nederlandse F-16 vliegtuigen vanaf de vliegbasis Manas in Kirgizië. De inzet behelst een gezamenlijke inspanning van Denemarken, Noorwegen en Nederland (afgekort EPAF, European Participating Airforces F-16) en is voorzien vanaf 1 oktober a.s., voor een periode van zes maanden. Nederland heeft bij deze inzet het voortouw. De eenheden worden ingezet ter aflossing van de thans op Manas gestationeerde Amerikaanse en Franse toestellen. De VS hebben de EPAF-landen verzocht samen 18 F-16´s te leveren. Zoals gemeld in onze brief van 28 maart jl. kunnen de F16s worden ingezet voor luchtsteun bij grondoperaties in Afghanistan.

Op 20 juni heeft een verkenningsteam van de drie landen Manas bezocht om de situatie in kaart te brengen. Voorts zal binnenkort met Frankrijk worden onderhandeld over het overnemen van voorzieningen op Manas. Frankrijk, dat sinds het begin dit jaar vanaf Manas opereert, heeft een uitgebreide infrastructuur op de vliegbasis aangelegd. Zoals bekend is Nederland met Kirgizië een statusverdrag overeengekomen dat de Nederlandse militairen juridische immuniteit verleent.

KDC-10 De KDC-10 is, in overleg met de Amerikaanse Air Component Commander te Saoudi-Arabië, op 26 juni teruggekeerd naar Nederland. In de brief van 31 mei is u gemeld dat het toestel op 1 juli zou terugkeren. Vanuit Qatar heeft de eenheid ter ondersteuning van de luchtoperaties 55 missies (Air to Air refueling) uitgevoerd. Vanaf oktober zal de KDC-10 worden ingezet voor operaties vanaf Manas (Kirgizië) ter ondersteuning van de EPAF F-16 gevechtsvliegtuigen. Deze ondersteuning betreft naast de reguliere Air to Air refueling-taken tevens de logistieke instandhouding van het detachement.

C-130 De C-130 opereert sinds april jl. vanaf Manas in Kirgizië. Dit toestel heeft thans 28 operationele transportmissies uitgevoerd naar Afghanistan, onder meer naar Kandahar en Bagram. Conform het verzoek van de VS bedraagt de inzettermijn van de eenheid zes maanden. De C-130 zal eind september naar Nederland terugkeren.

Medisch team in Oman Thans is, op verzoek van het Verenigd Koninkrijk, tijdelijk een Nederlands chirurgisch team toegevoegd aan de Britse geneeskundige ondersteuning in het kader van de Operatie Enduring Freedom. De bijdrage omvat zes militairen, te weten vijf medici en één liaison officier. Het team is voor een periode van drie maanden tewerkgesteld op de basis Thumrait in Oman.

Oman bleek niet bereid ten behoeve van de stationering van het Nederlandse team een aparte status overeenkomst met Nederland af te sluiten. Het personeel is dientengevolge gestationeerd op basis van een Memorandum of Understanding tussen het VK en Oman. De status van het Nederlandse personeel is op de zelfde wijze veiliggesteld als die van het Britse personeel. Teneinde de juridische risico´s te reduceren zijn aanvullende gedragregels opgesteld.

Planning US Central Command is voornemens binnen enkele weken de leiding over de operaties in Afghanistan over te dragen aan een vooruitgeschoven hoofdkwartier in Bagram, te Afghanistan. Het nieuw op te richten hoofdkwartier wordt belast met de operationele leiding over de operaties in Afghanistan, inclusief de bevoegdheid om eventuele strijdigheden tussen de operatie Enduring Freedom en ISAF te voorkomen (authority to deconflict). Thans wordt in overleg met de coalitiepartners gewerkt aan de structuur en invulling van het hoofdkwartier. De Amerikaanse legerleiding heeft aangekondigd dat de VS nog zeker meer dan een jaar met een ruime hoeveelheid militaire middelen in de regio aanwezig zal blijven.

In dit verband kan gemeld worden dat CENTCOM ten behoeve van de planning de mogelijkheden van de coalitiepartners inventariseert om op langere termijn, dus na de huidige inzetperiode, militair bij te dragen aan operatie Enduring Freedom. Afhankelijk van de ontwikkelingen in Afghanistan zal dit wat Nederland betreft waarschijnlijk neerkomen op een vermindering van de thans door Nederland ingezette eenheden. Besluitvorming hierover is nog niet aan de orde. De VS hebben nog geen concreet verzoek (request for forces) gedaan om middelen ter beschikking te stellen.

Financiën In onze brief van 27 februari jl. (Kamerstuk 27925, nr. 46) is gemeld dat de raming van de additionele uitgaven voor Enduring Freedom en ISAF in totaal 100 tot 120 miljoen euro bedroeg. Wat betreft Enduring Freedom is de raming op basis van de meest recente planningsgegevens bijgesteld tot een netto bedrag van tussen de 65 en 75 miljoen euro. De totaal geraamde uitgaven voor Enduring Freedom en de eerste zes maanden ISAF komen samen uit tussen de MIE 90 en MIE 100. Dit betekent een enigszins neerwaartse bijgestelde raming ten opzichte van de geraamde uitgaven in de kamerbrief van 25 februari 2002. Over de raming van de additionele uitgaven voor de tweede periode deelneming aan ISAF bent u onlangs geïnformeerd per brief op 14 juni jl. (Kamerstuk 27925, nr. 61).

Het later inzetten van met name het F16-detachement leidt ertoe dat naar verwachting een aanzienlijk deel van de uitgaven voor Enduring Freedom allereerst in 2003 tot realisatie komen. Gezien de huidige lopende operaties en verplichtingen leidt dit ertoe dat binnen het huidige HGIS-budget voor 2003 slechts beperkte financiële middelen beschikbaar zullen zijn voor eventuele verdere verlenging van de operaties, en of deelneming aan nieuwe operaties.

Uiteraard zullen wijzigingen in omstandigheden, tijdsduur en omvang van inzet ook in de toekomst kunnen leiden tot het moeten bijstellen van de begroting.

De Minister van Defensie,

Mr. F.H.G. de Grave

Nieuws Ministerie van Defensie