Electronic Highway Platform Nederland
Meer afstemming nodig voor de Informatiesamenleving
Tien jaar terug geloofde bijna niemand dat in 2002 meer dan de helft van de Nederlanders op het Internet zou zitten. En ze geloofden al helemaal niet dat er dan meer dan 12 miljoen mobiele bellers zouden zijn. Ook nu zijn er veel mensen, ook beleidsmakers, die denken dat alles wel bij het oude zal blijven, of op zijn hoogst heel langzaam zal veranderen.
En dat is jammer, want in onze snelle hedendaagse informatiemaatschappij moeten we alle zeilen bijzetten. Snelle invoering van eGovernment bijvoorbeeld is van het grootste belang voor de Nederlandse samenleving. Zo leiden 'intelligente' ict-toepassingen bij de overheid onder andere tot lagere productiekosten en dus lagere belastingen. Ict helpt ook fraude, criminaliteit en regelontduiking terug te dringen zonder dat er blikken blauw de straat op moeten. Met ict kan ook de naleving van wet- en regelgeving verbeteren, waardoor rampen als in Enschede en Volendam misschien voorkomen kunnen worden. Want de overheid houdt op dit moment vele honderden basisadministraties bij. Die zijn bijna niet aan elkaar te koppelen en als dat wel lukt, blijken ze doorgaans zwaar vervuild. Voor ons, de klanten van de overheid, leidt dat tot ellenlange wachttijden bij de overheids-'loketten'. En natuurlijk zijn niet alleen burgers geholpen met eGovernment, ook bedrijven. Een gestroomlijnde elektronische overheid kan de administratieve lastendruk voor bedrijven verminderen met meer dan 8 miljard euro.
Maar de rest van de samenleving heeft ook zo z'n problemen met ict. Veel bedrijven moeten nog leren omgaan met internet. Zo is er bijvoorbeeld nog steeds geen betrouwbaar en simpel betalingssysteem ontwikkeld voor aankopen via internet. En al werd vorige week de laatste Nederlandse school aangesloten op Kennisnet, echt vernieuwend educatief gebruik van het internet is er nog nauwelijks. Artsen krijgen steeds vaker te maken met patiënten die goed geïnformeerd met een computeruitdraai in de hand de wachtkamer binnenkomen. En wat gaat er gebeuren met tussenpersonen zoals reisbureau's en verzekeringsagenten? Wanneer komt er elektronisch stemmen via het internet?
Maar het is nog erger. Tien jaar geleden begon de internetrevolutie en de samenleving moet zich daar nu nog aan aanpassen. Intussen zitten we echter al weer midden in een tweede revolutie. Steeds meer apparaten worden draadloos en mobiel. Denk aan i-mode en UMTS. En de derde revolutie komt er ook al aan: de embedded systems. Overal komen nu chips in die met elkaar communiceren en alles reguleren en controleren. In duurdere auto's, brommers, in veel paarden zitten chips. De 'denkende' apparaten (wasmachines, printers, auto's) rukken op.
Deze drie innovatiegolven gaan grote gevolgen krijgen voor de hele samenleving. Voor de manier waarop wij met elkaar omgaan, zaken doen en onze vrije tijd besteden. Wij als samenleving zullen beter gebruik moeten gaan maken van de drie ict-revoluties. Want een samenleving die de problemen in de gezondheidszorg niet kan oplossen, die niet kan zorgen voor goed en betaalbaar onderwijs, voor veiligheid, het oplossen van het fileprobleem en de problemen in het openbaar vervoer, zo'n samenleving verliest zijn democratische legitimiteit. En de burger verliest het vertrouwen in zo'n samenleving.
Het gaat er dus om hoe we de noodzakelijke aanpassingen van de samenleving kunnen versnellen. Maar ook hoe we ervoor kunnen zorgen dat de ict-ontwikkelingen binnen de diverse sectoren in de samenleving niet langer los van elkaar worden gezien. Want in al deze sectoren lopen we tegen dezelfde problemen aan, zoals hoe regel je privacy, elektronische indentificatie, veiligheid en betrouwbaarheid, voldoende bandbreedte?
Er zijn de afgelopen jaren al verschillende voorstellen gedaan. Bijvoorbeeld een aparte nieuwe minister voor ict. Of de aanstelling van een - tijdelijke - ict-regeringscommissaris. Al die voorstellen lijken op dit moment een brug te ver. Hiervoor moet eerst voldoende maatschappelijk en politiek draagvlak aanwezig zijn. De meest haalbare kaart op dit moment lijkt daarom de instelling van een ict-adviesraad met voldoende gezag. De adviesraad zou moeten werken aan een gedeelde visie en een gezamenlijk toekomstbeeld, waardoor dilemma's kunnen worden doorbroken en betere beleidskeuzen tot stand komen. Zo'n raad zou zich moeten richten op strategische sturing van de ict processen bij de overheid in samenhang met de ict processen in de rest van de samenleving. De naam van deze raad moet dit duidelijk maken: Raad voor de Informatiesamenleving.