Ingezonden persbericht


Persbericht

25 juni 2002

'Rechters' doen uitspraak in publiek gerecht milieuvervuiling Nijmegen-west en Weurt

De drie deskundigen die als rechter optreden in het publiek gerecht over milieuvervuiling in Nijmegen-west en Weurt hebben 25 juni om 17.00 uur in theater LUX te Nijmegen uitspraak gedaan. Dr. Marius Aalders (die niet bij de uitspraak zelf aanwezig kon zijn), voorzitter prof. dr. Piet Gilhuis en prof. dr. Pieter Leroy zijn van mening dat de gemeente Nijmegen en de provincie Gelderland dringend en samen aan een inhaalslag moeten werken.

Met de vele ingediende stukken en de voor een volle zaal gehouden pleidooien afgelopen donderdag, hebben de 'rechters' zich een volgens eigen zeggen 'zakelijk' oordeel gevormd over de aanklacht van vijf milieu- en bewonersorganisaties dat de provincie Gelderland en de gemeente Nijmegen hun burgers onvoldoende beschermen tegen de (onnodige) uitstoot van schadelijke stoffen. Handicap daarbij was het in een laat stadium afhaken van de provincie Gelderland. De 'rechters' betreuren dat en wijzen de provincie erop dat het hier ook gaat om 'de kwaliteit van overheidsoptreden en om de verwijdering tussen burger en politiek'.'Dat kan op den duur tot een probleem van onvoldoende legitimiteit leiden.'

De uitspraak is een oordeel op hoofdzaken en gaat (zoals afgesproken) niet in op individuele casussen en op juridische en technische details.

De 'rechters' oordelen in grote lijnen als volgt (volledige uitspraak is bijgevoegd):

De situatie op het gebied van vergunningverlening en handhaving is in vergelijking met andere steden en gemeenten niet uitzonderlijk slecht (maar gemiddeld). Maar dat is geen reden om tevreden te zijn. 'De milieubelasting en de gezondheidsrisico's in het gebied zijn ernstig, er is sprake van bijzondere risico's en van grote maatschappelijke gevoeligheid.' 'Tegen die achtergrond is sprake van een niveau van vergunningverlening en handhaving dat niet adequaat is.' 'Die situatie vergt van de overheid een verhoogde inspanning die boven het gemiddelde uitstijgt.'

De vraag of er een verband is tussen het verhoogde aantal kankergevallen en de milieukwaliteit in het gebied zal waarschijnlijk nooit sluitend beantwoord kunnen worden.'In elk geval is er sprake van een ernstige situatie die volop aandacht vergt. Het feit dat de milieukwaliteit in Nijmegen-West en Weurt niet significant af zou wijken van die in andere grootstedelijke gebieden doet aan de ernst van de problematiek niet af. Aanwijsbare gezondheidsschade of niet, de uitstoot van schadelijke stoffen zal, vanwege landelijk beleid en vanwege het voorzorgsbeginsel, zo ver mogelijk moeten worden teruggedrongen.'

Vergunningverlening is een cruciaal instrument om 'maximaal in te zetten om de uitstoot van schadelijke stoffen zo veel mogelijk terug te dringen'. ' Uit de dossiers blijkt ons in algemene zin dat de provincie en de gemeente, ondanks dat de laatste jaren een verbetering lijkt op te treden, totnogtoe onvoldoende vermogen hebben ontwikkeld om de al geruime tijd bekende milieuproblematiek in Nijmegen-West en Weurt op basis van dit uitgangspunt adequaat aan te pakken. Met het begrip 'onvoldoende vermogen' verwijzen we naar drie samenhangende aspecten: (a) de onvoldoende beschikbare menskracht voor het adequaat uitvoeren van het vergunningenbeleid (de kwantiteit op onderdelen van het apparaat), (b) de onvoldoende expertise, zowel in technische als juridische zin voor idem (de kwaliteit van delen van het apparaat), en (c) de onvoldoende politieke aansturing.' De 'rechters' is in dit verband het volgende opgevallen:


- 'De in het algemeen slordige stand van zaken met betrekking tot de vergunningverlening en handhaving in het gebied.'

- 'De vaak langzame, soms louter reactieve wijze waarop de overheden op verzoeken, brieven, adviezen en procedures reageren.'

- 'De relatief eenvoudige wijze waarop vrijwilligersorganisaties tekortkomingen in de vergunningverlening - of in de voorbereiding daarvan - door de overheden weten aan te wijzen en te (laten) corrigeren.'

- 'Het feit dat in de vergunningverlening en handhaving een aantal landelijk al enige tijd aanvaarde beginselen, uitgangspunten en regels van het milieubeleid respectievelijk uit de milieuwetgeving niet steeds afdoende of althans niet op maximale wijze worden toegepast.

- 'Ondanks de achterstand in de vergunningverlening, de bovengemiddelde milieubelasting en de publieke onrust in de omgeving, blijkt ons uit de dossiers onvoldoende dat er sprake is van politieke aansturing waarbij - als de achterstand om allerlei praktische redenen immers niet snel remedieerbaar is - duidelijke prioriteiten worden gesteld in de aanpak van sommige dossiers.'
De situatie op het gebied van handhaving moet (nog) sterk worden verbeterd. 'De handhaving kent nog vele gebreken, die trouwens ook al in andere onderzoeken naar voren zijn gebracht. Een aantal van die gebreken zijn naar de opvatting van het 'publiek gerecht' niet nodig of hadden reeds (lang) kunnen worden weggenomen.' De 'rechters' verwijzen hiervoor naar uitspraken van de bestuursrechters van de Raad van State en de onafhankelijke Commissie Bezwaar- en beroepschriften van de provincie. Overigens hebben ze ook oog voor de inhaalslag waar de gemeente Nijmegen mee bezig is (zie o.a. de uitbreiding van de personeelssterkte met 3,5 fte).

Gemeente en provincie moeten, gezien hun gedeelde verantwoordelijkheid, meer en beter samen gaan werken. Samenwerking is noodzakelijk om het probleem op te lossen en vertouwen van burgers en milieuorganisaties terug te winnen.

Bedrijven en hun vertegenwoordigers hebben een eigen verantwoordelijkheid. 'Uit de dossiers is ons gebleken dat er bij enkele bedrijven sprake is van goed gedrag, in een enkel geval van voorbeeldig gedrag, maar dat er in andere gevallen sprake is van afwachten, en in enkele gevallen van weinig verantwoord ondernemerschap. Ook ondernemers onderling klagen hierover.' Milieubeweging en bewoners hebben in enkele gevallen met succes een appèl gedaan op die eigen (milieu)verantwoordelijkheid van bedrijven. 'Onze indruk is dat de beide overheden nog onvoldoende profijt trekken uit dit gedeelde milieubesef.'

De kwaliteit van communicatie tussen overheden, milieu- en bewonersorganisaties en bedrijfsleven moet fors verbeterd worden. Centraal moet staan het bundelen van ervaringen en expertise. Daarbij zal ook gekeken moeten worden naar verkeer en infrastructuur. De 'rechters' geven de provincie en gemeente de suggestie om ook te leren van de ervaringen die elders zijn opgedaan met mediation. 'Mediation impliceert een andere vorm van geschillenbeslechting dan via de rechter, door directe confrontatie én samenwerking tussen betrokken partijen.'

Besluit: 'de beide betrokken overheden moeten dringend en samen aan de (inhaal)slag.' Maar de oplossingen in deze complexe problematiek kunnen niet van de overheden alléén komen. 'De overheden hebben in dit dossier als primaire taak om de milieuregels uit te voeren en te laten naleven, maar zij hebben ook de taak bijdragen van anderen, bedrijfsleven, milieubeweging en burgers, actief te ondersteunen. Het maatschappelijke vermogen, de capaciteit om het probleem op te lossen wordt daardoor groter, zoals in een enkele casus in Nijmegen ook het geval is geweest. Het komt ons voor dat veel energie en wrijvingswarmte die nu voor de Raad van State vrij komt, dan met meer efficiëntie in Nijmegen kan worden besteed.'

Organisatoren (Milieudefensie en Gelderse Milieufederatie (GMF) hopen dat alle betrokken partijen, inclusief de provincie Gelderland deze gezaghebbende uitspraak van drie onafhankelijke deskundigen heel serieus ter harte zullen nemen.

Woordvoerders Eric van Kaathoven (GMF) en Alex de Meijer (Milieudefensie) kijken tevreden terug op het publiek gerecht: 'Wij hebben een platform geboden waar verantwoording afgelegd kon worden. Nu eens niet over de individuele gevallen maar over het geheel van vergunningverlening en handhaving. We hebben een oordeel van een drietal deskundigen van naam en faam gevraagd. Zij hebben hun taak zeer serieus uitgevoerd, stapels dossiers bekeken en een openbare zitting gehouden onder grote publieke belangstelling. Daarbij is geen onvertogen woord gevallen ondanks de diverse gevoeligheden. Nu hopen en verwachten we dat de uitspraak door alle betrokkenen heel serieus genomen wordt. Zo te zien, is er nog veel werk aan de winkel!'

Voor meer achtergrond over het publiek gerecht (o.a. CV's van de 'rechters', de aanklacht en andere stukken): www.gmf.milieu.net

Noot voor de redactie,