Rijksuniversiteit Groningen

Fonologisch werkgeheugen reactiveert onderwerp en werkwoord

Het fonologisch werkgeheugen speelt een rol bij het begrijpen van zinnen. Als iemand bij het eindevan de zin niet meer weet wat het begin was, is het onmogelijk de zin te begrijpen. Onderzoekers zijn het echter nog niet eens hoe het werkgeheugen precies in elkaar zit. Rienk Withaar ontwikkelde een model van de werkgeheugensystemen die betrokken zijn bij zinsbegrip. Centraal staat de fonologische loop, een component van Baddeley's (1986) werkgeheugenmodel. Baddeley's model bestaat uit een centraal controleapparaat (central executive) en twee hulpsystemen: een voor opslag van visuele informatie (visuospatial sketchpad) en een voor klanken (fonologische loop). De fonologische loop zelf bestaat weer uit een klankgeheugendeel waarin spraak binnenkomt en uit een articulatorische herhaalmodule, waarmee de akoestische sporen die in het klankgeheugendeel zijn opgeslagen, kunnen worden herhaald. Dit herhalen voorkomt dat de sporen vergeten worden. Withaars model is een aanpassing van het zinsverwerkingsmodel van Waters, Caplan & Hildebrandt (1987), dat ervan uitgaat dat zinsverwerking in twee stadia plaatsvindt. Waters e.a. nemen aan dat zowel de syntactische als de propositionele verwerking zich in de central executive van Baddeley's (1986) werkgeheugenmodel afspelen. Verder veronderstellen zij dat tijdens de propositionele analyse de fonologische loop een rol speelt. Withaar laat zien dat deze laatste aanname van Waters e.a. (1987) onterecht is. Fonologisch werkgeheugen speelt dus geen rol bij conceptuele analyse, maar juist bij syntactische verwerking. Hierbij wordt het niet gebruikt voor het onthouden van zinsdelen die nog niet in een structuur kunnen worden ingepast, maar voor het reactiveren van onderwerp en werkwoord. Dit komt tot uiting wanneer onderwerp en werkwoord ver bij elkaar vandaan staan.

Rienk Withaar (Joure, 1971) studeerde Nederlands aan de RUG. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek bij de afdeling Taalonderzoek van de Faculteit der Letteren van de RUG. Momenteel werkt hij bij de bibliotheek van de letterenfaculteit als informatiespecialist moderne taalkundevakken.

Datum en tijd

maandag 24 juni 2002, 14.15 uur

Promovendus

R.G. Withaar, tel. (050)363 59 39, fax (050)363 66 34,

e-mail: r.g.withaar@let.rug.nl (werk)

Proefschrift

The role of the phonological loop in sentence comprehension

Promotor

prof.dr. J. Koster

Faculteit

letteren

Plaats

Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Promotie