Centraal Planbureau

CENTRAAL PLANBUREAU
Onderwerp: persbericht
Nummer: 31
Datum: 20 juni 2002
Inlichtingen bij: Jacqueline Timmerhuis (tel: 070-3383477), Dick Morks (070-3383410), of Johan Verbruggen (070-3383404),

CPB: Export motor voor groeiherstel vanaf tweede helft 2002

In navolging van de Amerikaanse economie trekt de economie in het eurogebied en ook in Nederland weer aan: het dieptepunt van de conjunctuur lijkt voorbij. De tweede helft van 2002 zal de Nederlandse economie naar verwachting een duidelijke groei laten zien van bijna 2% ten opzichte van dezelfde periode van vorig jaar. Gemiddeld over het jaar blijft de groei echter steken op 1%. In 2003 zal het herstel naar verwachting verder doorzetten, wat kan resulteren in een groeicijfer van 2,75%. Vooral de aantrekkende uitvoer zwengelt de economische groei weer aan. De uitvoer groeit echter minder hard dan de relevante wereldhandel, zodat Nederland marktaandeel verliest. Belangrijkste oorzaak is de aanhoudende verslechtering van de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven door de relatief sterke toename van de arbeidskosten vergeleken met de concurrenten. Volgend jaar nemen de arbeidskosten minder toe, vooral dankzij een sterke stijging van de arbeidsproductiviteit. Dit draagt dan bij aan het beteugelen van de inflatie en aan een herstel van de winstgevendheid van bedrijven.

Dit zijn enige hoofdlijnen uit de vandaag verschenen ramingen van het Centraal Planbureau voor de jaren 2002 en 2003. Deze raming is een voorpublicatie uit het CPB Report 2002/2, dat op 1 juli aanstaande zal verschijnen. Tegelijk met deze voorpublicatie is een economierapportage aan de Minister van Economische Zaken uitgebracht, alsmede een artikel in ESB over de verwachte economische ontwikkelingen. De drie stukken geven dezelfde prognoses van het CPB weer, maar met een verschillende mate van detail en toelichting.

Consumptiegroei blijft bescheiden door laag consumentenvertrouwen In de afgelopen periode van hoogconjunctuur was de particuliere consumptie regelmatig de motor voor de economische groei. Dit zal in de eerstkomende jaren echter niet het geval zijn. Het consumentenvertrouwen en de koopbereidheid bevinden zich op een historisch laag niveau, zodat de consumptie waarschijnlijk slechts bescheiden zal toenemen, met 1,75% in 2002. Dit betekent dat de bestedingen van de gezinnen minder toe zullen nemen dan hun beschikbare inkomen. Hierdoor neemt de individuele spaarquote (d.w.z. exclusief collectieve pensioenbesparingen), na in 2001 al sterk te zijn gestegen, dit jaar nog verder toe tot 3,75%. De ongunstige ontwikkelingen op de huizenmarkt en op de aandelenmarkt hebben gezinnen voorzichtiger gemaakt. In de projectie voor volgend jaar blijft de spaarquote onveranderd op dat hogere niveau. In de ramingen voor 2003 trekt de consumptiegroei dan weer aan tot 2,5%.

Uitvoer leidt het herstel
Komend jaar zal, net als in het jaar 2000, de uitvoer weer als motor voor de economische groei fungeren. De expanderende wereldhandel zorgt voor een sterke opleving van de buitenlandse vraag naar Nederlandse producten en diensten. Desondanks blijft de Nederlandse uitvoergroei met naar verwachting 2,25% in 2002 en 7% in 2003 achter bij de groei van de wereldhandel, hetgeen betekent dat het bedrijfsleven marktaandeel verliest. Voor de binnenslands geproduceerde uitvoer is de situatie nog minder rooskleurig: een groei van slechts 0,5% in 2002 en 3,25% in 2003. De concurrentiepositie, die al jaren onder druk staat, verslechtert dit en volgend jaar nog verder, vooral door de internationaal gezien sterke stijging van de arbeidskosten. Een belangrijke onzekerheid hierbij vormt de dollar, die in de CPB-projectie in bescheiden mate in waarde daalt. De dollar is de afgelopen weken beduidend zwakker geworden ten opzichte van de euro. Als deze beweging aanhoudt, kan dat de concurrentiepositie verder aantasten. Immers, bij een sterkere euro is de export van de eurolanden duurder voor de afnemers.

Herstel wereldhandel dit jaar sterker dan jaarcijfer van 3% doet vermoeden De groei van de voor ons land relevante wereldhandel zal met gemiddeld 3% in 2002 laag uitpakken, ondanks een hoog groeitempo gedurende dit jaar. Deze 3% is immers de groei van het gemiddelde niveau van de relevante wereldhandel over geheel 2002 ten opzichte van die in geheel 2001. En vorig jaar begon met een hoge wereldhandelsgroei, die vervolgens omsloeg in een krimp. Dit resulteerde over geheel 2001 toch nog in een groei van 1,6%, wat een veel positiever beeld geeft dan wanneer alleen naar het laatste kwartaal zou worden gekeken. Ter illustratie: indien de relevante wereldhandel vervolgens in heel 2002 hetzelfde lage niveau van eind 2001 zou vasthouden, dus niet meer zou groeien of krimpen, dan zou het groeicijfer voor 2002 op jaarbasis fors negatief uitkomen, omdat het gemiddelde niveau over 2002 dan veel lager zou zijn dan in 2001. Vanaf het lage startpunt eind 2001 is dus al een behoorlijke groei nodig om gemiddeld zelfs maar op een nulgroei uit te komen voor 2002. Volgend jaar is er naar verwachting geen sprake van dergelijke negatieve 'overloopeffecten', zodat het herstel van de wereldhandel pas in de jaarcijfers voor 2003 goed zichtbaar wordt, met een verwachte marktgroei van 8,5%.

Loonstijging èn inflatie nemen af
Mede op basis van de reeds overeengekomen cao's (al voor 43% van de werknemers in de marktsector) voorziet het CPB dat de contractloonstijging dit en volgend jaar wat zal afnemen, tot naar verwachting 3,75% in 2002 en 3,25% in 2003. De inflatie wordt geleidelijk minder hoog. Met name de bijdragen van benzine, voedingsmiddelen en alcoholvrije dranken aan het inflatiecijfer zijn op dit moment sterk afgenomen. Naar verwachting zal de inflatie dit jaar gemiddeld nog 3,5% bedragen, om volgend jaar verder af te nemen tot 2,75%. Vooral de verwachte lagere groei van de arbeidskosten in 2003 - dankzij een forse stijging van de arbeidsproductiviteit met maar liefst 3% - is daarvoor verantwoordelijk. Dit afnemen van de stijging van de arbeidskosten volgend jaar heeft overigens ook tot gevolg dat de winstgevendheid van bedrijven dan weer gedeeltelijk kan herstellen, na in de periode 1999-2002 steeds verder te zijn afgekalfd.

Begrotingstekort keert terug
Na drie jaren van overschotten zal het EMU-saldo dit jaar naar verwachting weer een tekort te zien geven van 0,3% van het BBP. De lage economische groei beperkt de belastingontvangsten en de oplopende werkloosheid verhoogt de uitgaven voor werkloosheidsuitkeringen. Ondanks het verwachte economische herstel zal volgend jaar het begrotingstekort - bij beleidsarme uitgangspunten - verder toenemen tot 0,7% van het BBP. De belastinginkomsten en de werkloosheidsuitgaven volgen de conjunctuur namelijk met enige vertraging.

De Economierapportage juni 2002 en de Economic Outlook-artikelen 'The world economy' en 'The Dutch economy'van het komende CPB Report 2002/2 zijn (gratis) beschikbaar als PDFfile op de website van het Centraal Planbureau (www.cpb.nl). Het volledige CPB Report wordt op 1 juli gepubliceerd en op de website geplaatst.