Ministerie van Economische Zaken
Berichtnaam: CONSUMENT MOET MAKKELIJKER KUNNEN SWITCHEN

Nummer: 92

Datum: 17-06-2002

Overstapkosten bestaan in veel markten en hebben tot gevolg dat afnemers minder snel van aanbieder veranderen. In het kader van de operatie Marktwerking, Deregulering en Wetgevingskwaliteit (MDW) heeft een werkgroep onder voorzitterschap van drs. M.M. van Zuijlen een aantal aanbevelingen geformuleerd om marktverstorende overstapkosten aan banden te leggen. De demissionaire ministers Jorritsma van Economische Zaken, Zalm van Financiën en staatssecretaris De Vries van Verkeer en Waterstaat hebben het rapport van de werkgroep onder de titel Kosten noch moeite. Drempels slechten voor de switchende consument met een kabinetsstandpunt naar de Tweede Kamer gestuurd.

De werkgroep heeft, naast het formuleren van een aantal algemene aanbevelingen, specifiek gekeken naar de markten voor betaalrekeningen, hypotheken, verzekeringen, de consumentenmarkt voor elektriciteit en gas en de markt voor telefonie. Het Kabinet kan zich goed vinden in de analyse van de werkgroep en in een groot deel van de aanbevelingen.

Bancaire diensten
De overstapkosten bij verandering van betaalrekening zijn voor bedrijven en particulieren aanzienlijk. De verhuisservice die momenteel door de Nederlandse Vereniging van Banken wordt uitgewerkt, noemt de MDW-werkgroep een stap in de goede richting. De enige manier om de overstapkosten ingrijpend te verlagen, is volgens de werkgroep invoering van nummerportabiliteit voor betaalrekeningen. De MDW-werkgroep spreekt zich uit voor een wettelijke verplichting om de banken over de streep te trekken. Het kabinet is het daarmee eens en merkt op dat dit een complexe operatie is die om een zorgvuldige en gefaseerde invoering vraagt, waarbij in overleg met de sector zal worden gezocht naar een juiste invulling van de verplichting.

Sommige hypotheekverstrekkers slaan munt uit de overstapkosten van hun klanten door voor hetzelfde hypotheekproduct twee tarieven te hanteren: een lager tarief voor nieuwe klanten en een hoger prolongatietarief voor bestaande klanten wier rentevastperiode afloopt. Dit is naar het oordeel van de MDW-werkgroep een ontoelaatbare vorm van machtsmisbruik over klanten die, als ze zouden willen overstappen, opnieuw afsluitprovisies en notariskosten moeten betalen. Dit renteverschil moet volgens de werkgroep dan ook verdwijnen, hetzij via zelfregulering danwel via regelgeving.

Verzekeringen
De MDW-werkgroep constateert dat overstapkosten in de markt voor levens- en beleggingsverzekeringen groot zijn. Van de premies die in de eerste jaren worden betaald, komt slechts een beperkt deel aan de kapitaalopbouw ten goede. Zo worden kosten van tussenpersonen en verzekeraars, voor veel consumenten onopgemerkt, in de eerste jaren van de verzekering in rekening gebracht. Wie wil switchen, is gedwongen zijn verlies te nemen. De oplossing ligt volgens de werkgroep in het transparanter maken van deze markt, deels door zelfregulering en deels verplicht. Als dat onvoldoende helpt, zouden ingrijpender maatregelen moeten worden overwogen, zoals het verbieden van het laten neerslaan van een onevenredig deel van de kosten in de eerste jaren. Het kabinet gaat in reactie hierop de bereidheid bij de sector onderzoeken om een en ander door zelfregulering te regelen. Na drie jaar zal worden onderzocht of dit voldoende resultaat heeft opgeleverd. Voorts geeft de werkgroep in overweging dat tussenpersonen op deze markt verplicht worden aan de consument bekend te maken hoeveel provisie ze ontvangen voor een product. Het Kabinet is van mening dat met de introductie van de financiële bijsluiter vanaf 1 juli aanstaande wordt voorzien in transparantie over de totale kosten. Dit najaar zal de huidige vormgeving van transparantie in beloning van tussenpersonen nog eens worden bekeken, mede vanuit de optiek van overstapkosten. De sector wordt hierover geconsulteerd.

Ook wil de werkgroep dat verzekerden aanspraak krijgen op de opgebouwde reserve in de polis van een overlijdensrisicoverzekering. Daartoe moet de bereidheid bij de sector om dat zelf te regelen worden onderzocht. Een wettelijke verplichting komt in zicht als die bereidheid ontbreekt of als uit een evaluatie na drie jaar onvoldoende resultaat blijkt.

Energie
Mede op basis van de lessen die kunnen worden getrokken uit de ervaringen met het vrijgeven van de markt voor groene stroom en voor het middensegment op de gas- en elektriciteitsmarkt, acht de MDW-werkgroep het cruciaal dat tijdig de benodigde stappen worden gezet om verstorende overstapkosten in de toekomstige vrije consumentenmarkt te minimaliseren. Dit betekent dat consumenten tijdig en adequaat moeten worden voorgelicht. Netbeheerders en leveranciers moeten de administratieve systemen om de overstap van afnemers te kunnen realiseren tijdig gereed hebben. De overheid moet hier volgens de werkgroep voor het opengaan van de markt op toezien.

Telefonie
De verwijdering van SIM-locks in mobiele telefoons na afloop van de contractperiode van maximaal een jaar moet eenvoudiger worden. Telefoonbedrijven moeten de benodigde codes desgewenst telefonisch verstrekken. Ook schiet de voorlichting door aanbieders van mobiele telefonie over de (wettelijk geregelde) nummerportabiliteit volgens de MDW-werkgroep ernstig tekort. De werkgroep concludeert dat gerichte acties wenselijk zijn om de transparantie omtrent nummerportabiliteit te vergroten. Voorts bepleit de werkgroep een duidelijk zichtbare vermelding van de aanwezigheid van een zogenoemd SIM-lock.