Humanistisch Verbond
Zeeland en het slavernijverleden. Herdenken of vergeten?
Debatmiddag op 15 juni in Middelburg
Achtergrondinformatie
Programma
Datum, plaats en aanmelding
Achtergrondinformatie
Op 15 juni organiseert het Humanistisch Verbond, in samenwerking met
het Zeeuws Archief, COS Zeeland, Stichting van Surinamers, Antillianen
en Arubanen Vlissingen, Stichting Welzijnswerk Surinamers en
Antillianen Goes en Stichting Monument Middelburg een debatmiddag in
Middelburg onder de titel: Zeeland en het slavernijverleden: herdenken
of vergeten? Op 1 juli herdenken veel Surinamers in Suriname en in
Nederland de afschaffing van drie eeuwen slavernij, waarin o.a.
Zeeuwen en Hollanders een actieve rol speelden. Aan de vooravond van
deze gedenkdag discussiëren we over het verbreden van het nationaal
besef rond deze gedenkdag, ook in Zeeland. Een discussie over het
belang van erkenning en herdenking van het verleden voor de onderlinge
verhoudingen in het heden en wat er van dit verleden geleerd kan
worden voor de toekomst.
Dit jaar wordt de geschiedenis van de VOC herdacht. Het kleine
broertje van de VOC, de WIC (West Indische Compagnie) was actief in de
slavenhandel. Ook Zeeuwse reders waren betrokken bij de handel in
slaven en naar overzee vertrokken Zeeuwse plantagehouders namen slaven
af om te werken op hun ondernemingen. Toch is daar in de
geschiedschrijving in Zeeland weinig van terug te vinden. Waarom?
Vinden autochtone en van oorsprong Surinaamse en Antilliaanse Zeeuwen
dat er meer moet gebeuren om in het historisch bewustzijn plaats te
maken voor de schaduwzijden die er onderdeel van zijn? Is dat
belangrijk voor nu? Moet er bijvoorbeeld ook in Zeeland een
herdenkings monument komen?
Meer dan een halve eeuw na de Tweede Wereldoorlog herdenken we in
Nederland nog jaarlijks haar slachtoffers. In het onderwijs, de media,
vanuit de politiek en de maatschappij is hiervoor altijd brede
aandacht geweest en nog. Van de geschiedenis moet geleerd worden
vinden we met z'n allen. Ook met het oog op het beschermen van de
mensenrechten in het heden. Bovendien kan herdenking van groot belang
zijn voor de verwerking van het leed van slachtoffers en nabestaanden,
ook in de generaties na hen. Zonder het belang van deze herdenking te
bestrijden of divers leed met elkaar te willen vergelijken is het
opmerkelijk dat de herdenking op 1 juli van drie eeuwen Nederlands
slavernijverleden pas de laatste jaren op enige aandacht heeft mogen
rekenen.
In Suriname wordt de afschaffing van de slavernij op 1 juli 1863
jaarlijks herdacht. De laatste jaren gebeurt dit ook in Nederland met
name vanuit de Surinaamse gemeenschap nu circa een kwart miljoen
Surinamers en Antillianen in Nederland wonen. Velen van hen ervaren
dat de geschiedenis van de slavernij nog hedentendage van invloed is
op hun maatschappelijk functioneren en hun positie in de Nederlandse
maatschappij. Ook vinden velen van hen dat ook dit deel van de
geschiedenis het waard is herdacht te worden en dat ervan geleerd kan
worden voor heden en toekomst.
Maar in Nederland komt de slavernij nauwelijks in de
geschiedenisboekjes voor en is tamelijk onbekend. Een nationaal
monument is nu op komst. Maar tot een breed gedragen nationale
herdenking lijkt het voorlopig niet te komen. Weinig autochtone
Nederlanders zijn zich bewust van de rol die slavernij heeft gespeeld
in de nationale geschiedenis en economie. Het onderwijs, de wetenschap
en de media tonen tot op heden nauwelijks belangstelling. Wat is
daarvan de reden en zou het moeten veranderen? Hoe belangrijk is het
voor de nazaten van de slaven dat deze geschiedenis breed erkend en
herdacht wordt? Waarom?
Het is eigen aan mensen en volken om hun geschiedenis positief te
kleuren zodat ze er trots op kunnen zijn. Maar wat heeft het gebrek
aan aandacht voor de schaduwzijden voor consequenties voor een
nationaal zelfbeeld? Wat zijn de gevolgen voor de relatie met mensen
met een ander historisch besef, omdat hun voorouders slachtoffer waren
van die schaduwzijden. Die ook zelf nog last hebben van de ontkenning
van hun geschiedenis en soms van ongelijke behandeling in het heden?
Kan herdenking van het slavernijverleden bijdragen aan respect voor
mensenrechten en verbroedering in het heden?
Zoals Ferdinand Ralf van Stichting Monument Middelburg het verwoordt:
"Het zou goed zijn als er zo'n monument kwam. De bedoeling daarvan is
naast de herdenking van het slavernijverleden uitdrukkelijk ook de
verbroedering in het heden. Dan is het monument voor iedereen."
Een middag met verhalen vanuit een ander historisch perspectief en
discussie over de noodzaak tot het integreren van de schaduwzijden in
het nationaal historisch bewustzijn en de rol van het
geschiedonderwijs daarin. Maar vooral ook een middag waarin we
positief willen nadenken over wat voor initiatieven genomen zijn en
nog kunnen worden om te leren van het verleden voor een beter en
menswaardig heden, waarin voor geweld en onderdrukking geen plaats
moet zijn.
Programma
13.30 Start vanuit het Zeeuws Archief met een in- en rondleiding langs
de pakhuizen die te maken hebben gehad met de slavenhandel en
slavernij. Dit onderdeel is facultatief
14.15 inloop met koffie en thee
14.30 welkom en opening van het debatprogramma en uitleg waarom HV
aandacht besteedt aan dit onderwerp
14.35 Roeland Koops, directeur van het Zeeuws Archief vraagt aandacht
voor stukken uit de collectie van het Zeeuws Archief en van de Zeeuwse
bibliotheek die te maken hebben met het Zeeuws slavernijverleden
14.40 Inleiding door Gert Oostindie, directeur Koninklijk Instituut
voor Taal-, Land- en Volkenkunde Leiden, die enkele feiten weergeeft
over de handel in slaven door de WIC en de Middelburgse Compagnie en
kort ingaat op de rol van selectief historisch besef voor nationaal
gevoel van eigenwaarde en het belang van herdenking voor de onderlinge
verhoudingen in divers Nederland
15.00 Lezing door Cynthia Mc Leod, Surinaams schrijfster over de
geschiedenis van het land. Zij vertelt over het slavernijverleden en
de emotionele en sociaal-maatschappelijke gevolgen daarvan voor
Surinamers en Antillianen nu
15.30 vragen en reacties op beide lezingen, gelegenheid voor bezoekers
tot vragen aan de panelleden en het vertellen over eigen ervaringen op
dit gebied
Vervolgens zaaldiscussie over het belang van herdenking van het
verleden voor het heden, over wat in Zeeland al gedaan wordt om het
slavernijverleden een plek te geven in het heden en wat er verder nog
gedaan zou kunnen/moeten worden. Met korte aftrap door Jules Botse,
van de Stichting van Surinamers, Antillianen en Arubanen Vlissingen
over hun activiteiten op scholen in 2001, door Judy van Dokkum-
Hooymeyer van HV De Bevelanden over haar visie op het belang van
herdenking en respect, Eva Latham, transcultureel pedagoge, die een en
ander bekijkt vanuit de rechten van de mens als meetlat, Dhr.
Ferdinand Ralf van Stichting monument Middelburg en dhr. Goedheer van
de Groen Linksfractie in Middelburg over het initiatief om na
Amsterdam ook in Zeeland een herdenkingsmonument of -plakkaat te
verwezenlijken. Reacties en ideeën vanuit de zaal
16.30 drankje, hapje en rondleiding door het Zeeuws Archief voor wie
dat wil.
Datum, plaats en aanmelding
Datum: zaterdag 15 juni, 13.30-14.15 rondleiding pakhuizen,
14.30-17.30u. debat
Plaats: Zeeuws Archief, Hofplein 16, Middelburg, (0118) 67 88 00
Toegang: gratis
U kunt zich aanmelden bij het Zeeuws Archief, Postbus 70, 4430 AB
Middelburg,
tel. (0118) 67 88 05 of per e-mail: info@zeeuwsarchief.nl
Organisatoren: Dit is een initiatief van het Humanistisch Verbond,
i.s.m. het Zeeuws Archief, COS Zeeland, Stichting van Surinamers,
Antillianen en Arubanen Vlissingen, Stichting Welzijnswerk Surinamers
en Antillianen Goes, Stichting monument Middelbur
---