Nationaal Dubo Centrum
woensdag 29 mei 2002
IBA wint 'Morgen de Ruimte Prijs, Oscur'
Tijdens de CUR dag op 23 jongstleden heeft het team van
Ingenieursbureau Amsterdam (IBA) met haar concept van de Geokoepels de
'Morgen de Ruimte Prijs, Oscur' gewonnen. CUR wil met deze prijs jonge
mensen stimuleren bij de uitwerking van innovatieve visies over de
ruimtelijke inrichting van Nederland.
Grote, gewelfvormige, haast 'kathedraalachtige', ruimten die worden
uitgegraven in de grondlagen beneden 50 m NAP, moeten de oplossing
voor het bovengronds ruimtetekort anno 2025 worden. Het concept van de
GeoKoepel is gebaseerd op het principe van 'gewelfwerking', een
principe dat de Romeinen al gebruikten om grote bruggen te bouwen.
Doordat de koepel op een grotere diepte wordt aangelegd, is de
grondspanningen zodanig dat het grote ronde dak zichzelf zonder zware
ondersteuning in stand kan houden. Instortingsgevaar wordt hierdoor
vermeden.
De grotere diepte heeft een ruimtelijke voordeel: de bovenliggende
lagen die voornamelijk in beslag worden genomen door ondergrondse
infrastructuur, funderingen en de grondwaterhuishouding blijven
ongemoeid. De eerste GeoKoepels worden uitgerust met snelle liften die
in de hedendaagse wolkenkrabbers worden toegepast, maar dan omhoog
naar de begane grond. Na verloop van tijd ontstaan andere
toegangsmogelijkheden; horizontaal vanuit naburige ruimten of schuin
via een lopende-bandsysteem.
De GeoKoepels kunnen gebruikt worden als:
* industriële en opslagfuncties, bijvoorbeeld voor het langparkeren
van auto's, als trillingsvrije ruimte voor computers
* archiefruimte
* energie-opslag
* conservering van bederfelijke waren als levensmiddelen en bloemen
* uitgaans- en amusementsfuncties
Kennisontwikkeling nodig
Door de verschillende GeoKoepels met elkaar te verbinden ontstaat een
netwerk dat met de jaren steeds verder uitbreidt, onafhankelijk van
het bovengronds ruimtegebruik. De ontwikkeling van het
geokoepel-concept vormt een uitdaging van formaat, waarin Nederland
een voortrekkersrol kan vervullen. Met name kennisgebieden als milieu
en veiligheid, grondwaterhuishouding, grondmechanica, ondergronds
bouwen en intensief ruimtegebruik zijn in Nederland sterk ontwikkeld.
Anderzijds zal de samenwerking met andere geïndustrialiseerde landen
sterk stimulerend werken. In Japan is de GeoKoepel al sinds de
tachtiger jaren onderwerp van studie. Inmiddels is daar een
experimentele koepel gebouwd voor researchdoeleinden. Zo moet er
kennis worden ontwikkeld op zeer uiteenlopende gebieden. Denk aan de
sociaal-psychologische aspecten, de veiligheid, de diepere grondlagen,
het hydrologisch en ecologische systeem op diepte, de bouwwijze, de
toegang en aansluiting op ondiepe of bovengrondse constructies en last
but not least de financieel-economische en bestuurlijk-juridische
aspecten. Kortom een sterk multidisciplinair vraagstuk waarvoor
bestaande (kennis)netwerken maar ten dele afdoende zijn.
Nijpend ruimte tekort
Over 25 jaar zal men in staat moeten zijn om vanuit alle aspecten
verantwoord te kunnen afwegen of een bepaalde maatschappelijke functie
in een GeoKoepel wordt ondergebracht. De GeoKoepel levert daarmee dan
een bijdrage aan de oplossing van het nijpend ruimtetekort. Nu zal men
echter al moeten beginnen met het ontwikkelen van het
GeoKoepel-concept, met het in kaart brengen van de onderzoeksvragen en
de kennisleemten waarmee gewerkt moet worden. Een uitdaging voor de
komende generatie en dus een taak voor de jonge professionals om dit
ter hand te nemen.