Rijksuniversiteit Groningen

Kankerpatiënten ervaren negatieve maar ook positieve gevolgen van ziekte

De prognose voor kankerpatiënten is de afgelopen decennia sterk verbeterd, maar de diagnose blijft een ingrijpende gebeurtenis. Zowel op de korte als de lange termijn kan het grote gevolgen hebben voor het welbevinden van de patiënt. Psychologe drs. Maya Schroevers stelt vast dat patiënten zich in psychisch opzicht uiteindelijk goed aan de ziekte weten aan te passen na een succesvolle behandeling. Lichamelijk houden de meesten klachten en 76 procent geeft aan nog regelmatig aan de periode van ziek zijn te denken en bang te zijn voor terugkeer van de kanker. Opmerkelijk is dat een groot deel van de patiënten ook positieve gevolgen van de ziekte ervaart. Met name jongeren zeggen door de ziekte onder andere intenser te leven en zich volwassener te voelen.

Schroevers onderzocht hoe kankerpatiënten zich in lichamelijk, psychisch en sociaal opzicht aanpassen aan de ziekte, en welke factoren samenhangen met een goede dan wel slechte aanpassing. Daarvoor volgde zij een grote groep kankerpatiënten vanaf het moment kort na diagnose tot acht jaar later. Ter vergelijking volgde zij ook een groep personen zonder kanker, die qua leeftijd, geslacht en woongebied overeenkwamen met de patiëntengroep.

In het eerste jaar blijken de patiënten meer depressieve symptomen te ervaren. Maar factoren die de ernst van de depressie bepalen (zoals geslacht en gevoelens van zelfwaardering) blijken dezelfde als bij de referentiegroep. Dat betekent dat die factoren waarschijnlijk een weerspiegeling zijn van een algemene kwetsbaarheid voor depressieve symptomen, los van het hebben van kanker. Bij factoren als leeftijd en emotionele steun uit de omgeving ligt dat anders: patiënten jonger dan 65 jaar en patiënten met een tekort aan emotionele steun rapporteren meer depressieve symptomen. Deze verbanden komen niet of minder sterk voor bij referentiepersonen en dat betekent dat deze factoren een specifieke en essentiële rol spelen in het aanpassingsproces van patiënten aan kanker.

Schroevers' onderzoek naar het langetermijnfunctioneren laat zien dat patiënten zich psychisch goed weten aan te passen, ondanks blijvende lichamelijke klachten. Met name patiënten jonger dan 65 jaar ervaren lichamelijke symptomen en beperkingen in hun sociale bezigheden als gevolg van de ziekte. Het is ook de groep jonger dan 65 jaar die positieve gevolgen van de ziekte ervaart. Zij leven intenser, voelen zich volwassener, zijn zich bewuster van hun eigen kracht, maken zich minder druk over de goedkeuring van anderen en hebben meer waardering gekregen voor zichzelf en het leven in het algemeen. /ImK

Maya Schroevers (Arnemuiden, 1973) studeerde psychologie in Utrecht. Zij verrichtte haar promotieonderzoek bij het Noordelijk Centrum voor Gezondheidsvraagstukken (NCG) van de RUG. De Nederlandse Kankerbestrijding/Koningin Wilhelmina Fonds (KWF) financierde het onderzoek. Momenteel werkt Schroevers als gezondheidszorgpsycholoog in opleiding op de afdeling psychiatrie (PAAZ) van Medisch Centrum Mesos te Utrecht.

Datum en tijd

woensdag 29 mei 2002, 14.15 uur

Promovendus

M.J. Schroevers, tel. (030)263 33 16, e-mail: mschroevers@mesos.nl (werk)

Proefschrift

Short- and long-term adaptation to cancer: a comparison of patients with the general population

Handelsuitgave

Noordelijk Centrum voor Gezondheidswetenschappen (NCG), ISBN 90-7711304-5. Prijs: 15 euro

Promotor

prof.dr. R. Sanderman

Faculteit

medische wetenschappen

Plaats

Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Agenda

Oratie