Ministerie van Buitenlandse Zaken
---
Speech door Jozias van Aartsen, minister van Buitenlandse Zaken
t.g.v. aanbieding boek "Wijzer van Geografische Namen" (SDU Uitgevers, Den
Haag. Auteurs: Jan van Groesen en Gerard Verhoeven)
Monnikenwerk. Zo typeren de auteurs (Jan van Groesen en Gerard Verhoeven)
zelf het huzarenstukje dat zij in de afgelopen zes jaar hebben geleverd. In
die tweeduizendhonderdzesendertig dagen hebben zij een 'atlas' in woorden
samengesteld onder de titel "Wijzer van geografische namen". Het is een
indrukwekkend boek geworden, dat vele duizenden namen bevat, van steden tot
watervallen, van schiereilanden en landengten tot gebergten. Zoals Lyndon
Johnson het zou zeggen: "It's just like grandmother's nightshirt: it covers
everything".
Want zo is het. De auteurs stellen in hun voorwoord met de bescheidenheid
die wetenschappers past dat hun overzicht uiteraard periodiek aanpassing
behoeft. Maar de gebruiker van deze Wijzer die aanvullingen op dit enorme
overzicht weet te bedenken moet van goede huize komen.
Wie is dan die gebruiker? Eigenlijk iedereen die weleens zaken doet over de
grens, er op vakantie gaat, of op andere manieren contacten heeft met het
buitenland. Geen Nederlander die in Frankrijk is en koers wil zetten naar
Aken hoeft meer in paniek te raken bij het zien van de borden
"Aix-la-Chapelle". En wie op zoek is naar de snelste weg naar de Baai van
Kotor (in Joegoslavië) weet nu dat hij dient te vragen naar de Boka
Kotorska.
Jan van Groesen en Gerard Verhoeven, beiden met een lange 'taalkundige'
carrière, hopen met hun naslagwerk "de kennis van en de uniformiteit in het
gebruik van aardrijkskundige namen" te bevorderen. Maar de belangrijkste
bijdrage van deze Wijzer van Geografische Namen is dat de kans op
misverstanden en onbegrip in het internationale verkeer hiermee een stuk
kleiner is geworden. Met dit naslagwerk in de hand zou zelfs de Toren van
Babel afgebouwd kunnen worden.
Om een dergelijk boekwerk samen te stellen moet je niet alleen over
monnikengeduld bezitten, je moet vooral verliefd zijn op de taal. Dat
laatste geldt zeker voor de trotse samenstellers, Jan en Gerard. Als je goed
kijkt, kun je hun ogen vandaag zien glinsteren.
En terecht. Van harte gefeliciteerd met jullie prestatie. Ik twijfel er niet
aan of van jullie Wijzer van Geografische Namen zal door vele Nederlanders
nog vele jaren gebruik worden gemaakt; of dat nu de journalist is hier in
Den Haag of de toerist in Al Uqsur (Luxor).
Dankzij jullie inspanningen is er een nieuw baken verzet in de
ontdekkingsreis langs de taal. Een ontdekkingsreis die misschien wel nooit
eindigt want taal leeft en verandert zolang als er mensen zijn. Eigenlijk
zijn jullie de echte afstammelingen van de grote ontdekkingsreizigers van
honderden jaren her: Columbus, Magelhaen, Vasco da Gama... Zij brachten voor
het eerst exotische en nieuwe gebieden in kaart, en namen behalve specerijen
en goederen ook nieuwe uitspraken en namen met zich mee. Maar er bleef nog
veel onontgonnen terrein: her en der werden namen verschillend gespeld, en
uniformering ontbrak tot op de dag van vandaag.
Jullie, Jan en Gerard, hebben met deze Wijzer van Geografische Namen het
werk van de vroege ontdekkingsreizigers in zekere zin afgemaakt: duizenden
aardrijkskundige namen zijn nu gespeld, vertaald en bijeen gebracht in een
indrukwekkend boek.
De wereld van de geografische beschrijving en de wereld van de taal zijn
vandaag dankzij jullie weer een stukje kleiner geworden. En daarmee
eigenlijk ook de wereld van ons allemaal.
===