Universiteit Twente
Persberichten > Nieuw > 02-028
02-028 17-05-2002
Microscoop met moleculaire precisie nu ook in vloeistof toepasbaar
Stemvorken leren zwemmen
Microscopen die werken met minuscule `stemvorken' als krachtsensoren,
kunnen nu ook in vloeistof worden toegepast. Individuele moleculen
kunnen dan in hun vertrouwde biologische omgeving worden waargenomen,
dankzij de stemvork die de minimale afstand tussen microscoop en
preparaat regelt.
Dit opent de weg naar nieuwe toepassingen in de moleculaire biologie,
bijvoorbeeld in DNA-onderzoek. Dit stelt ir. Wouter Rensen. Hij
promoveert op 17 mei aan de faculteit Technische Natuurkunde van de
Universiteit Twente.
De `nabije-veld optische microscoop' haalt een resolutie van 50
nanometer (een nanometer is een miljoenste millimeter). Dit is de
schaal van individuele moleculen, en de resolutie is aanzienlijk beter
dan die van de gewone optische microscoop, die op zijn best 300
nanometer haalt. Nadeel van het nieuwe type microscoop was altijd dat
ze in vloeistof niet goed toepasbaar waren. Met Rensen's onderzoek
komt daar verandering in.
Stemmen en zwemmen
De beperking was dat de minuscule stemvork van deze microscoop
(`nanoscoop' zou misschien toepasselijker zijn) niet goed werkte in
vloeistof. Zo'n quartz stemvork zit ook in een polshorloge. Net als
bij een muzikale stemvork, verandert de toonhoogte onder invloed van
een kracht. De interactiekracht tussen het uiteinde van de microscoop
en het preparaat is dan uiterst nauwkeurig te meten, en daarmee de
afstand. Dit uiteinde bestaat uit een glasvezeltje met een heel
scherpe punt, op slechts enkele nanometers van het preparaat.
In lucht zijn hoogteverschillen van één atoom eenvoudig waar te nemen.
In vloeistof werken ze minder goed, onder meer doordat de stemvork
`anders trilt' (een afwijkende resonantiekarakteristiek heeft) en
doordat de elektroden kortsluiting kunnen maken.
DNA-reparatie
Door de stemvork aan te passen, en door een coating aan te brengen
tegen kortsluiting, is Rensen erin geslaagd om de microscopietechniek
ook voor meting vloeistof geschikt te maken. Hij verwacht vooral
toepassingen in de moleculaire biologie. De onderzoeksgroep Optische
Technieken, waarin hij zijn onderzoek heeft gedaan, is er bijvoorbeeld
al in geslaagd de fluorescerende moleculen in beeld te brengen die
aangeven waar precies in een DNA-keten de eiwitten zitten die
reparaties kunnen uitvoeren aan het DNA.
Noot voor de pers
Wouter Rensen (Zevenaar, 1973) promoveert op 17 mei 2002 aan de
faculteit Technische Natuurkunde van de Universiteit Twente. De titel
van zijn proefschrift is `Tuning Fork Tunes: exploring new scanning
probe techniques'. Hij heeft zijn promotie-onderzoek verricht in de
groep Optische Technieken, die deel uitmaakt van het
MESA+-onderzoeksinstituut. Zijn promotor is prof.dr. Niek van Hulst.
Meer informatie is te vinden op www.tn.utwente.nl/ot Contactpersoon voor de pers: ir. Wiebe van der Veen, Bureau Communicatie, tel (053) 4894244, e-mail w.r.vanderveen@utwente.nl
© Universiteit Twente 2002