Rijksuniversiteit Groningen

Minder dierproeven nodig voor geneesmiddelenonderzoek

Chemicus drs. Ruben de Kanter ontwikkelde een alternatieve methode voor het gebruik van proefdieren in geneesmiddelenonderzoek. Voor het testen van de werking en de veiligheid van nieuwe medicijnen maakt de promovendus gebruik van menselijk orgaanweefsel dat bijvoorbeeld vrij komt bij operaties. Plakjes lever-, long-, nier- en darmweefsel ter grootte van een cent blijken op dezelfde manier medicijnen af te breken als organen in levende mensen. De Kanter promoveert op 17 mei 2002 aan de Rijksuniversiteit Groningen.

De afbraak van medicijnen vindt vooral plaats in de lever, maar ook in de longen, de nieren en de darmen. Om te weten of nieuwe geneesmiddelen goed werken en veilig zijn worden ze momenteel veelal bij dieren getest op afbraaksnelheid en op giftigheid. Niet alleen is proefdieronderzoek moreel minder wenselijk, ook is het metabolisme van mens en dier niet altijd goed vergelijkbaar. Daarom maakte De Kanter gebruik van menselijk orgaanweefsel. Kleine weefselplakjes ('slices') hebben dezelfde eigenschappen als de organen en blijken medicijnen ook actief af te breken. Door te bestuderen hoe dat in de slices precies in zijn werk gaat, wordt ook duidelijk hoe de organen in levende mensen met het geneesmiddel om zullen gaan. Een geneesmiddel kan voor een bepaald orgaan bijvoorbeeld extra giftig zijn. Door alle activiteiten van de verschillende slices ten aanzien van de geneesmiddelafbraak bij elkaar op te tellen, wist De Kanter de afbraaksnelheid van het geneesmiddel te voorspellen. Dit is van belang om te weten of een geneesmiddel lang genoeg in het lichaam blijft om zijn werk goed te kunnen doen. De onderzoeker concludeert dat zijn methode niet alleen het aantal dierproeven kan verminderen, maar dat het nu ook mogelijk is geneesmiddelen te testen voordat onderzoek met proefpersonen plaatsvindt.

De Kanter onderzocht daarnaast de houdbaarheid van de orgaanslices, omdat operaties waarbij geschikt weefsel vrijkomt, niet vaak en nogal onregelmatig plaatsvinden. Leverslices blijken goed bewaard te kunnen worden door ze snel in te vriezen. Zonder ze in te vriezen kunnen lever-, long- en nierslices 24 uur overleven door ze koel te bewaren in een vloeistof. Alleen darmslices zijn erg gevoelig en eigenlijk alleen geschikt voor direct gebruik. /ImK

Ruben de Kanter (Haarlem, 1969) studeerde scheikunde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek bij de afdeling Farmacokinetiek en Drug Delivery van de RUG, binnen de onderzoekschool GUIDE (Groningen University Institute for Drug Exploration) en in samenwerking met de sectie Chirurgie van het Academisch Ziekenhuis Groningen. Een deel van het onderzoek verrichtte hij bij het Drug Safety Department van Solvay Pharmaceuticals BV. Het Platform Alternatieven Dierproeven subsidieerde het onderzoek. Momenteel werkt De Kanter bij Pharmacia, in het onderzoekscentrum in Milaan.

Datum en tijd

vrijdag 17 mei 2002, 14.15 uur

Promovendus

R. de Kanter, tel. +39 02 4838 52 52, e-mail:
ruben.dekanter@pharmacia.com (werk)

Proefschrift

Human and rat organ slices: a tool to study drug metabolism and toxicity

Promotor

prof.dr. D.K.F. Meijer

Faculteit

wiskunde en natuurwetenschappen

Plaats

Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Promotie