Rijksuniversiteit Groningen

Afasie is een verworven taalstoornis bij volwassenen, ten gevolge van hersenletsel. Veel sprekers met afasie produceren afwijkende woordvormen die fonologisch verwant zijn aan het doelwoord ('fiets' wordt bijvoorbeeld 'stiefs'). Dat wil echter niet zeggen dat deze fouten bij alle afasiepatiënten dezelfde oorsprong hebben. Het proces van taalproductie verloopt via afzonderlijke stadia, waaronder het ophalen van woorden uit het lexicon, de bepaling van de onderliggende klankvorm en de planning van de articulatorische bewegingen. Op elk van deze drie niveaus kunnen taalproblemen ontstaan en dus vormverwante fouten. Den Ouden onderzocht de vormverwante fouten van dertig patiënten met verschillende typen afasie. Het doel was erachter te komen welke woordvormeigenschappen een rol spelen tijdens de verschillende productiestadia, zodat later de typen afasie beter van elkaar te onderscheiden zijn. Uit de resultaten blijkt dat bij afasiepatiënten die vooral een stoornis hebben in de planning van de articulatie de individuele klanken van een woord, zoals 'p' en 'm', van grote invloed zijn op de vorm van hun fouten. Bij patiënten die een stoornis in een vroeger productiestadium hebben, is de vorm van de lettergreep, dus de positie van de klanken ten opzichte van elkaar ('pit' versus 'pin') van grotere invloed. Dit betekent dat voor de planning van de articulatie de individuele klanken belangrijker zijn dan de lettergrepen, terwijl die lettergrepen wel een organiserende rol hebben in het bepalen van de woordvorm zelf. Patiënten met een articulatorische planningsstoornis bleken ook moeite te hebben met een test waarbij ze moesten aangeven welke klanken er in het woord zitten dat bij een gegeven afbeelding hoort. Zij hebben dus duidelijk problemen met bepaalde individuele klanken. /GG

Dirk-Bart den Ouden (Gorinchem, 1971) studeerde Engels en Algemene Taalwetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek als lid van de onderzoekschool BCN (Behavioural and Cognitive Neurosciences) en was werkzaam bij de Vakgroep Nederlands, Fries en Nedersaksisch. Den Ouden werkt sinds 1 januari 2002 bij de RUG. Zijn huidige onderzoek richt zich op hersenactivatie tijdens zinsproductie.

Datum en tijd

donderdag 16 mei 2002, 16.00 uur

Promovendus

D.B. den Ouden, tel. (050)363 58 62, fax (050)363 68 55, e-mail: d.b.den.ouden@let.rug.nl (werk)

Proefschrift

Phonology in aphasia: syllables and segments in level-specific deficits

Promotor

mw. prof.dr. Y.R.M. Bastiaanse

Faculteit

letteren

Plaats

Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Promotie