Rijksuniversiteit Groningen

07 mei 2002

Nummer 67 6 mei 2002

Arbeidsbemiddelaar spin in web bij reïntegratie chronisch zieken

Supported Employment
Motivatie
Intensief voortraject
Arbeidsbemiddelaar
Cliënt, werkgever en overheid
Curriculum vitae
Noot voor de pers

Chronisch zieken verdienen dezelfde kansen op de arbeidsmarkt als iedere andere sollicitant. Dat is het uitgangspunt van Ellen Hoekstra, die de reïntegratie van chronisch zieken in het arbeidsproces heeft onderzocht. Niet alle mensen met een chronische ziekte zijn echter in staat om zelfstandig een baan te vinden. Juist deze groep kan extra ondersteuning gebruiken bij de terugkeer naar werk. Daarbij kan er een cruciale rol zijn voor de arbeidsbemiddelaar, als intermediair en casemanager. Ellen Hoekstra promoveert op 15 mei 2002 de Rijksuniversiteit Groningen.

Werkgevers zijn vaak terughoudend bij het aannemen van mensen met een chronische ziekte. Ze zijn bang voor frequent verzuim en hoge kosten bij terugval in de WAO. Deze angst blijkt maar gedeeltelijk gebaseerd op feiten en berust veelal op vooroordelen.

Supported Employment

Hoekstra gebruikte de methode 'Supported Employment', waarmee arbeidsbemiddelaars op andere terreinen goede resultaten blijken te behalen. 'Deze methode is in de VS ontwikkeld om verstandelijk gehandicapten aan een baan te helpen. De basisprincipes gaan uit van een positieve houding van de arbeidsbemiddelaar ten opzichte van de doelgroep en de mogelijkheden van een persoon met een "vlekje". Je kijkt niet naar wat mensen níet kunnen, maar juist naar wat ze wél kunnen. Veel chronisch zieken zijn gemotiveerd en weten wat ze aankunnen. Het zijn vaak doorzetters en kunnen waardevolle medewerkers zijn voor een werkgever. De ziekte vraagt soms om enige aanpassingen, maar dat valt vaak goed op te lossen. Het gaat erom of iemand past in een bedrijf.' Hoekstra vroeg zich af of deze methode ook de reïntegratie van chronisch zieken zou kunnen bevorderen.

Motivatie

Speciaal voor dit onderzoek zijn landelijk pilots opgezet om chronisch zieken die niet zelfstandig een baan kunnen verwerven te ondersteunen bij het reïntegratieproces. De arbeidsbemiddelaars maakten daarbij gebruik van Supported Employment. Bij het onderzoek was een groep van 95 chronisch zieken tussen de 15 en 64 jaar betrokken. Alle waren op zoek naar een betaalde baan op de reguliere arbeidsmarkt en waren vaak al jaren uit het arbeidsproces. Hoekstra: 'Deze mensen willen zowel uit financiële als uit sociaal maatschappelijke overwegingen weer aan het werk. Niet anders dan andere mensen. Een positief gevolg van het onderzoek is dat in 1999 49 deelnemers een betaalde baan hadden gevonden.'

Intensief voortraject

De eerste stap van Supported Employment is een intensieve voorbereiding op het zoeken naar een baan. Hoekstra: 'De arbeidsbemiddelaar spreekt uitgebreid met de chronisch zieke over wat deze wil en kan. Samen stellen ze ook vast wat reëel is voor de cliënt en het thuisfront. Pas wanneer er een baan gevonden is, komt aan de orde welke aanpassingen iemand eventueel nodig heeft.' Hoe actief de arbeidsbemiddelaar bij de sollicitatieprocedure wordt betrokken, hangt af van de wensen van de sollicitant. Hoe dan ook, de bemiddelaar is en blijft de spin in het web voor de chronisch zieke zelf, de aanstaande collega's, de potentiële werkgevers, de zorgverleners, de subsidieverschaffers en het thuisfront van de zieke. Eenmaal aan het werk, kan de chronisch zieke voor onbepaalde tijd voor begeleiding en vragen terugvallen op de arbeidsbemiddelaar. Dit geldt evenzeer voor de werkgever, deze is immers ook klant van de arbeidsbemiddelaar.'

Arbeidsbemiddelaar

Hoekstra onderzocht hoe de arbeidsbemiddelaars de methodiek toepassen. Ze concludeert dat hun rol en de houding mede bepalend zijn voor het succes van reïntegratie. 'Je moet openstaan voor mensen. Hoe socialer en empathischer een bemiddelaar is, des te groter de kans dat de bemiddeling slaagt. Arbeidsbemiddelaars die veel weten van de ziekte zelf, zijn echter minder succesvol. Die focussen teveel op de ziekte van hun cliënten.'

Cliënt, werkgever en overheid

Ook de chronisch zieke zelf is een belangrijke speler in het veld. Uit het onderzoek blijkt dat de manier waarop een chronisch zieke de eigen gezondheid beleeft een belangrijke succesfactor is bij de kans op een baan. De andere belangrijke speler blijft natuurlijk een werkgever. Hoekstra: 'Deze spelers blijken onlosmakelijk met elkaar verbonden. Op al deze terreinen moet worden gewerkt aan reïntegratie van deze doelgroep. Ook de rol van de overheid is van evident belang. Dat geldt voor het terrein van de wet-en regelgeving, waarbij de overheid bedrijven die chronisch zieken aannemen extra zou moeten belonen. Maar het geldt ook voor het invoeren van reïntegratiebevorderende instrumenten, zoals de invoering van het persoonsgebonden reïntegratiebudget.'

Curriculum vitae

Ellen Hoekstra studeerde Personeel en organisatie aan de Haagse Hogeschool en verrichtte haar promotieonderzoek bij de disciplinegroep Gezondheidswetenschappen van de Medische Faculteit van de RUG. Zij promoveert tot doctor in de Medische Wetenschappen bij prof.dr. J.W. Groothoff, mw. prof.dr. K. Sanders, prof.dr. W.J.A. van den Heuvel en prof. dr. D. Post. De titel van het proefschrift luidt Arbeidsbemiddeling met behulp van Supported Employment als interventie bij de reïntegratie van chronisch zieken. De rol van de arbeidsbemiddelaar, chronisch zieke en werkgever.

Noot voor de pers

Nadere informatie: Ellen Hoekstra, e-mail: momentum@euronet.nl.