Universiteit Maastricht
Universiteit Maastricht
Persbericht
2 mei 2002
Life science valley groeit, spin off levert werkgelegenheid op in regio
Universiteit sluit 'cool' hightech-contract in de Life Science
De Universiteit Maastricht (UM) sluit via haar dochteronderneming Maastricht
Instruments BV (UM-Holding) een contract met FEI Electron Optics BV te
Eindhoven voor de verdere ontwikkeling, productie en wereldwijde verkoop van
de gepatenteerde Vitrobot(tm).
De Vitrobot(tm) is een computergestuurd apparaat voor het 100 procent
controleerbaar en reproduceerbaar invriezen van monsters voor analyse met
elektronenmicroscopen.
Bij topinstituten in de hele wereld bestaat interesse in de Maastrichtse
vinding.
Het streven is de productie van de Vitrobot(tm) uit te besteden aan de firma
AIM in Brunssum. Doel is op termijn jaarlijks 50 exemplaren te produceren:
goed voor 10-15 nieuwe arbeidsplaatsen in de regio.
De ondertekening van het contract vindt op woensdag 8 mei om 15:00 uur
plaats in het Bonnefantenmuseum in Maastricht.
De ontwikkeling van de Vitrobot(tm) kwam mede tot stand met steun van de
provincie Limburg en de Gemeente Maastricht.
De Vitrobot(tm) is ontwikkeld in een nauwe samenwerking tussen de afdelingen
Electronen Microscopie en IDEE van de UM. Deze unieke vitrificatierobot
biedt voor cryo electronen-microscopie ongekende mogelijkheden op het gebied
van sample process management: het volledig controleerbaar en
reproduceerbaar invriezen van een scala aan macro-moleculen voor
microscopische analyse. Universitair hoofddocent dr. Peter Frederik en
analist Paul Bomans stoeiden, evenals hun wereldwijde collega's, al tijden
met de uitdaging om betrouwbare gefixeerde monsters te creëren van
moleculen, virussen, bacteriën, polymeren etc. Daar waar sinds lang
geavanceerde elektronen-microscopen ter beschikking stonden om in de
nano-wereld, op het niveau van 1 miljoenste millimeter, door te dringen,
lukte het niet de preparaten op een reproduceerbare en betrouwbare wijze te
produceren. Hier werd tot voorkort het praktische niveau van "academisch
handwerk" niet overschreden. De omslag kwam toen IDEE, de universitaire
instrumentenbouwers, de voorwaarden creëerde om op een professionele en
zakelijke wijze de onderhavige problematiek ter hand te nemen. Via een
uitgekiende projectaanpak werden met behulp van de modernste virtuele
ontwerptools stap voor stap de complexe uitdaging op het gebied van de
mechatronica aangegaan. Na één jaar van intensieve ontwikkelingsarbeid zag
in 1998 het eerste succesvolle laboratorium-model het licht.
Om de moleculaire structuren op nanoniveau te kunnen bestuderen, is het in
de (cryo-) electronen microscopie noodzakelijk een juiste preparatie van
deze structuren te hanteren. Dit lukt via het vitrificatie-proces, waarbij
het monster extreem snel (1 miljoen graden per seconde) wordt ingevroren
naar -175°C zodat de oplossing of suspensie waarin de moleculen zich
bevinden verglaast, glashelder wordt. Naast het invriezen zijn ook het
blotten, dat wil zeggen het wegnemen van overtollig monsteroplossing, de
omgevingstemperatuur en luchtvochtigheid van belang. Het blot-proces dient
zeer nauwkeurig en voorzichtig te gebeuren om te voorkomen dat er teveel of
te weinig monsteroplossing wordt weggenomen en het monster wordt beschadigd.
Tot op heden gebeurt dit voornamelijk handmatig, waardoor slechts zeer
zelden twee keer dezelfde condities konden worden gecreëerd. De Vitrobot(tm)
doet dit computergestuurd, evenals het creëren van een nauwkeurig
temperatuur- en vochtigheid-gecontroleerde omgeving. Op het blot-mechanisme
is inmiddels octrooi verleend (2001).
Dr. Peter Frederik gebruikte de Vitrobot(tm) met succes om kunstmatige
virussen voor gen-therapie te bouwen. Daarmee trok hij internationaal zeer
veel aandacht, vooral nadat in 2001 op een congres in Houston en de
belangrijke Gordon-conferentie op Rhode Island in Amerika concreet kon
worden getoond welke doorbraak was bereikt. Hier herkende men direct de
enorme potentie. Zoals aan de UM reeds is aangetoond, kunnen met behulp van
de Vitrobot(tm) bijvoorbeeld membranen worden gebruikt om geneesmiddelen in
te verpakken. In deze nanocapsules verliezen zij veel van hun bijwerkingen,
terwijl door deze listige manier van verpakking het medicijn zodanig kan
worden 'geadresseerd', dat de hoofdwerking behouden blijft (publicatie
Nature 2002).
De diverse publicaties (Nature 1997, 2002) leverden een nieuwe opdracht op
voor de levering van een tweede Vitrobot(tm) aan wetenschapper Wah Chiu van
het Baylor College of Medicine in Houston, Amerika. In 2002 volgden
instituten in Kyoto, Japan en Berkeley en San Francisco (VS). Deze
opdrachten gaven niet alleen impulsen voor verdere ontwikkeling van het
prototype, maar leverden ook de noodzakelijke financiële middelen daartoe.
Dit versterkte de zakelijke interesse van enkele belangrijke spelers op de
internationale markt. Onder hen FEI Electron Optics, een aan de NASDAQ
genoteerde onderneming met wereldwijd 1300 medewerkers en ontwikkelings- en
productiefaciliteiten in Hilsboro VS (tevens hoofdkantoor), Peabody VS, Brno
Tsjechië en Eindhoven. Het voormalige Philips Electron Optics is opgegaan in
FEI Company. In de controled sample-techniek van de Vitrobot(tm) ziet FEI
een perfecte aanvulling op één van hun core-businesses: het ontwikkelen en
fabriceren van hightech (cryo-)elektronenmicroscopen.