---

Toespraken
---

Bevrijdingsdag, 5 mei 2002 te Alkmaar

05-05-2002

Toespraak staatssecretaris van Defensie, H.A.L. van Hoof, ter gelegenheid van Bevrijdingsdag, 5 mei 2002 te Alkmaar

Vrijheid luistert nauw Een beroemde Amerikaanse rechter zei ooit: De vrijheid om je hand te bewegen wordt begrensd door de afstand tot je buurmans neus. Of nog duidelijker: jouw vrijheid wordt begrensd door de vrijheid van een ander.

Deze uitspraak lijkt wat ingewikkeld, maar als je er goed over nadenkt, raakt hij wel de kern. Immers, vrijheid bestaat aan de ene kant bij de gratie van je eigen ruimte, je eigen bewegingsvrijheid, wat jij wilt kunnen doen, maar: wordt aan de andere beperkt door het simpele feit dat je nou eenmaal niet alleen op deze wereld bent. Of je het nou wilt of niet, als je niet oppast, loop je zo tegen de ander op, kom je als het ware op het terrein van iemand anders, raak je aan de vrijheid van een ander. Aangezien de grens tot je buurmans neus vaak snel is overschreden, luistert vrijheid nauw. Hierbij ben ik bij het thema dat dit jaar door het nationale 4 en 5 mei Comité gekozen is.

Er zijn dus beperkingen aan een ieders vrijheid, ook aan die van jou. Dat niet iedereen rekening houdt met deze beperkingen is helaas een open deur. Voorbeelden te over van mensen die grenzen overschrijden, die de ruimte en vrijheid van anderen slecht of helemaal niet respecteren. Je hoeft maar een geschiedenisboek open te slaan, de krant te lezen, of naar het nieuws op tv te kijken. De Tweede Wereldoorlog, de oorlog in Joegoslavië, of vandaag de dag beelden van de brandhaarden in het Midden-Oosten en in Afrika. Ze spreken voor zich. Je ziet het toch! Je ziet het verhaal van geweld, onderdrukking, van honger en menselijk leed. Het zijn verhalen en beelden van botsingen, frontaal en fataal. Verhalen van ingrijpen in elkaars vrijheid. Een ander voorbeeld dat op ieders netvlies staat gebrand zijn de niet voor mogelijk gehouden beelden van de instortende twintowers van het World Trade Center in New York. Twee vliegtuigen bestuurd door zelfmoord-terroristen overschreden op deze fatale dag de grenzen van menselijke beschaving en daarmee van vrijheid, niet alleen van de mensen in de twintowers, niet alleen van de slachtoffers, van de VS, maar van de hele wereld. De westerse wereld werd verdoofd door verontwaardiging, ongeloof en verbazing. De les die opnieuw getrokken kon worden: de waarborging van een veilige wereld verkleint het terrein dat aan vrijheid is toegekend. Anders gezegd, vrijheid moest een flink deel inleveren. En zo kwam met de strenge invoer wereldwijd van extra veiligheidsmaatregelen, controles, en beperkingen vrijheid weer een stukje nauwer te luisteren. Nog steeds zijn simpele zakmessen of scheermesjes in handbagage bij het inchecken op vliegvelden verboden. Nog steeds worden, helaas, mensen soms op uiterlijke kenmerken met extra scherpte in de gaten gehouden. Opperste waakzaamheid blijft geboden, en onschuldige mensen moeten daaronder lijden. Maar niet alleen op internationaal niveau, niet alleen over de landsgrenzen heen, is er sprake van een keiharde confrontatie van vrijheden. Ook in ons eigen, relatief veilige en goed georganiseerde landje komt de vrijheid van één onder druk te staan door het gedrag van de ander. Wat dacht je van het geweld rond voetbalvelden, wat dacht je van het geweld in uitgaanscentra, of gewoon op straat, waar mensen zonder reden in elkaar geslagen worden of oudere dames van hun tasje beroofd. Wat dacht je van geestelijk geweld, zoals pesten op school en ga zo maar door. Hoezo vrijheid?

We moeten oppassen anders komen wij ook in vicieuze cirkel waarin de ruimte van het individu, van U, van jou en van mij steeds kleiner wordt, waarin onze vrijheid steeds minder wordt. Om dát te voorkomen, dat luistert nauw, dat vraagt om waakzaamheid en respect, dat vraagt vooral om respect voor de vrijheid van een ander. Want dan immers heeft de ander ook respect voor jouw vrijheid.

Natuurlijk wil ik op deze gezellige en feestelijke dag niet al te somber doen en te veel een moraalridder zijn, toch denk ik oprecht dat naast het feit dat iedereen verantwoordelijk is voor zijn of haar eigen daden, wij dat óók zijn voor onze directe omgeving. De Tweede Wereldoorlog vormt een duidelijk voorbeeld. Nederlandse verzetstrijders vochten voor ´s lands vrijheid gedurende deze vijf lange jaren. Niet alleen uit eigenbelang, zij voelden zich verantwoordelijk voor hun omgeving. Maar óók de Amerikanen en Canadezen voelden zich 57 jaar geleden geroepen om te strijden voor een vrije wereld. En we weten met welk resultaat: 5 mei 1945 was dé dag van Bevrijding. Sinds die dag konden onze grootouders en ouders weer ten volste genieten van het vrij-zijn. Zo zie je maar weer hoe nauw vrijheid luistert: verantwoordelijkheidsgevoel naar je omgeving toe resulteert regelrecht in vrijheid. Iets dat we elk jaar op de vijfde mei volop vieren. Maar wat zich niet mag beperken tot die ene dag. Twee dagen per jaar, gisteren en vandaag, van herdenken, vieren en bedenken zijn niet genoeg. Door die twee dagen worden we niet ontslagen van onze eigen plicht actief betrokken te blijven bij het behoud van die vrijheid. Iedere dag!! Want dat dát hard nodig is, illustreren de voorbeelden die ik zojuist aanhaalde. Niet alleen in het binnenland, maar ook in het buitenland.

Als staatssecretaris van Defensie heb ik dagelijks met mensen te maken die van Vrede en Veiligheid hun beroep hebben gemaakt. Immers, vredesoperaties zijn sinds de val van de Berlijnse Muur de core bussiness van de Nederlandse krijgsmacht. Om daar een bijdrage aan te leveren, gaan de Nederlandse militairen op uitzending, naar Bosnië, naar Eritrea, naar Kabul. Een bijdrage voor zover mogelijk aan een veiliger bestaan van de mensen daar, met meer bewegingsvrijheid. Bewegingsvrijheid die in zulke landen nog nauwer luistert dan hier in Nederland. Nog nauwer vanwege de vele beperkingen die in oorlogsgebieden aan de mensen zijn opgedrongen. Niet alleen door de ervaringen en herinneringen; door onderlinge haat en afstand, maar ook door directe gevaren voor het leven. Ik noem hier het voorbeeld van de aanwezigheid van restanten van oorlogstuig, van bommen en landmijnen. Niet alleen volwassen mensen zijn daar slachtoffer van, íedereen, ook spelende kinderen kunnen, in al hun onschuld, op zo´n mijn stappen. Met alle afschuwelijke gevolgen van dien. Voor jong en oud. Beperking van bewegingsvrijheid wordt in die context wel een erg concreet begrip en komt wel heel dichtbij.

Gelukkig zijn op ons, Nederlanders, dergelijke beperkingen niet van toepassing. Gelukkig maar is het eerste wat in je opkomt. Een logische gedachte, waarop volgt: Ik hoop dat het zo ook zal blijven, dat we met z´n allen in een tolerante en veilige samenleving kunnen blijven leven met alle respect voor elkaar en voor elkaars vrijheid. Ja, dat hopen we allemaal, maar dat gaat niet vanzelf, daar moet je wel wat voor doen, daar moet aan gewerkt worden. Juist op Bevrijdingsdag is het goed om daar bij stil te staan. Immers, we realiseren ons juist dan weer dat vrijheid geen vanzelfsprekendheid is, maar dat je met vrijheid nauwkeurig moet omgaan, dat vrijheid nauw luistert. Laten we dat afspreken. Ik wens een ieder hier aanwezig een goede 5e mei viering toe in ons mooie Alkmaar.

Nieuws Ministerie van Defensie