Katholieke Universiteit Nijmegen
Onderscheiding voor preventief borstkankeronderzoek
Radioloog dr. Hendriks geridderd
Als dè man van het preventieve borstkankeronderzoek is dr.
J.H.C.L. Hendriks op vrijdag 26 april in het Academisch Ziekenhuis
Nijmegen (AZN) benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Hendriks is als mede-directeur verbonden aan het Landelijk Referentie
Centrum Borstscreening (LRCB), dat is gevestigd in het AZN. Als
resultaat van het preventieve onderzoek dat Hendriks leidde, is de
borstkankersterfte onder vrouwen tussen 50 en 74 jaar de laatste elf
jaar significant afgenomen. Volgend jaar komt het
verminderingspercentage ten opzichte van 1989 op 30 %. Vorig jaar
presenteerde Hendriks deze cijfers op het eeuwfeest van de Nederlandse
Vereniging voor Radiologie (NVvR), die hem bij deze gelegenheid haar
erelidmaatschap verleende.
Dr. Hendriks was op het gebied van de mammografie in ons land de
onbetwiste pionier. Hij leidde in 1975 reeds een
proefbevolkingsonderzoek in Nijmegen en promoveerde in 1982 op de
eerste resultaten ervan. Inmiddels geldt hij als een internationaal
expert op het terrein van de mammografie. Hij hield tientallen
lezingen op internationale congressen en gaf vele seminars en
cursussen. Radiologen uit alle werelddelen komen regelmatig op bezoek
in het LRCB om hun voordeel te doen met de daar opgebouwde kennis.
In 1989 begon hij met het landelijke bevolkingsonderzoek, waarbij
inmiddels 1,5 miljoen vrouwen betrokken zijn. Hendriks ontwikkelde een
systeem waardoor optimale kwaliteitsbeheersing kon ontstaan. Om te
beginnen berusten productie en beoordeling van de foto´s overal in
Nederland op dezelfde opleiding. Hij ontwierp daartoe met grote
persoonlijke inzet speciale trainingen in screening, die inmiddels
door ruim 150 Nederlandse radiologen zijn gevolgd. Maar minstens even
belangrijk is dat de kwaliteit van de foto´s van alle 62 mammobielen
(rijdende onderzoekswagens) op hetzelfde hoge niveau gehouden wordt.
Dat is mogelijk doordat vanuit het LRCB de instellingen van de foto-
en ontwikkelapparatuur zijn gestandaardiseerd en dagelijks worden
gecontroleerd en waar nodig bijgesteld. Overal bestaan daardoor
continu exact dezelfde referentiekaders om de foto´s te beoordelen.
Hendriks typeerde het Nederlandse succes ooit met enkele welgekozen
trefwoorden: collegiale coöperatie, coördinatie, centralisatie en
standaardisatie. Volgens hem blijkt ook uit de resultaten die op deze
manier zijn bereikt dat radiologen op het diagnostische vlak ´iets
zinnigs´: weten bij te dragen aan de concrete gezondheidszorg: "Met
dit soort prestaties mogen de radiologen best eens uit de schaduw
treden", zei hij onlangs.
Volgens de NVvR mag Hendriks niet alleen gelden als doortastend
pionier op het terrein van de mammografie en als grondlegger van het
huidige bevolkingsonderzoek, maar ook als de onvermoeibare
inspirator, de niet aflatende instructeur en de immer bereikbare
vraagbaak en adviseur inzake alles wat met borstscreening te maken
heeft. Het onderzoek is thans uitgegroeid tot een organisatie waarin
dagelijks 800 mensen werkzaam zijn.
Ook in financieel opzicht zijn de preventieve resultaten zeer
positief. Jaarlijks borstonderzoek onder 750.000 vrouwen kost ca. 35
miljoen per jaar. Als gevolg daarvan leven ongeveer 750 vrouwen
gemiddeld tien jaar langer dan zonder opsporing van de tumor het geval
geweest zou zijn. De kosten bedragen dus ca 4.500,-- per gewonnen
levensjaar. De vergelijkbare cijfers bij nierdialyse of chemotherapie
zijn vele malen hoger.
26-4-2002