Gemeente Achtkarspelen


Nieuwsberichten

12-04-2002
Vacature voor nieuwe burgemeester opengesteld

Provincie Fryslân heeft de vacature voor een nieuwe burgemeester van Achtkarspelen opengesteld. Kandidaten kunnen tot 2 mei reageren. Voor overige informatie over de procedure verwijzen wij u door naar de Provincie (www.fryslan.nl).


1. Profiel van de gemeente Achtkarspelen


Algemeen

De gemeente Achtkarspelen is een aantrekkelijke plattelandsgemeente met ruim 28.000 inwoners in oostelijk Fryslân. Dit gebied is beter bekend als de "Friese Wouden". De gemeente heeft een oppervlakte van ruim 10.000 hectare en telt 12 dorpen, waarvan Surhuisterveen (5727), Buitenpost (5650) en Harkema (4275) de grootste zijn. Buitenpost en Surhuisterveen hebben beide de status van regiokern. Buitenpost ligt aan de spoorlijn Leeuwarden-Groningen. Surhuisterveen en het nabijgelegen Harkema liggen op enkele kilometers van de A7 Groningen-Heerenveen. Het Prinses Margrietkanaal doorsnijdt de gemeente van oost naar west.

Achtkarspelen heeft een zogenaamd coulissenlandschap. Dat wil zeggen dat het landschap wordt bepaald door een grote hoeveelheid lijnvormige beplantingen in de vorm van houtwallen en elzensingels. Deze beplantingen komen in uitgebreide dichte complexen voor, waarbij de houtwallen en de singels meestal grotendeels evenwijdig aan elkaar liggen. In het noordoosten van de gemeente is sprake van een open kleilandschap. Ook kent de gemeente enige grote open gebieden, het miedenlandschap. In Achtkarspelen komen daarnaast veel, zeer kleine, poelen (pingo's) voor, welke zijn ontstaan in de laatste ijstijd.

Vanuit het oogpunt van ruimtebeslag vormt de agrarische bedrijvigheid vanouds de dominante component. Door diverse ontwikkelingen is deze sector echter steeds meer onder druk komen te staan. Wanneer de werkgelegenheid wordt vergeleken met regionale, provinciale en landelijke cijfers, valt voor Achtkarspelen het relatief grote aandeel van de landbouw, industrie, bouwnijverheid en transportsector op. De dienstverlening, zowel in de profit- als non-profitsfeer blijft daarentegen duidelijk achter. In de gemeente is het aantal kleine bedrijven sterk vertegenwoordigd. De beroepsbevolking bestaat uit circa 12.000 personen. Het werkloosheidspercentage bedraagt circa 11,8. %. Achtkarspelen staat van oudsher bekend om een grote uitgaande pendel; in de laatste jaren is daar ook een niet onaanzienlijke inkomende pendel bijgekomen. De inkomenspositie van de bevolking is laag; daarin verschilt de gemeente niet van andere gemeenten in het noorden van Fryslân. Anderzijds dient opgemerkt te worden dat de kosten van levensonderhoud lager zijn dan in andere delen van het land.

Achtkarspelen kent een rijk verenigingsleven op het terrein van sport en cultuur. Daarnaast heeft elk dorp een vereniging van plaatselijk belang, die belangrijke gesprekspartners zijn voor het gemeentebestuur op het gebied van de ontwikkeling van de dorpen en de daaraan verbonden gemeentelijke taken. Het voorzieningenniveau is in het algemeen hoog; dorpshuizen, multifunctionele centra, zwembaden, sporthallen en sportcomplexen. Ook het onderwijsveld is ruim vertegenwoordigd in de gemeente. Er zijn 8 openbare en 14 bijzondere basisscholen en 3 scholen voor voortgezet onderwijs. Samen met twee buurgemeenten is het bestuur van het openbaar onderwijs "op afstand" gezet. In de gemeente is een openbare bibliotheekvoorziening gevestigd. Permanente voorzieningen zijn gevestigd in Surhuisterveen, Buitenpost en Harkema. De overige plaatsen worden mobiel voorzien. Tevens is er in de gemeente een instituut voor muzikale vorming met vestigingen in Buitenpost en Surhuisterveen.

Fryslân is tweetalig en dat geldt ook voor Achtkarspelen. Het gemeentelijk taalbeleid is gebaseerd op gelijkwaardigheid van het Fries en het Nederlands. Vanuit dit uitgangspunt vindt de gemeente het belangrijk dat burgers, bestuurders en ambtenaren zelf kunnen kiezen of ze gebruik maken van het Fries of het Nederlands. In 1999 is het gemeentehuis van Achtkarspelen uitgebreid met nieuwbouw en is de bestaande bouw volledig gerenoveerd.

Bestuurlijk

In de gemeenteraad (21 zetels) hadden in de periode 1998-2002 7 partijen zitting. CDA (8),
PvdA (4), FNP = Fryske Nasjonale Partij (3), RPF/SGP (2), GBA = Gemeentebelangen Achtkarspelen (2), GPV (1) en VVD (1).

Tot januari 2000 werd het college gevormd door CDA met 1,6 wethouders, PvdA met 1 wethouder en de FNP met 1 wethouder. Als gevolg van een meningsverschil over de te volgen koers van de gemeente ontstond er eind 1999 een breuk in het college. De FNP stapte uit de coalitie, CDA en PvdA zetten het college voort (o.b.v. het bestaande collegeprogramma) met respectievelijk 2 en 1 wethouder(s).

Binnen de politieke besluitvorming in de raad was sprake van een duidelijke scheidslijn tussen oppositie en coalitie.

Aan de gemeenteraadsverkiezing op 6 maart namen de volgende partijen deel (tussen haakjes de verkregen zetels): CDA (7), PvdA (3), FNP (5), GBA 2), VVD (1) en CU/SGP (3). De college-onderhandelingen zijn gaande.

Accenten van beleid

Bestuurlijk
Bijzondere aandacht vereist de bestuurlijke omschakeling naar het zogeheten duale stelsel.
Voor zover er keuzes mogelijk zijn en dit binnen de wettelijke mogelijkheden behoort, zullen de vernieuwingen worden uitgewerkt die passen bij de schaal en aard van bestuurlijk Achtkarspelen.

Bestuurlijke samenwerking
Naast de reguliere samenwerking op diverse beleidsterreinen met andere gemeenten, staan drie samenwerkingsvormen op dit moment in de bijzondere belangstelling.

In het kader van het project "Plattelânsprojekten" is Fryslân opgedeeld in 6 gebieden. Onder regie van de provincie wordt ingezet op een gebiedsgerichte aanpak, waardoor er optimaal gebruik gemaakt kan worden van gemeentelijke, provinciale, rijks en europese gelden.

Daarnaast hebben de vier gemeenten in N.O. Fryslân, naast Achtkarspelen zijn dat Kollumerland c.a., Dantumadeel en Dongeradeel, de intentie een convenant te sluiten gericht op een verregaande samenwerking. Deze samenwerking richt zich in eerste aanzet op de bedrijfsvoering en de uitvoerende taken. Middels een projectorganisatie zal daar de komende tijd aan gewerkt worden.

Met de buurgemeente Kollumerland c.a. wordt voorspoedig gewerkt aan het fuseren van de twee afdelingen sociale zaken. Het is de bedoeling dat de nieuwe afdeling Sociale Zaken ondergebracht wordt bij de gemeente Achtkarspelen. Beide gemeenten beschikken inmiddels over een gezamenlijk centrum voor werk en inkomen. Het inhoud geven aan een bedrijfsverzamelgebouw op dit beleidsterrein bevindt zich in het ontwikkelingsstadium.
Ook andere beleidsterreinen dan dat van sociale zaken zullen in de toekomst in het kader van bi-laterale samenwerking met de gemeente Kollumerland onderwerp van gesprek zijn.

Openbare orde en veiligheid
De gemeente werkt momenteel aan het aanscherpen van de handhavingstaken en het formuleren van een consequent beleid daarin. Op het gebied van de openbare orde en veiligheid wordt gewerkt aan een nota Lokaal Veiligheidsbeleid. Niet onbelangrijk is dat op het terrein van de Brandweer in Fryslân een inhaal-, c.q. professionaliseringslag wordt gemaakt waaraan ook Achtkarspelen actief deelneemt.

Onderwijs
De gemeente Achtkarspelen voert een actief en ambitieus onderwijsachterstandenbeleid. De nieuwe planperiode start in augustus 2002. Er ligt een nauwe relatie met de voor- en vroegschoolse educatie.

Accommodatiebeleid (onderwijs, welzijn en sport) Het accommodatiebeleid in de gemeente verdient bijzondere aandacht. De inventarisatiefase, wat is er en hoe is het georganiseerd, is onlangs afgerond. De tweede fase zal gericht zijn op het ontwikkelen van kaders en randvoorwaarden ten behoeve van keuzes voor de toekomst. Wonen
De woonvraag in de gemeente wordt in toenemende mate gestuurd door kwaliteitstekorten. De aandacht zal steeds nadrukkelijker op de kwaliteitsverbetering van de bestaande voorraad komen te liggen. Uitbreiding van de woningvoorraad is nodig voor de opvang van de groei van het aantal huishoudens. Aan deze uitbreidingsbehoefte is in het recent vastgestelde woonplan 2000 -2010 middels het beschikbaar stellen van woningcontingenten een duidelijke plaats gegeven. Met de woningbouwcorporaties zal een plan van aanpak herstructurering worden uitgewerkt waarvan de uitkomsten zullen worden bekrachtigd in een convenant herstructurering en nieuwbouw. Alhoewel er op basis van het genoemde woonplan extra contingent is verkregen, blijft het zaak om in de toekomst (extra-) bouwvolume te verkrijgen.

Ruimtelijke ordening
Onlangs is deel 3 van de vijfde Nota over de Ruimtelijke ordening 2000/2020 verschenen.
De provincies dienen in nauw overleg en in samenwerking met de gemeenten één of meer struktuurvisies op te stellen. Voor bundelingsgebieden blijkt uit deze struktuurvisies waar reële verstedelijkingsopties zijn en waar water, landbouw, natuur, recreatie, cultuurhistorie en landschap beschermd en ontwikkeld worden. In Fryslân gaat het om de bekende economische zones. Al met al kan worden geconcludeerd, dat het er niet zo gunstig uitziet voor wat betreft de (economische) ontwikkelingen van de gebieden buiten deze zones. Van belang is om de status van regionale centrum van Buitenpost en Surhuisterveen om te zetten in de status van opvangkernen opdat er nog mogelijkheden tot bouw buiten de bestaande bebouwingsgrens blijven bestaat.
Op dit moment is er tevens een herzieningsoperatie gaande inzake de bestaande bestemmingsplannen.
De instandhouding van de unieke landschapstructuur, het coulissenlandschap, wordt o.a. bevorderd door het systeem van beheersvergoedingen voor boeren.
Voor delen van de gemeente zijn trajecten van ruilverkaveling en herinrichting in uitvoering, c.q. voorbereiding.

Economische zaken
Een voortdurend punt van aandacht is het behoud van de werkgelegenheid in Achtkarspelen.
De zuigkracht op het bedrijfsleven vanuit de A7-zone is groot. De speerpunten van het beleid zijn het behouden - en derhalve faciliteren
- van de bestaande bedrijven alsmede het acquireren van nieuwe (kleinschalige) bedrijven. Het ontwikkelen van een actuele economische visie op de toekomst van Achtkarspelen is daarbij een must.

Milieu
Het ontwikkelen van een milieubeleidsplan heeft hoge prioriteit. De noodzaak is gelegen in het hebben van een kader, waarbinnen de gemeente de komende jaren haar milieubeleid, met inachtneming van het provinciaal en rijksbeleid, wil uitvoeren.

Bedrijfsvoering
De ambtelijke organisatie bevindt zich in een proces van vernieuwing. Als uitgangspunt voor de toekomstige organisatie wordt gekozen voor integraal management met sturing op proces, resultaten en met middelen. Daartoe wordt o.a. gewerkt aan het vervolmaken van het bestaande planning- en controlsysteem, waarbij continuïteit, transparantie en doelmatigheid sleutelwoorden zijn. In het verlengde hiervan is de volgende stap het maken van afdelingsplannen en resultaatafspraken op individueel niveau.


2. Profiel, rollen en positie


Mede gelet op het bovenstaande zien wij de volgende rollen voor de nieuwe burgemeester.
(Waar in het onderstaande e.v. hij of hem wordt geschreven kan ook zij of haar worden gelezen).

Voorzitter

Als voorzitter van de raad en het college verwachten wij een (pro-)actieve rol van de burgemeester. Enerzijds dient hij daarbij oog te hebben voor (politieke) belangen en het instandhouden van goede (persoonlijke) verhoudingen. Anderzijds zal hij discussies op een zakelijke wijze tot besluitvorming moeten brengen. Daarbij dient hij oog te hebben voor maatschappelijke implicaties en bestuurlijke consistentie. Dat kan door waar nodig inspirerend op te treden om zodoende het besluitvormingsproces te verhelderen. Zeker hier geldt dat de burgemeester boven de partijen kan en wil staan.

In overwegende mate zal hij echter als verbindende factor optreden om draagvlak voor beslissingen te verkrijgen. De burgemeester zal het vermogen moeten hebben om boven de problemen van alle dag uit te stijgen en vragen in bredere context te plaatsen. Dit vergt een vermogen tot verbreding en verdieping, terwijl tegelijkertijd enige praktische gerichtheid is vereist.

In het kader van de dualisering van het gemeentebestuur en de discussie rond de positie van de burgemeester daarbinnen, ligt het accent op zijn voorzitterschap van het college.

Belangenbehartiger

De gemeente voert geen geïsoleerd bestaan. Er worden met aangrenzende gemeenten samenwerkingsrelaties opgebouwd en uitgediept. Maar dat geldt ook voor het contact met de provincie en landelijke instanties. Daarbij zal de burgemeester, onverlet de verantwoordelijkheid van het college, de belangen van de eigen gemeente in het oog moeten houden, terwijl hij daarnaast een bijdrage moet leveren aan bovengemeentelijke ontwikkelingen. Dit komt onder meer tot uitdrukking in zijn rol als deelnemer aan verschillende (bestuurlijke) overlegsituaties, alsmede beïnvloeding van besluitvorming die voor de ontwikkeling van Achtkarspelen van belang is.

Burger en maatschappelijke organisaties

Achtkarspelen kent een aantal (grote) dorpen met duidelijke accentverschillen. Wij vinden dat de burgemeester daarbij betrokkenheid moet tonen, zowel in formele als in informele zin. Dit geldt evenzeer voor belangrijke gebeurtenissen die de burger in de gemeente raken, zowel op individueel als op collectief niveau. Een duidelijke affiniteit voor de plattelandssituatie is daarbij onmisbaar.

De burgemeester kan door de burger worden ervaren als aanspreekpunt bij voor hen belangwekkende zaken. Hij zal hiervoor met een luisterend oor open moeten staan met inachtneming van zijn verantwoordelijkheden. Een herkenbare en duidelijke wijze van opereren is daarbij van belang. Het gaat dan om welgemeende betrokkenheid maar ook gepaste distantie.

De bevolking van Achtkarspelen heeft een duidelijke christelijke signatuur. In dat kader heeft een gelijksoortige achtergrond van de nieuwe burgemeester voordelen. In de gemeente wordt overwegend het Fries als voertaal gebruikt. Passieve beheersing op korte termijn is een noodzaak, actieve beheersing is een grote hulp in het uitoefenen van de functie.

Bestuurlijke organisatie

Al eerder is gewezen op de intergemeentelijke samenwerking. Wij verwachten van de burgemeester dat hij hierin prudent opereert, met inachtneming van de door het college (en raad) uitgezette lijnen en verantwoordelijkheden van de portefeuillehouders. Ook zijn wij van mening dat het geen voorkeur geniet dat de burgemeester politiek-gevoelige beleidsonderdelen in zijn portefeuille heeft.

De gemeente zal invulling geven aan de dualisering van het bestuur, passend bij de bestuurlijke dynamiek van de gemeente. Uiteraard ligt de verantwoordelijkheid voor de ambtelijke organisatie in eerste aanleg bij de gemeentesecretaris en het ambtelijk management. Met inachtneming daarvan willen wij dat hij betrokkenheid heeft bij het wel en wee van het personeel en de organisatie en daar ook zijn gezicht laat zien.

Openbare orde en veiligheid

De burgemeester zal uiteraard zijn (wettelijke) taken hebben op het gebied van openbare orde en veiligheid, zowel in directe zin als door deelname aan de diverse (bestuurlijke) overleggen. Ook in de gemeente Achtkarspelen staat het onderwerp Integraal veiligheidsbeleid hoog op de bestuurlijke agenda. Wij zien hier voor de burgemeester een stimulerende rol een dergelijk beleid tot stand te (laten) brengen.

Bij het veiligheidsbeleid hebben wij het over zowel sociale veiligheid en openbare orde als over fysieke veiligheid. Wij zouden het gaarne zien dat de burgemeester in de daartoe ingestelde overlegsituaties op politie- en brandweergebied een nadrukkelijke rol vervult. Dat kan variëren van het , al dan niet in regionaal of landelijk verband, mee uitzetten van beleidslijnen tot en met het "er zijn" bij mogelijke calamiteiten en daarin zijn verantwoordelijkheid nemen. De burgemeester moet deze situaties, waarin een beroep wordt gedaan op daadkracht en het vermogen om het heft in handen te nemen, aan kunnen.


3. Inkleuring van het profiel

Met inachtneming van het voorgaande vinden wij het belangrijk dat de burgemeester voldoet aan het volgende profiel.


1. De burgemeester heeft affiniteit met taken op het gebied van openbare orde en veiligheid en wil hierin ook een actieve rol vervullen.

2. De burgemeester draagt verantwoordelijkheid voor het verder ontwikkelen van het proces van dualisering.

3. De burgemeester heeft oog voor regionale samenwerking, wil daaraan een actieve bijdrage leveren, mede gelet op de belangen van de eigen gemeente.

4. De burgemeester heeft oog voor de menselijke maat der dingen, terwijl hij ook op tijd afstand kan nemen.

5. Het is mogelijk dat, mede afhankelijk van collegevorming, de burgemeester portefeuilles heeft. Daarbij bestaat er een sterke voorkeur om politiek gevoelige beleidsonderdelen buiten zijn portefeuille te houden.

6. Nevenfuncties van de burgemeester vinden wij positief, mits deze niet strijdig zijn met het belang van de gemeente en nadat daarover overleg met het college en de gemeenteraad heeft plaats gevonden.
7. De burgemeester weet dat hij boven en tussen de partijen staat en kan in die rol ook desgewenst een luisterend oor bieden aan het college, de raadsleden en anderen om hen verder op weg te helpen.
8. De burgemeester beschikt over een academisch werk- en denkniveau met oog voor de praktische implicaties van beleid en besluitvorming.
9. De burgemeester beheerst de Friese taal of is bereid zich op korte termijn de Friese taal in passieve zin eigen te maken.
10. Kwaliteit is het primaire criterium voor de beoordeling van de geschiktheid van de kandidaat


4. Bestuurscompetenties

Basiscondities

De navolgende (5) basiscondities zijn gedefinieerd. In feite gaat het hierbij om kenmerken die voor iedere burgemeester op elk moment, zouden moeten gelden.

Identificatie
Neemt in iedere situatie die zich voordoet een passende positie in en identificeert zich met de mensen met wie hij op dat moment van doen heeft. Bij een incident dat inwoners van de gemeente aangrijpt, legt hij voldoende empathie aan de dag.

Integriteit
Geeft het goede voorbeeld, handelt transparant, éénduidig volgens algemeen geaccepteerde normen en waarden, draagt deze uit en spreekt anderen erop aan.

Onafhankelijkheid
Staat boven de partijen en heeft zoveel gezag dat anderen hem deze positie toekennen.

Bindend vermogen
Is het verbindend element tussen mensen en belangen en kan als dat nodig is bijdragen aan het tot stand komen van een gemeenschappelijke visie. Hij is bruggenbouwer en goed in staat samenwerkingsverbanden te smeden en te onderhouden.

Stressbestendigheid
Onderneemt acties en treedt op in situaties die daarom vragen. In crisissituaties straalt hij rust en vertrouwen uit.

Bestuursstijlen

Gekozen is voor twee bestuursstijlen die gekoppeld zijn aan zowel de interne als de externe component van de functie. Naar binnen gericht is dat de verbinder, naar buiten de netwerker.

Verbinder
Algemene typering: Laat mensen samenwerken
Motto: De groep is meer dan een optelsom der delen Stuurt door: Versterken van het groepsmoreel
Stellen van kaders voor samenwerking
Bieden van ruimte voor individuele prestaties binnen het groepsverband Schenkt aandacht aan het samenwerkingsproces

Bijdrage aan de samenwerking:
Zoekt naar gemeenschappelijke doelstellingen
Versterkt groepscohesie en samenwerking
Biedt spirit en uitdaging
Betrekt mensen in besluitvorming
Ondersteunt het groepsproces
Brengt conflicten tot een goed einde

Kwaliteiten: Bruggenbouwer, toegankelijk, zorgzaam en begrijpend

Netwerker
Algemene typering: Schept nieuwe mogelijkheden
Motto: Kunnen we er nog meer uithalen? Is er een perfecte ruilbalans? Stuurt door :
Biedt toegang tot externe middelen, bronnen en invloedssferen Schept perspectief en urgentie
Legt nieuwe contacten
Boekt onderhandelingsresultaten

Bijdrage aan de samenwerking: Is het boegbeeld van gemeente, biedt netwerken en herschikt bestaande mogelijkheden. Kwaliteiten: Diplomatiek, sociabel, opportunistisch en zelfstandig

Accenten in bestuursvaardigheden

Netwerkvaardigheden
Ontwikkelen en bestendigen van relaties en samenwerkingsverbanden binnen en buiten de eigen gemeente en benut deze voor het verkrijgen van informatie, steun en medewerking.

Gedragsvoorbeelden:
Legt en onderhoudt contact met voor zijn functie relevante personen en instanties.
Ontwikkelt en onderhoudt een voor de gemeente relevant netwerk van contacten die benodigde ondersteuning kunnen en willen bieden. Maakt op het juiste moment gebruik van zijn netwerk om doelen te bereiken.
Vormt coalities om doelen te bereiken.

Omgevingsbewustzijn
Laat blijken goed te zijn geïnformeerd over maatschappelijke en politieke ontwikkelingen of andere omgevingsfactoren. Benut deze kennis effectief voor de eigen functie of samenwerkingsverbanden.

Gedragsvoorbeelden:
Kent recente ontwikkelingen en trends in buurgemeenten, regio of breder verband en de betekenis hiervan voor de gemeente. Heeft inzicht in de gang van zaken binnen andere samenwerkingsverbanden of onderdelen hiervan.
Kent de belangen in en buiten de regio en weet deze te benutten voor de eigen gemeente.
Is op de hoogte van (landelijke) ontwikkelingen en kan dit vertalen naar de invloed hiervan op de eigen gemeente.

Bestuurlijke gevoeligheid
Anticipeert op (en onderkent het belang van) gebeurtenissen die van invloed zijn op het bestaande beleid en handelen van politiek verantwoordelijkheden.

Gedragsvoorbeelden
Voorziet tijdig de risico's en kansen voor de medebestuurders en signaleert situaties die schade kunnen berokkenen. Schat de haalbaarheid van acties en/of besluiten in. Signaleert ontwikkelingen en gebeurtenissen en onderkent de invloed hiervan op de bestuurlijke en de ambtelijke organisatie. Kent zijn positie en onderkent het belang van successen voor medebestuurders

Oordeelsvorming
Weegt informatie en mogelijke handelwijzen in het licht van relevante criteria tegen elkaar af en komt tot realistische beoordelingen.

Gedragsvoorbeelden:
Overziet de consequenties van bepaalde keuzen, benoemt voor- en nadelen van deze keuzen.
Geeft aan welke informatie vereist is voor een goede uitvoering. Schat haalbaarheden in.
Toetst voorstellen vanuit meerdere invalshoeken Komt met een afgewogen oordeel, waarbij effectief gebruik gemaakt is van alle benodigde informatie.

Besluitvaardigheid
Neemt beslissingen door middel van het ondernemen van acties, of legt zich vast door het uitspreken van meningen.

Gedragsvoorbeelden:
Neemt tijdig de nodige beslissingen.
Neemt besluiten, ook op basis van beperkte gegevens Stelt beslissingen niet onnodig lang uit.
Neemt een standpunt in en spreekt een oordeel uit. Geeft aan wanneer iets wel of niet kan.
Neemt het besluit op dat moment geen besluit te nemen en maakt dit duidelijk aan anderen.

Veerkracht
Blijft effectief presteren onder tegenslag, teleurstelling, tegenspel, tijdsdruk of loyaliteit aan groepen met verschillende belangen.

Gedragsvoorbeelden:
Blijft constante prestaties leveren ondanks tegenslagen, teleurstellingen of tegenspel.
Raakt niet in paniek.
Het eigen humeur lijdt niet onder tegenslag, teleurstelling of tegenspel.
Blijft bij oplopende emoties zoeken naar een mogelijke oplossing. Bewaart in situaties met grote tegengestelde belangen rust.

Buitenpost, 12 maart 2002