GroenLinks
-
GroenLinks dient initiatiefwet 'constitutionele toetsing' in
11 april 2002
Femke Halsema heeft een initiatiefwet `constitutionele toetsing'
ingediend. Met dit initiatiefwetsvoorstel krijgt elke Nederlandse
rechter de mogelijkheid om wetten buiten toepassing te laten als deze
- in een individueel geval - in strijd zijn met de klassieke
grondrechten. Aanpassing van wetgeving blijft uitsluitend een taak van
de wetgever.
Het wetsvoorstel voorziet in toetsing van wetten aan de klassieke
grondrechten en een aantal onvervreemdbare grondrechten. Dit betreft
rechten waarbij de overheid de vrijheid van burgers heeft te
respecteren, zoals het discriminatieverbod, de vrijheid van
meningsuiting, het recht op een persoonlijke levenssfeer, de vrijheid
van onderwijs en het verbod op de doodstraf.
Introductie van constitutionele toetsing is noodzakelijk en gewenst
om:
- de grondwettigheid van wetgeving te bevorderen;
- de individuele rechtsbescherming van de burger tegenover de overheid
te vergroten;
- aan te sluiten bij de constitutionele ontwikkelingen in de Europese
Unie.
Verder kan constitutionele toetsing er aan bijdragen dat de Grondwet
een 'levende wet' wordt en onderdeel van het publieke debat. Botsingen
tussen wetgever en burger kunnen dan namelijk op het publieke forum
van de rechtszaal worden beslecht. Het publieke belang in een
pluriforme samenleving is gediend met de grondwettelijke
rechtsbescherming van individuen en minderheden tegenover algemene
wetgeving.
In het initiatiefwetsvoorstel is niet gekozen voor de vorming van een
constitutioneel hof. De bevoegdheid wordt gespreid over alle rechters.
Ervaringen met constitutionele hoven in andere Europese landen en in
de Verenigde Staten leren dat dit dikwijls leidt tot politieke
benoemingen en de ongewenste samenballing van politieke en
rechterlijke macht. Bovendien sluit 'gespreide toetsing' aan bij de
bestaande bevoegdheid van elke Nederlandse rechter om wetten te
toetsen aan internationale en Europese verdragen.
De sociale grondrechten zijn in het wetsvoorstel voorlopig buiten
beschouwing gelaten. Deze grondrechten zijn door hun formulering
minder geschikt voor beoordeling door de rechter. Deze grondrechten
bevatten een inspanningsverplichting voor de overheid om de welvaart
te spreiden en voor voldoende werkgelegenheid voor de bevolking te
zorgen. Als de rechter moet oordelen of de overheid zich op deze
terreinen voldoende heeft ingespannen, kan hij gedwongen zijn om
politieke en bestuurlijke keuzes te maken. Deze dienen echter
voorbehouden te zijn aan de wetgever.
Introductie van 'constitutionele toetsing' betekent wijziging van
artikel 120 van de Grondwet, waardoor het wetsvoorstel in twee
lezingen door tweederde van het parlement dient te worden goedgekeurd.
Femke Halsema
De volledige tekst van het initiatiefwetsvoorstel vindt u hier.
-
Meer weten? E-mail info@groenlinks.nl