FNV

Bureau haalt beroepsziekten uit anonimiteit
Publieksvoorlichting - publieksvoorlichting@vc.fnv.nl

Inleiding van FNV-voorzitter Lodewijk de Waal bij het Nederlands Instituut Schaderegelaars, 4 april 2002.]

Dames en Heren,

Twee jaar geleden heeft de FNV het Bureau Beroepsziekten opgericht. De werkgeversorganisatie VNO-NCW vond het een 'ziek plan'. Zij zagen het - overigens net als minister Korthals van Justitie - als een startsein voor de verspreiding van de Amerikaanse claimcultuur in Nederland. Het Verbond van Verzekeraars wees op dreigende onverzekerbaarheid van de werkgeversaansprakelijkheid. En ook nogal wat advocaten trokken hun wenkbrauwen op, omdat de FNV op basis van `no cure no pay` in zee ging.

Kortom, de FNV gooide een flinke steen in de vijver. Kranten en vakbladen schreven er over zonder dat onze afdeling persvoorlichting daar een extra inspanning voor hoefde te plegen. Dit onderwerp 'verkoopt' zich zelf, riepen ze daar. Menig commercieel congresbureau voer er wel bij.
De vele bijeenkomsten over beroepsziekten en werkgeversaansprakelijkheid werden goed bezocht. De rimpels in de vijver werden golven toen Bureau Beroepsziekten FNV vorig jaar de lijst met de eerste 100 aansprakelijk gestelde werkgevers publiceerde. Werkgeversorganisaties vonden dat schandalig. Daarom ben ik blij dat wij op deze bijeenkomst van het NIS, dus rechtstreeks aan de schaderegelaars, kunnen uiteenzetten wat de FNV met Bureau Beroepsziekten op het oog heeft.

Volgens het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, een instelling van de Universiteit van Amsterdam, komen er per jaar 20.000 mensen met een beroepsziekte bij. Die cijfers zijn gebaseerd op vertaling van Duitse en Belgische cijfers. Als we uitgaan van Denemarken, zouden per jaar 50.000 mensen in Nederland een beroepsziekte oplopen. Precieze aantallen voor ons land zijn onbekend.
We weten precies hoeveel bloembollen we naar Engeland exporteren en hoeveel toeristen met Pasen Amsterdam bezoeken. En het CBS kan u vertellen dat er in 2000 maar liefst 58.125.000.000 kilo blauwe wijting werd ingevroren. Maar het aantal mensen dat ziek wordt van hun werk kennen we niet. Met het bureau willen we de beroepsziekten uit de anonimiteit halen en op de maatschappelijke agenda zetten.

Het overgrote deel van de beroepszieken komt in de WAO. Er is blijvende en onherstelbare gezondheidsschade. Bijvoorbeeld aandoeningen van het centraal zenuwstelsel door oplosmiddelen in verf en ontvettingsmiddelen. En bijvoorbeeld onherstelbare aandoeningen van rug, knieën en armen door te zware fysieke arbeid. Soms is reïntegratie in ander werk een mogelijkheid. Zoals voor machinebankwerkers die huidaandoeningen hebben opgelopen door de koel en snijvloeistoffen waarmee ze werken. Maar... in vrijwel alle gevallen is er sprake van een verlies aan inkomen. Toen de WAO de arbeidsongeschiktheid ruim compenseerde, haalde bijna niemand het in zijn hoofd om de werkgever voor het verschil met het verdiende loon aansprakelijk te stellen. Door alle veranderingen in de WAO is dat heel anders geworden. Bij velen ontstaat een financiële noodzaak om nu wel gebruik te maken van de wettelijke mogelijkheden, die overigens al enkele decennia bestaan. Ons burgerlijk wetboek formuleert voor werkgevers een zorgplicht voor veilige en gezonde arbeidsomstandigheden en bepaalt dat schade die het gevolg is van schending van die plicht moet worden vergoed. Bureau beroepsziekten helpt om dat recht te halen. Dat is geen claimcultuur, maar gewoon vakbondswerk. Werk - en ik maak nu even een uitstapje naar de politieke actualiteit - dat een hoge vlucht zal nemen als 'de heer Fortuyn' met zijn ideeen over de sociale zekerheid het voor het zeggen gaat krijgen. Zo is hij o.a. voorstander van het opnieuw invoeren van het 'risque professionel'. Alleen werknemers die aantoonbaar arbeidsongeschikt zijn geworden door hun werk, hebben dan nog aanspraak op een WAO-uitkering. De rest is dan aangewezen op de bijstand of dient zich daartegen te verzekeren voor zo'n 1400 euro per jaar uit eigen zak. Wat nou vernieuwing?
Fortuyn komt met een idee uit de oude doos: terug naar de tijden van de Ongevallenwet van 1901. En het eind van het liedje is dat juristen - ook die van ons - dan handen vol werk krijgen aan het gevecht of een werknemer nou wel of niet door zijn werk ziek is geworden. Nou dames en heren, laat me u duidelijk maken dat de FNV op dat soort werkgelegenheid niet zit te wachten!

Geachte aanwezigen,
Ik stel het nog maar eens met nadruk: beroepsziekten zijn per definitie het gevolg van slechte arbeidsomstandigheden. Onze voorouders accepteerden gezondheidsschade als gevolg van het werk zonder morren. Het werd geaccepteerd als ware het de wil van hogere machten of, door de niet gelovigen, als een risico van het vak. Nu is de heersende norm, dat je gezond je pensioen moet kunnen halen. Sinds de jaren '80 is er uitvoerige wetgeving gekomen voor goede arbeidsomstandigheden met als doel gezondheidsschade door werk te voorkomen. De FNV heeft ze allemaal naast elkaar gezet in een boek: 1000 pagina's met normen en regels. Daar staat dus de zorgplicht voor de werkgevers opgeschreven. Het niet naleven van regels is schadelijk.
Kijk naar Enschede en Volendam.
Die gebeurtenissen hebben terecht tot beleidswijzigingen geleid. Maar het aantal slachtoffers van deze rampen valt in het niet bij het aantal slachtoffers van slechte arbeidsomstandigheden. Met de schadeclaims van Bureau Beroepsziekten, en het publiek maken daarvan, willen we bedrijven confronteren met wat wordt aangericht. En daardoor willen we een extra impuls geven aan preventie en een einde maken aan het gedogen van overtreding van arbo-regels.

Ik geef toe, we mijden de confrontatie niet.
En er is een hoop geld gemoeid met schadeclaims.
Het Verbond van Verzekeraars heeft eens becijferd, dat het per jaar om zo'n 400 miljoen euro gaat, alleen voor schadebedragen voor beroepsziekten. Arbeidsongevallen zijn niet inbegrepen. Met een groot deel van U zullen de jongens en meisjes van Bureau Beroepsziekten zaken moeten doen, om dat geld bij de slachtoffers terecht te laten komen.

De FNV heeft met Bureau Beroepsziekten gekozen voor de weg van de minnelijke schikking. Dossiers worden grondig en met kennis van zaken voorbereid. Voordat aansprakelijk wordt gesteld, zijn de zaken ook door medisch adviseurs en advocaten beoordeeld. Dat kost een paar centen, maar dan heb je ook wat. Het betekent ook, dat we bij sommige dossiers tot de conclusie komen om niet aansprakelijk te stellen. We hebben nu voor 169 mensen de ex-werkgever aansprakelijk gesteld. 81 zaken zijn - na grondig onderzoek - niet doorgezet. In het belang van de slachtoffers, maar niet minder in het belang van verzekeraars, hopen wij dat deze schades snel en soepel kunnen regelen. Verzekeraars bekeren zich in woorden steeds meer tot het maatschappelijk verantwoord en ethisch ondernemen. Tot op heden hebben wij van de daden nog weinig gezien, een paar uitzonderingen daargelaten. Maar hopelijk gaat dat na deze avond veranderen.
Ik ben er echter niet gerust op.
In een aantal zaken wilden verzekeraars niet meewerken aan reintegratiepogingen: Daarmee zou immers de aansprakelijkheid worden erkend. Ik weet niet veel van uw vak, maar ik weet wel dat reïntegratie leidt tot schadebeperking, dus in het voordeel van allen is. Niet meewerken aan reïntegratie is bovendien niet sociaal.

Ik hoop dat de FNV en verzekeraars tot snelle en sociale regeling van schades voor mensen met een beroepsziekte kunnen komen. En daarmee bijdragen aan naleving van arbo-regels, zodat beroepsziekten worden voorkomen. Want het is natuurlijk beter om gezond aan het werk te blijven met een goed loon, dan ziek thuis te zitten met een paar ton op de bank. Wij roepen werknemers met een beroepsziekte actief op om hun schade te claimen. Als alle 20.000 dat jaarlijks inderdaad gaan doen, komen schaderegelaars handen te kort. Wellicht is het nog wat aan de vroege kant, maar het is natuurlijke efficiënter om tot standaardregelingen te komen voor compensatie van beroepsziekten, dan iedere zaak uit te vechten. En goedkoper is het ook.
Dan hoeven verzekeraars naast de claim ook niet nog eens 10 tot 40% van de schadebedragen uit te betalen aan allerlei deskundigen die zich over de dossiers hebben gebogen.

De komende periode is voor ons Bureau Beroepsziekten een test. Of we weten schades zakelijk, snel, efficiënt en sociaal te schikken. Of we stappen direct rechtstreeks naar de rechter. Die laatste weg lijkt steeds aantrekkelijker gezien de uitspraken die door lagere en hogere rechters in beroepsziekte-zaken zijn gedaan. Het is aan verzekeraars om te bepalen welke weg wordt gegaan. Het liefst onderhandelen en schikken we.
Maar als er gevochten moet worden, doen we dat net zo lief. Zeker gezien het doel dat allen delen: niet ziek worden van je werk.

4 april 2002

Meer nieuws? Ga naar http://www.fnv.nl/nieuws .