Ministerie van Buitenlandse Zaken
---
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag
Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag
Datum 19 maart 2002 Auteur Pieter de Gooijer
Kenmerk DIE/ 140/02 Telefoon 070 - 348 6132
Blad /1 Fax 070 - 348 4086
Bijlage(n) 3 E-mail pieter-de.gooijer@minbuza.nl
Betreft Verslag van de voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad te
Barcelona, 15-16 maart 2002
C.c.
Zeer Geachte Voorzitter,
Overeenkomstig de daarover bestaande afspraken zend ik u bijgaand het
verslag van de voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad die op 15 en 16
maart 2002 te Barcelona plaatsvond, alsmede de desbetreffende conclusies van
het Voorzitterschap en daarbij horende bijlagen.
De Minister van Buitenlandse Zaken
Verslag van de voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad
te Barcelona, 15-16 maart 2002
Op 15 en 16 maart 2002 kwam de Europese Raad in Barcelona bijeen om voor de
tweede keer de geboekte voortgang en te nemen maatregelen te bespreken,
betreffende de tenuitvoerlegging van de strategie die in Lissabon in 2000
door de Europese Raad is overeengekomen. Voorts besprak de Europese Raad een
aantal onderwerpen van Buitenlands en Veiligheidsbeleid (GBVB), waaronder
met name de situatie in het Midden-Oosten (verklaring bijgevoegd) en
Macedonië. Ook had de Raad een ontmoeting met de leiders van Servië en
Montenegro, Kostunica en Djukanovic.
Zoals blijkt uit de conclusies van het Voorzitterschap (bijgevoegd, incl.
bijlagen), kon in Barcelona worden vastgesteld dat binnen het kader van de
Lissabon-strategie inmiddels veel is bereikt. Tegelijk komt het er nu op aan
verdere voortgang te bewerkstelligen op de terreinen waar deze is
achtergebleven bij de eerder gestelde doelstellingen en zulks op een wijze
die rekening houdt met de samenhang tussen de drie hoofdgebieden van de
strategie. Met deze bijeenkomst is duidelijk geworden dat de
Lissabon-strategie zichzelf bewijst als een instrument en basis voor
voortgang op velerlei terreinen van integratie.
Voor de eerste keer namen vertegenwoordigers van de kandidaat-lidstaten
(KLS) deel aan een werkzitting van de Europese Raad, om hen zodoende
vroegtijdig te betrekken bij het proces dat de strategie omvat.
Voorafgaand aan zijn vergadering had de Europese Raad een ontmoeting met de nieuwe Voorzitter van het Europese Parlement, Pat Cox. In zijn interventie (tekst bijgevoegd) besteedde deze met name aandacht aan de vraag hoe de samenwerking tussen de instellingen kan worden verbeterd. De Europese Raad verwelkomde het initiatief van de heer Cox om te komen tot een partnerschap dat is gebaseerd op politieke dialoog en pragmatische aanpassingen.
I. Lissabon strategie
Algemeen
De succesvolle introductie van de chartale euro, de aarzelende opleving van
de conjunctuur en het besef dat de toetredingsonderhandelingen in de
beslissende fase zijn gekomen, vormden belangrijke elementen van het kader
waarbinnen deze bijeenkomst van de Europese Raad plaatsvond. Reeds in de
eerste werkzitting bleek brede overeenstemming over het belang nu te komen
tot daadkrachtige implementatie van de afspraken die zijn gemaakt in het
kader van de Lissabon-strategie, mede teneinde het potentieel voor
economische groei en werkgelegenheid te vergroten. In de komende jaren moet
verder worden gewerkt aan de versterking van de kenniseconomie en, zoals
eerder ook al door Nederland naar voren is gebracht, het ontwikkelen van
maatregelen waarmee aan de gevolgen van de vergrijzing het hoofd wordt
geboden. Daarbij zal de samenhang tussen de economische, sociale en
duurzaamheid dimensies van de strategie moeten worden benut en bewaakt.
Zoals eveneens door Nederland is bepleit, stelde de Europese Raad vast dat
het geheel van procedures en processen dat met de Lissabon-strategie is
geassocieerd, mede daartoe moet worden vereenvoudigd en gestroomlijnd.
Langetermijnstrategie
Het belang en de doelstellingen van het Stabiliteits- en Groeipact werden
bevestigd, waaronder de middellangetermijn-begrotingsdoelstelling, te weten
in 2004 nagenoeg begrotingsevenwicht of een overschot te bereiken. In
verband daarmee werd de Raad uitgenodigd de houdbaarheid van de
overheidsfinanciën op langere termijn te blijven bestuderen, met name ook in
het licht van de vergrijzing - een aspect waarop Nederland nadruk heeft
gelegd. In dit verband drong de Europese Raad aan op versnelling van de
hervorming van de pensioenstelsels. Mede met het oog op bespreking hiervan
tijdens de volgende voorjaarsbijeenkomst zullen de lidstaten in september
van dit jaar verslagen voorleggen betreffende de nationale
pensioenstrategieën.
Het aspect van duurzaamheid heeft, met nadrukkelijke steun van Nederland,
ruime aandacht gekregen. In dit verband onderstreepte de Europese Raad het
belang van het Protocol van Kyoto, dat in werking zou moeten treden voor de
Top van Johannesburg.
Een einde makend aan een langdurige impasse besloot de Europese Raad dat de
Raad voor eind 2004 overeenstemming moet bereiken over aanvaarding van een
richtlijn over energiebelasting en onderstreepte bovendien, mede op voorstel
van Nederland, de noodzaak in het kader van de strategie voor duurzame
ontwikkeling te komen tot substantiële verhoging van de energie-efficiëntie.
De Europese Raad verwelkomde de gemeenschappelijke positie voor de Financing for Development Conferentie te Monterrey, zoals door de Algemene Raad daags voorafgaand aan de Europese Raad overeengekomen. Hij onderstreepte daarenboven het belang te komen tot verdere schuldverlichting. Nederland en Zweden hebben aan de beslissing betreffende de gemeenschappelijke inzet voor Monterrey een gezamenlijke verklaring gehecht, waarin onder meer een oproep is vervat om in 2010 de 0,7%-norm voor ODA te verwezenlijken en in de jaren daaraan voorafgaand eveneens concrete stappen te zetten.
Prioritaire actie
De Europese Raad onderstreepte het belang van het goed functioneren van de
interne markt voor groei en werkgelegenheid. Hij heeft de Raad onder meer
gevraagd om jaarlijks te rapporteren over de voortgang die wordt geboekt in
de implementatie van de aanbevelingen uit het Handvest voor het Midden en
Kleinbedrijf (MKB), een aangelegenheid waaraan ook Nederland bijzonder
belang hecht. De Europese Raad heeft de Commissie voorts gevraagd ter
ondersteuning van het ondernemerschap, met name ook in het MKB, voor Sevilla
een actieplan in te dienen betreffende vereenvoudiging en verbetering van de
regelgeving, zulks met in achtneming van de aanbevelingen van het
Mandelkern-rapport. Nu de termijn waarbinnen het wetgevend pakket voor de
overheidsaanbestedingen niet is gehaald, drong de Europese Raad er bovendien
bij de Raad op dit alsnog voor het einde van dit jaar definitief aan te
nemen.
Evenzeer is aandacht besteed aan de versterking van de sociale samenhang. In
dit verband vormde de uitdaging waarvoor de vergrijzing Europa stelt, voor
de Europese Raad aanleiding andermaal het belang te benadrukken van
financiële houdbaarheid van oudedagsvoorzieningen. Hij verzocht de Commissie
en de Raad voorts de toegankelijkheid, kwaliteit en financiële houdbaarheid
van gezondheidszorg en ouderenzorg diepgaand nader te onderzoeken en
daarover voor de volgende voorjaarsbijeenkomst te rapporteren.
Binnen het kader van het Luxemburg-proces, besprak de Europese Raad onder
meer de wenselijkheid om het bevorderen van vervroegde pensionering te
beperken. Nederland heeft bij de bespreking van deze aangelegenheid gewezen
op het belang van de vrijwilligheid en ruimte voor eigen keuze van de
werknemer. Met inachtneming van de nationale regels betreffende de
pensioengerechtige leeftijd moet langer werken mogelijk worden gemaakt,
hetgeen per 2010 moet leiden tot een gemiddelde verhoging in Europa van vijf
jaar van de daadwerkelijke gemiddelde leeftijd waarop werknemers stoppen met
werken. Voorts nodigde de Europese Raad de Raad uit de nodige stappen te
zetten ter vergroting van vaardigheden en de mobiliteit op de arbeidsmarkt
en met het oog op de ontwikkeling van voorstellen ten behoeve van de
voorjaarsbijeenkomst van 2003 voor de invoering van een
ziekteverzekeringsbewijs, waarmee toegang tot medische behandeling in alle
lidstaten wordt verkregen.
Zoals tevoren door het Spaanse Voorzitterschap was aangegeven, besteedde de
Europese Raad aandacht aan het belang de Europese economieën beter met
elkaar te verbinden. Hij sprak zich uit voor spoedige uitvoering van de
Lamfalussy-voorstellen, van het actieplan voor financiële diensten en voor
tot stand komen van volledig geïntegreerde markten voor effecten en
risicokapitaal in 2003 en voor financiële diensten in 2005.
Op het gebied van liberalisering van de energiemarkten vond een doorbraak
plaats, doordat overeenstemming kon worden bereikt over de vrijmaking in
2004 van de markten voor niet-huishoudelijk verbruik van zowel gas als
elektriciteit. Gegeven het grote belang dat de burger toegang houdt tot
kwalitatief hoogwaardige diensten van algemeen economisch belang verzocht de
Europese Raad de Commissie haar onderzoek voort te zetten met het oog op het
tot stand komen van een kaderrichtlijn ter zake en daarover nog dit jaar
verslag uit te brengen.
De Europese Raad legde als doelstelling vast dat in 2010 de Europese
onderwijs- en opleidingsstelsels een kwaliteitsstandaard in de wereld moeten
vormen. Over de voortgang daarheen moet in 2004 aan de voorjaarsbijeenkomst
worden gerapporteerd door de Raad en de Commissie. Tegelijk dienen
additionele inspanningen te worden geleverd op het gebied van Onderzoek &
Ontwikkeling (O&O), alsmede innovatie. De Europese Raad stemde er in dat
verband mee in dat uitgaven voor O&O en innovatie worden verhoogd met het
doel in 2010 het niveau van 3% BBP te benaderen; 2/3 deel van de hiermee
gemoeide nieuwe investeringen moeten uit de particuliere sector komen.
Gezien het belang van het Gemeenschapsoctrooi voor het innovatief vermogen
van het Europese bedrijfsleven verzocht de Europese Raad voorts de Raad in
mei van dit jaar overeenstemming te bereiken over een gemeenschappelijke
politieke benadering. Tenslotte nodigde de Europese Raad, in lijn met de
ook tevoren kenbaar gemaakte Nederlandse opvattingen, de Raad en de
Commissie uit maatregelen en een tijdschema uit te werken betreffende de
benutting van het potentieel van biotechnologie, dit met inachtneming van
het voorzorgsbeginsel en met de nodige aandacht voor de ethische en andere
vragen die ten aanzien van dit onderwerp leven in de samenleving.
II. Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid (GBVB)
Midden-Oosten
Tijdens het diner sprak de Europese Raad over de situatie in het
Midden-Oosten in het licht van de actuele situatie en mede aan de hand van
een verslag van de Hoge Vertegenwoordiger Solana. De Europese Raad nam een
verklaring aan over het Midden-Oosten, die de neerslag vormt van de
besprekingen.
Tegen de achtergrond van verder toegenomen geweld deed de Europese Raad een
oproep tot onmiddellijke stopzetting daarvan en terugkeer naar besprekingen
die de veiligheid kunnen bevorderen volgens het Tenet-werkplan en de
aanbevelingen van de Mitchell-commissie. Tegelijkertijd wordt het belang
onderstreept van het bieden van een politiek perspectief. In dit verband
riep de Europese Raad partijen tevens op de recente resolutie van de
Veiligheidsraad 1397 met spoed uit te voeren.
Een belangrijke politieke ontwikkeling betreft het plan van de Saoedische
kroonprins Abdullah, dat de uitvoering van de bestaande
Veiligheidsraadsresoluties verbindt aan volledige normalisering van de
betrekkingen tussen de Arabische landen en Israël. De Europese Raad sprak de
hoop uit dat de aanstaande Topconferentie van de Arabische Liga in Beiroet
dit plan voor zijn rekening neemt.
Macedonië
Tijdens het diner is eveneens uitvoerig gesproken over Macedonië, waarbij
vooral aandacht is besteed aan een mogelijke militaire rol voor de Europese
Unie als vervolg op de NAVO-operatie Amber Fox. De Europese Raad verklaarde
zich in beginsel bereid tot overname van de operatie na de a.s. verkiezingen
in het land, op basis van een uitnodiging van de regering in Skopje. Mede op
aandringen van Nederlandse kant is in de conclusies van het Voorzitterschap
deze beginselbereidheid vermeld met de toevoeging dat deze geldt 'met dien
verstande dat de permanente regelingen voor de EU-NAVO samenwerking
("Berlijn plus") dan bestaan'.
De Nederlandse regering heeft zich, zoals bekend, de afgelopen periode op
diverse manieren ingezet om de bedoelde regelingen tot stand te brengen.
Om de problemen die daarover nog steeds bestaan te helpen oplossen, worden
het Voorzitterschap en de Hoge Vertegenwoordiger verzocht daartoe de nodige
stappen te ondernemen.
Zimbabwe
De Europese Raad heeft gesproken over de situatie in Zimbabwe en, in lijn
met hetgeen van Nederlandse en Britse kant naar voren is gebracht,
vastgesteld dat de recente verkiezingen in Zimbabwe niet vrij en eerlijk
zijn verlopen. Reeds in de aanloopfase was sprake van een sfeer van geweld
en intimidatie, terwijl bij het uitbrengen van de stemmen door
onafhankelijke waarnemers fraude en andere onregelmatigheden zijn
geregistreerd. Daarom heeft de Europese Raad opdracht gegeven tot nader
onderzoek naar het nemen van verdere, gerichte maatregelen. Mede in dit
verband is het belangrijk dat contact wordt onderhouden met de buurlanden
van Zimbabwe, in het bijzonder Zuid-Afrika. Daartoe zal een EU-trojka
binnenkort de regio bezoeken.
Servië en Montenegro
De Europese Raad heeft de resultaten van de dialoog tussen Servië en
Montenegro over hervorming van de Joegoslavische Federatie verwelkomd. Mede
door de inspanningen van de Hoge Vertegenwoordiger kon een overeenkomst
worden bereikt over arrangementen voor een unie van Servië en Montenegro op
de basis van een enkele grondwet. Dit resultaat, dat in de komende maanden
verder zal moeten worden uitgewerkt, brengt het Europese perspectief van
Servië en Montenegro dichterbij.
De Joegoslavische president Kostunica en de Montenegrijnse President
Djukanovic waren bijzondere gasten tijdens de lunch van Staatshoofden en
Regeringsleiders van de EU met die van de kandidaat-lidstaten.
III Overige onderwerpen
De Europese Raad sprak zich tenslotte uit over een aantal andere
onderwerpen, waar onder de volgende.
Toekomst van Europa
De Secretaris-Generaal van Raad, Javier Solana, lichtte kort zijn verslag
toe over mogelijkheden voor verbetering van de werkwijze van de Raad. De
Europese Raad heeft het Voorzitterschap opgedragen hierover met de SG een
rapport voor de Europese Raad van Sevilla voor te bereiden. De SG kan zich
daartoe verstaan met de leden van de Europese Raad of door hen aan te wijzen
correspondenten. De Algemene Raad zal, in het kader van de voorbereiding van
de Europese Raad van Sevilla, over het rapport een oordeel vellen.
Euro-mediterrane samenwerking
De Europese Raad verwelkomde de beslissing van de EcoFin Raad, tot stand
gekomen aan de vooravond van de bijeenkomst van de Europese Raad,
betreffende een versterkte euro-mediterrane investeringsfaciliteit bij de
Europese Investeringsbank (EIB), aangevuld met de partnerschapsregeling en
een kleine vertegenwoordigende vestiging van de EIB in de regio. Na een jaar
zal de faciliteit worden geëvalueerd.
Maatregelen van de Verenigde Staten inzake staal
De Europese Raad sprak zijn volmondige steun uit aan het voornemen van de
Commissie de WTO-mogelijkheden aan te wenden voor overleg over de genomen
maatregelen en mogelijke vrijwaringsmaatregelen.
Bekrachtiging van het Verdrag van Nice
De Ierse Minister-President heeft bevestigd dat zijn regering blijft streven
naar bekrachtiging door Ierland van het Verdrag van Nice. De Europese Raad
heeft bevestigd de Ierse regering in dit streven te steunen en hierover in
Sevilla andermaal te spreken.
Kenmerk DIE/
Blad /8
===