BedrijfsautoRAI
19-3-2002
De stille vrachtwagen van DAF
Winkels worden steeds vaker s avonds en s nachts bevoorraad, met als
gevolg dat er meer transport ontstaat buiten de dagperiode. Dan komen
er extra geluidsnormen om de hoek kijken, waarvoor speciale stille
concepten nodig zijn. De DAF stille trekker bijvoorbeeld, die als
prototype in samenwerking met PD&E Automotive en in het kader van het
PIEK-programma ontwikkeld is.
s Avonds of s nachts met een vrachtauto de binnenstad inrijden om
bijvoorbeeld een grote supermarkt te bevoorraden, is aan belangrijke
beperkingen op het gebied van geluidsproductie gebonden. Geluidspieken
ten gevolge van de bevoorrading mogen vanaf 21.00 uur de 65 dB(A) niet
meer overschrijden. Vanaf 23.00 uur geldt zelfs een maximum
geluidsproductie van 60 dB(A), gemeten op 7,5 meter van het voertuig.
In principe geldt de eis van 65 dB(A) al vanaf 19.00 uur. Het
bevoorradende verkeer kan bij het laden en lossen in de avond en nacht
in bebouwde omgeving in veel situaties echter nog niet aan de eisen
voldoen. Daarom wordt er tot 2004 voor de tijd tussen 19.00 en 21.00
uur nog ontheffing verleend voor het piekniveau bij laden en lossen.
Dit onder voorwaarde dat betrokken bedrijven zich actief inzetten voor
de ontwikkeling en invoering van geluidsreducerende maatregelen en
geluidsarme technieken. De ministeries van VROM, Verkeer en Waterstaat
en Economische Zaken werkten daartoe samen aan het Meerjarenprogramma
PIEK, dat uitgevoerd wordt door Novem.
3 dB(A) is halvering van geluid!
In het kader van de PIEK-regeling heeft DAF Trucks een stille trekker
ontwikkeld, gebaseerd op de vorig jaar geïntroduceerde nieuwe CF75. De
uitdagingen waren groot. Het optrekken vanaf stilstand betekent bij
een standaard voertuig een geluidsproductie van 78 dB(A). Om aan de
nieuwe norm te voldoen, moest een geluidsreductie van 18 dB(A)
gerealiseerd worden! Het starten van de dieselmotor levert bij de
huidige voertuigen zon 71 dB(A) op, het afblazen van de
remluchtventielen 72 dB(A) en het sluiten van een portier 75 dB(A).
Puur energetisch gezien, betekent een afname met 3 dB(A) een halvering
van het geluid.
Eén conclusie kan er op voorhand getrokken worden: het geluid dat de
vrachtwagen bij het optrekken produceert, kan met de nu voorhanden
zijnde techniek onmogelijk tot 60 dB(A) gereduceerd worden. Dit,
vanwege de geluidsbijdrage van bepaalde restbronnen, zoals assen,
banden en wegdek. 65 dB(A) Is wel haalbaar, zo bewijst de stille
vrachtwagen van DAF, zij het met tal van technische aanpassingen.
Stilte-stand
Natuurlijk kreeg allereerst de motor alle aandacht bij de ontwikkeling
van de stille trekker. De FT75 maakt gebruik van de 9,2 liter motor
die in de meest krachtige uitvoering 265 kW/360 pk levert en van
huisuit al een lage geluidsproductie heeft. Met het oog op de
inkapseling en de noodzakelijke koeling, is het vermogen van de motor
teruggebracht tot 228 kW/310 pk. Door middel van een druk op de knop,
kan de chauffeur, wanneer hij s avonds of s nachts binnen stedelijke
gebieden komt, op een zogeheten stilte-stand overschakelen. Het
maximum toerental wordt dan begrensd op 1.100 t/min. Door een verlate
inspuiting verloopt de verbranding bovendien stiller. De motor is
overigens bijna volledig ingekapseld met absorptiemateriaal, waardoor
op zich al een geluidsreductie van 10 dB(A) gerealiseerd wordt.
Extra demper ingeschakeld
Bij het activeren van de fluistermodus gebeurt er overigens meer. Zo
wordt bijvoorbeeld een extra demper in het uitlaatsysteem
bijgeschakeld, de luchttoevoer naar de motorruimte achter de grille
voor een deel akoestisch afgesloten, de ventilatorkoppeling in de
laagste overbrenging gesteld en het schakelprogramma van de
versnellingsbak aangepast aan het verlaagde motortoerental. Bovendien
wordt het afblazen van remlucht via een centrale afblaasdemper
geregeld.
Automatische transmissie
Bijzonder kenmerk van de stille DAF trekker is verder een aangepaste
luchtcompressor, die normaliter meer dan de helft van het motorgeluid
kan veroorzaken en nu voor een lager geluidsniveau een ander huis
heeft gekregen. Ook de versnellingsbak verdient bijzondere aandacht.
Vooral bij het gas geven en gas loslaten, wordt extra geluid
geproduceerd, dat door de toepassing van een automatische
versnellingsbak sterk gereduceerd kan worden. In het prototype past
DAF nog een automatische transmissie van Allison toe, maar in principe
kan ook een geautomatiseerde stappen-versnellingsbak toegepast worden.
Deze was op korte termijn nog niet beschikbaar.
Stil portier
Innovatief aan de stille trekker is verder het stille portier. Het
dichtslaan van een portier is een echt piekgeluid. Normaal gesproken,
heeft een portier snelheid en kracht nodig om in het slot te vallen.
Daarom is er nu gekozen voor een deurslot met innovatieve techniek.
Het portier wordt hierbij pneumatisch in het slot getrokken. Ten
opzichte van een conventioneel portier is hierdoor een geluidsvoordeel
van ongeveer 14 dB(A) bewerkstelligd. Wanneer de chauffeur het portier
opent, gaat overigens de radio automatisch uit en sluit een eventueel
geopende ruit zich vanzelf. Daarnaast schakelt ook het akoestische
signaal dat bij het achteruitrijden klinkt, automatisch uit wanneer in
de PIEK-modus gereden wordt.
Overigens moge duidelijk zijn dat de op de stille trekker toegepaste
technologieën ook voor een vrachtauto (bakwagen) gebruikt zouden
kunnen worden.
DAF laat met de stille trekker zien dat het behalen van de 65
dB(A)-norm technisch gezien haalbaar is en dat ook de strenge norm van
60 dB(A) binnen bereik ligt. Alleen voor wat het optrekken betreft,
lijkt die laatste waarde, met de nu voorhanden zijnde technologie, nog
onhaalbaar