BedrijfsautoRAI

19-3-2002

De stille vrachtwagen van DAF

Winkels worden steeds vaker s avonds en s nachts bevoorraad, met als gevolg dat er meer transport ontstaat buiten de dagperiode. Dan komen er extra geluidsnormen om de hoek kijken, waarvoor speciale stille concepten nodig zijn. De DAF stille trekker bijvoorbeeld, die als prototype in samenwerking met PD&E Automotive en in het kader van het PIEK-programma ontwikkeld is.

s Avonds of s nachts met een vrachtauto de binnenstad inrijden om bijvoorbeeld een grote supermarkt te bevoorraden, is aan belangrijke beperkingen op het gebied van geluidsproductie gebonden. Geluidspieken ten gevolge van de bevoorrading mogen vanaf 21.00 uur de 65 dB(A) niet meer overschrijden. Vanaf 23.00 uur geldt zelfs een maximum geluidsproductie van 60 dB(A), gemeten op 7,5 meter van het voertuig.

In principe geldt de eis van 65 dB(A) al vanaf 19.00 uur. Het bevoorradende verkeer kan bij het laden en lossen in de avond en nacht in bebouwde omgeving in veel situaties echter nog niet aan de eisen voldoen. Daarom wordt er tot 2004 voor de tijd tussen 19.00 en 21.00 uur nog ontheffing verleend voor het piekniveau bij laden en lossen. Dit onder voorwaarde dat betrokken bedrijven zich actief inzetten voor de ontwikkeling en invoering van geluidsreducerende maatregelen en geluidsarme technieken. De ministeries van VROM, Verkeer en Waterstaat en Economische Zaken werkten daartoe samen aan het Meerjarenprogramma PIEK, dat uitgevoerd wordt door Novem.

3 dB(A) is halvering van geluid!
In het kader van de PIEK-regeling heeft DAF Trucks een stille trekker ontwikkeld, gebaseerd op de vorig jaar geïntroduceerde nieuwe CF75. De uitdagingen waren groot. Het optrekken vanaf stilstand betekent bij een standaard voertuig een geluidsproductie van 78 dB(A). Om aan de nieuwe norm te voldoen, moest een geluidsreductie van 18 dB(A) gerealiseerd worden! Het starten van de dieselmotor levert bij de huidige voertuigen zon 71 dB(A) op, het afblazen van de remluchtventielen 72 dB(A) en het sluiten van een portier 75 dB(A). Puur energetisch gezien, betekent een afname met 3 dB(A) een halvering van het geluid.

Eén conclusie kan er op voorhand getrokken worden: het geluid dat de vrachtwagen bij het optrekken produceert, kan met de nu voorhanden zijnde techniek onmogelijk tot 60 dB(A) gereduceerd worden. Dit, vanwege de geluidsbijdrage van bepaalde restbronnen, zoals assen, banden en wegdek. 65 dB(A) Is wel haalbaar, zo bewijst de stille vrachtwagen van DAF, zij het met tal van technische aanpassingen.

Stilte-stand
Natuurlijk kreeg allereerst de motor alle aandacht bij de ontwikkeling van de stille trekker. De FT75 maakt gebruik van de 9,2 liter motor die in de meest krachtige uitvoering 265 kW/360 pk levert en van huisuit al een lage geluidsproductie heeft. Met het oog op de inkapseling en de noodzakelijke koeling, is het vermogen van de motor teruggebracht tot 228 kW/310 pk. Door middel van een druk op de knop, kan de chauffeur, wanneer hij s avonds of s nachts binnen stedelijke gebieden komt, op een zogeheten stilte-stand overschakelen. Het maximum toerental wordt dan begrensd op 1.100 t/min. Door een verlate inspuiting verloopt de verbranding bovendien stiller. De motor is overigens bijna volledig ingekapseld met absorptiemateriaal, waardoor op zich al een geluidsreductie van 10 dB(A) gerealiseerd wordt.

Extra demper ingeschakeld
Bij het activeren van de fluistermodus gebeurt er overigens meer. Zo wordt bijvoorbeeld een extra demper in het uitlaatsysteem bijgeschakeld, de luchttoevoer naar de motorruimte achter de grille voor een deel akoestisch afgesloten, de ventilatorkoppeling in de laagste overbrenging gesteld en het schakelprogramma van de versnellingsbak aangepast aan het verlaagde motortoerental. Bovendien wordt het afblazen van remlucht via een centrale afblaasdemper geregeld.

Automatische transmissie
Bijzonder kenmerk van de stille DAF trekker is verder een aangepaste luchtcompressor, die normaliter meer dan de helft van het motorgeluid kan veroorzaken en nu voor een lager geluidsniveau een ander huis heeft gekregen. Ook de versnellingsbak verdient bijzondere aandacht. Vooral bij het gas geven en gas loslaten, wordt extra geluid geproduceerd, dat door de toepassing van een automatische versnellingsbak sterk gereduceerd kan worden. In het prototype past DAF nog een automatische transmissie van Allison toe, maar in principe kan ook een geautomatiseerde stappen-versnellingsbak toegepast worden. Deze was op korte termijn nog niet beschikbaar.

Stil portier
Innovatief aan de stille trekker is verder het stille portier. Het dichtslaan van een portier is een echt piekgeluid. Normaal gesproken, heeft een portier snelheid en kracht nodig om in het slot te vallen. Daarom is er nu gekozen voor een deurslot met innovatieve techniek. Het portier wordt hierbij pneumatisch in het slot getrokken. Ten opzichte van een conventioneel portier is hierdoor een geluidsvoordeel van ongeveer 14 dB(A) bewerkstelligd. Wanneer de chauffeur het portier opent, gaat overigens de radio automatisch uit en sluit een eventueel geopende ruit zich vanzelf. Daarnaast schakelt ook het akoestische signaal dat bij het achteruitrijden klinkt, automatisch uit wanneer in de PIEK-modus gereden wordt.

Overigens moge duidelijk zijn dat de op de stille trekker toegepaste technologieën ook voor een vrachtauto (bakwagen) gebruikt zouden kunnen worden.

DAF laat met de stille trekker zien dat het behalen van de 65 dB(A)-norm technisch gezien haalbaar is en dat ook de strenge norm van 60 dB(A) binnen bereik ligt. Alleen voor wat het optrekken betreft, lijkt die laatste waarde, met de nu voorhanden zijnde technologie, nog onhaalbaar