Partij van de Arbeid
Den Haag, 13 maart 2002
BIJDRAGE VAN ROB OUDKERK (PVDA) AAN HET PLENAIR HOOFDLIJNENDEBAT ZORGSTELSEL
In dit vrij woelige politieke tijdperk zijn richtinggevende kabinetsnota's
over iets wat ons allemaal zo na aan het hart ligt - gezondheid en zorg
daarvoor - van groot belang. Nog essentiëler is dat die nota's liefst een
klip en klaar antwoord moeten geven op voor burgers essentiële problemen.
Niet van straks, maar van nu.
En dan hebben we vandaag een probleem. Want het hoofdlijnendebat over een
nieuw verzekeringsstelsel is een kwestie van veel techniek, van heel veel
moeilijke woorden en van een hele lange adem. Terwijl het hoofdlijnendebat
op straat toch een andere insteek heeft: hoe lang moet ik wachten op de
specialist, kan ik wel terecht op de intensive care, is er nog een huisarts
in de buurt? En niet: hoe lang moet ik wachten op een nieuw stelsel?
De PvdA heeft de overtuiging dat het niet of-of is maar en-en. Dus en hele
concrete oplossingen voor de wachttijden en wachtlijsten nu - meer geld,
meer opleiden, betere plannen, minder regels, dat gaat ook steeds beter in
de gehandicaptenzorg, in de thuiszorg - en zorgen dat je over een aantal
jaren een organisatie en financiering van zorg op poten hebt gezet die zieke
mensen en gezonde mensen zekerheid biedt. Zekerheid op zorg als het nodig is
als het gaat om het individuele belang; solidariteit in het
gemeenschappelijk belang.
Chronisch zieken en ouderen willen gewoon weten: waar zijn we aan toe met
zo'n nieuw systeem? Met zo'n nieuw stelsel? In goed Hollands:
- wat verbetert er?
- wat ga ik betalen?
- wat krijg ik daarvoor? Waar heb ik recht op?
- wanneer krijg ik het?
- wie kan ik aanspreken als ik het niet krijg?
Dit kabinet zal geen knopen meer doorhakken. Maar de steigers voor een
volgend kabinet moeten solide zijn. Dit debat moet ook duidelijkheid
verschaffen wat de consequenties zijn van keuzen die wij maken. En die
andere partijen maken.
Want er valt - dat staat ook in de nota - te kiezen. En het hangt van de
politieke verhoudingen na 15 mei af wat die keuze wordt, laten we daar
vooral geen doekjes om winden. Wij hebben onze plannen door het CPB laten
beoordelen. Dat is niet zaligmakend, maar wel objectiverend. Wat is het
gevolg voor burgers? CDA en VVD: durf je plannen naast de onze door een
onafhankelijk derde te laten beoordelen: dat vraag ik hier vandaag: geef
burgers de kans om echt te kiezen.
Het kabinet stelt voor de sturing te herzien en het verzekeringsstelsel aan
te pakken. De politieke wil en noodzaak om te komen tot een algemene
verzekering voor iedere ingezetene met een wat ons betreft
publiekrechterlijke grondslag, een acceptatieplicht, zorgplicht en
risicoverevening is de meest essentiële stap om te komen tot een solidair
verzekeringssysteem. De PvdA heeft hier het afgelopen decennium telkenmale
voor gepleit en nu gaat het er dan ook van komen. Over een tijdje.
De genoemde randvoorwaarden zijn cruciaal voor chronisch zieken en andere
mensen met gezondheidsproblemen alsmede voor spijkerharde borging van de
publieke belangen in de zorg.
Er worden voorstellen gedaan voor minder regelgeving en belangrijke
voorstellen voor een andere verantwoordelijkheidsverdeling. De PvdA is
voorstander van meer ondernemersvrijheid en zal het door het kabinet
voorgestelde "passend systeem van checks en balances" toetsen aan garanties
voor toegang, verantwoording, kwaliteit en met name een kraakhelder
toezicht. Toezicht op kwaliteit. Toezicht op monopolie- en kartelgedrag.
Toezicht op prijzen. Want je hoeft geen econoom te wezen om te weten dat in
een schaarse markt de uitkomst vaak is: te hoge prijzen, te lage capaciteit.
De verzekering dekt - volgens het kabinet - noodzakelijke zorg. De PvdA wil
dat graag geconcretiseerd zien. Tandarts wel of niet in het pakket? De PvdA
kiest voor wel. Evenals de huisarts. De eerstelijnspsycholoog.
Eerstelijnsvoorzieningen zijn de basis voor veilige zorg. Daar gaan we niet
over onderhandelen.
De PvdA is een voorstander van de intentie dat verzekeraars actief zorg
inkopen en concurreren op service en kwaliteit van zorg. Dat valt tot nu toe
vies tegen. Maar vastgesteld moet worden dat zoiets alleen maar kan bij
voldoende aanbod, bij voldoende dokters en broeders en zusters en die hebben
we nog niet.
Het kabinet onderschrijft onze wens om de uitvoering van de AWBZ en algemene
verzekering in één hand te laten komen, maar schetst dat perspectief alleen
op termijn. Dat vindt de PvdA een gemiste kans. De integratie zou juist op
zo kort mogelijke termijn moeten en kunnen plaatsvinden, om zorg beter op
elkaar af te kunnen laten stemmen. Juist op dat grensvlak liggen nu de
grootste knelpunten, die uitstel van integratie zeer onwenselijk maken.
Ziekenhuiszorg, thuiszorg, verpleeghuiszorg, het hoort allemaal in een
logische heldere verzekering.
Het kabinet pleit voor een nominale premie van voldoende omvang. Tja. Laten
we daar geen woorden aan vuil maken. De PvdA ziet in een verhoging van de
huidige nominale premie geen noemenswaardige voordelen.
De nadelen voor lage en middeninkomens wegen zwaar, omdat (jaarlijks vast te
stellen) compensatie een ingewikkelde en dure procedure is. Wij willen geen
onzekerheid introduceren voor ouderen en chronisch zieken. Wij willen
65+-ers de garantie geven dat ze er met zo'n nieuw stelsel geen eurocent op
achteruitgaan.
En waarom zou je terwijl je zoveel energie in de zorg zelf moet steken die
hele rimram van nominale premies die dan weer heel duur en ingewikkeld
gecompenseerd moeten worden in godsnaam invoeren terwijl ten ene en andere
male de noodzaak ontbreekt? Wat is dat voor nodeloos verspeelde energie en
idioot grote bureaucratie die je over het land uitroept? Niet doen dus!
Ook de mogelijke invoering van een systeem van verplichte eigen betalingen
wijst de PvdA af.
De PvdA komt tot deze stellingname vanwege de ervaringen met het
specialistengeeltje, de medicijnknaak en het eigen bijdragen-systeem in het
ziekenfonds. Tevens blijkt uit onderzoek dat juist preventieve zorg om erger
te voorkomen daarmee wellicht op de tocht komt te staan en dat daarmee
gezondheidsrisico's en dus kostenstijging worden geïntroduceerd.
Ook een verplicht eigen risico en collectieve contracten ondergraven de
solidariteit en brengen uiteindelijk premiestijgingen met zich mee. Niet
doen dus.
Wat willen burgers? Jazeker, keuzevrijheid. Maar is dat niet veel te veel
een consumententerm en geen patiëntenterm? Waar gaat het om? Dat je wil
weten wat je waar kan krijgen. En voor hoeveel. Waar heb je recht op. Waar
is het beter? Want dan kan je van dokter of ziekenhuis of verzekeraar
wisselen. Volledige transparantie is dus noodzaak. Een kwaliteitskaart - net
zoals in het onderwijs - voor instellingen. En een wet die de kwaliteit en
transparantie van zorgverzekeraars vastlegt. Net zoals de BIG en de Wet op
de kwaliteit van zorginstellingen.
Wat wil je als patiënt? Een breed pakket voor een redelijke prijs. Dan moet
je bij de PvdA zijn, zou ik zeggen. Want onze voorstellen leveren
uiteindelijk meer doelmatigheid op, meer solidariteit dan nu. Het wordt
duidelijk waar je recht op hebt, je weet dat de toegang voor ieder gelijk
gegarandeerd is, je weet dat de kosten solidair verdeeld zijn (jong betaalt
mee voor oud en hogere inkomens betalen mee voor lagere) en je weet dat de
betaalbaarheid voor lagere inkomens uitgangspunt is, ook op de langere
termijn en ook in periodes van economische terugval.
De PvdA ziet grote urgentie in concretere plannen om de capaciteitsproblemen
in de zorg op te lossen. Daarbij komt dat een door het kabinet voorgesteld
stelsel van gereguleerde concurrentie en meer vraagsturing en keuzevrijheid
staat of valt met voldoende capaciteit.
De zo noodzakelijke omslag van aanbod- naar vraagsturing hoeft niet op een
nieuw financieringsstelsel te wachten. Nieuwe instrumenten (naast PGB)
m.b.t. zelf kiezen en behoud zelfstandigheid worden overal geïnitieerd en
moeten worden ondersteund.
Tenslotte gaat het om - los van het wachten op een nieuw verzekeringsstelsel
-
a. vergroting van transparantie bij verzekeraars en aanbieders:
internet, kwaliteitskaarten, veel meer en beter gebruik van ict;
b. een betere verantwoording van verzekeraars en aanbieders over
besteed geld.
c. Het creëren van meer ondernemersvrijheid door minder specifieke
regelgeving; de WEZ moet dan ook snel behandeld worden, onbegrijpelijk dat
VVD en CDA dat niet wilden.
Vandaag gaat het om de zorg van overmorgen. De PvdA wil zich met alles wat
zij in zich heeft inzetten voor het behoud van een solidaire goeie zorg. Wil
mensen niet in onzekerheid laten over zoiets belangrijks. Daarom is dit
debat belangrijk. Omdat verkeerde keuzes op 15 mei en daarna heel makkelijk
verkeerd kunnen aflopen. En de weg terug zal dan een hele lastige zijn.