Erasmus Universiteit Rotterdam
8 maart 2002
Oratie prof.dr. H.B. Entzinger, hoogleraar Migratie- en integratiestudies
Nieuwkomers passen zich wel degelijk aan
Nederland is een multiculturele samenleving en het zal dat ook
blijven, maar het bevorderen van multiculturaliteit is geen taak van
de overheid. Door migranten als etnische minderheden te definiëren
legt de overheid zo veel nadruk op hun gemeenschappelijke herkomst dat
ontwikkelingen die zich binnen elk van de groepen voltrekken
onvoldoende worden opgemerkt. Zo doet de tweede generatie het in veel
opzichten aanmerkelijk beter dan de eerste. Dit wordt echter
versluierd door het feit dat er in de meeste groepen telkens weer
nieuwe migranten bijkomen. Aldus ontstaat ten onrechte de indruk dat
het integratieproces nauwelijks vordert en neemt de roep om 'harde
maatregelen' toe. Dit is een van de themas die prof.dr. Han Entzinger
behandelt in de oratie 'Voorbij de multiculturele samenleving' waarmee
hij op vrijdag 8 maart 2002 zijn benoeming aanvaardt tot hoogleraar
Migratie- en integratiestudies aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Uit onderzoek van Entzinger c.s. is gebleken dat migranten zich geleidelijk steeds meer op de Nederlandse samenleving oriënteren. De moslims onder hen blijven zichzelf als moslims beschouwen, maar de manier waarop zij hun godsdienst beleven vertoont steeds meer trekken van een westers individualisme. Deze aanpassingen gebeuren in belangrijke mate spontaan, maar ze kosten wel tijd, vaak zelfs jaren. Daarnaast houden migranten ook contacten met het land van herkomst. Dat hoeft niet te wijzen op een slecht functioneren in Nederland. De toenemende mondialisering maakt dat steeds meer mensen zich identificeren met meer dan één staat tegelijk. Beleidsconcepten als de verzorgingsstaat en de multiculturele samenleving zijn onvoldoende flexibel om met deze trend rekening te kunnen houden. Zij hebben de neiging nieuwkomers uit te sluiten in plaats van hen in te sluiten.
Entzinger meent dat in het integratiebeleid van de Nederlandse
overheid nog meer nadruk moet liggen op inburgering en onderwijs.
Diverse bestaande voorzieningen moeten beter worden ingesteld op de
behoeften van nieuwkomers met een andere culturele achtergrond. Het
onderwijs, bijvoorbeeld, biedt te weinig kansen voor migranten met een
diploma van elders. De verzuiling bevordert het ontstaan van zwarte en
witte scholen. Het maatschappelijk debat kan beter over zulke zaken
gaan dan over meer dwang tot aanpassing, zoals bepleit door
opinieleiders als Scheffer en Balkenende. Zij overschatten op dit punt
de mogelijkheden van de overheid en hun pleidooien ademen een
ouderwets nationalistische retoriek. Wel moet de overheid zeer
duidelijk zijn in wat wel en niet kan worden getolereerd, ook wanneer
het gaat om invloeden uit de landen van herkomst op politiek en
religieus gebied.
Immigratie en multiculturaliteit zullen in de toekomst spanningen en
botsingen blijven veroorzaken, vooral op het raakvlak tussen het
publieke en het private domein. Een conflictloze multiculturele
samenleving is ondenkbaar. Een open, welvarende en democratische
samenleving zonder immigratie is dat echter ook.
Noot voor de pers
Oratie vrijdag 8 maart 2002, 16.00 uur
Plaats: Woudestein, Aula
Info: bij de hoogleraar, tel. (010) 408 2631 / 408 2085 of
(0294) 237 600
e-mail entzinger@fsw.eur.nl
De tekst van de oratie is onder embargo verkrijgbaar bij de afdeling
Interne & Externe Betrekkingen van de EUR, tel. (010) 408 1777